Wat betekent kapoentje?

Eén van de betekenissen van kapoen is 'gecastreerde haan'. Maar kapoen heeft meer betekenissen. Het Woordenboek der Nederlandsche Taal (WNT) vermeldt bijvoorbeeld dat kapoen ook gebruikt kan worden om "een gelubd manspersoon" mee aan te duiden. Wat gelubd is, laat zich raden: 'gecastreerd'. Zou dit van Sinterklaas gezegd worden? Het zou natuurlijk kunnen: Sinterklaas was bisschop en het feit dat hij (mogelijk) celibatair leefde, zou in verband gebracht kunnen zijn met castratie en dus met kapoen. Een vergelijkbare vrije associatie heeft er ook toe geleid dat kapoen (volgens de grote Van Dale) als scheldwoord voor Joden werd gebruikt: het feit dat Joodse mannen besneden worden, werd in verband gebracht met castratie.

Kapoen is overigens, net als het verwante Franse capon, al eeuwenlang een scheldwoord of spotnaam – Bredero gebruikte het al. Het betekende 'vreemde gast', 'schurk', 'bandiet', enzovoorts. In de loop van de tijd is de spotnaam steeds verder afgezwakt. In Vlaanderen worden kapoen en de verkleinvorm kapoentje tegenwoordig vooral gebruikt als liefkozende aanduidingen voor kinderen, in de betekenis 'deugniet'. Dat ook Sinterklaas liefkozend 'kapoentje' wordt genoemd, is goed mogelijk.

En dan is er ook nog Klaes Kapoen, een figuur die in de negentiende eeuw veel voorkwam op spotprenten. Deze fictieve persoon wilde maar niet deugen en uiteindelijk moest de 'schurk' zijn moorddadige gedrag met de dood bekopen. Sommigen nemen aan dat deze bekende volksfiguur zijn achternaam heeft doorgegeven aan die andere populaire Klaas. Sinterklaas was machtig en ongrijpbaar, net als die misdadiger, daarom kreeg hij dezelfde scheldnaam.