Hét vraag- en antwoordplatform van Nederland

Hoe werkt de t bij de gebiedende wijs?

Ik vroeg me af: klopt het dat je bij de gebiedende wijs geen t aan het einde van het werkwoord mag hebben, met uitzonderingen als er u in de zin staat? Zoja, hoe werkt dit dan?

Verwijderde gebruiker
11 jaar geleden
in: Taal
4K

Heb je meer informatie nodig om de vraag te beantwoorden? Reageer dan hier.

Antwoorden (2)

Nee. Zowel in de gebiedende wijs enkelvoud als in de gebiedende wijs meervoud schrijven we alleen de stam van het werkwoord, dus: word lid en lever nu uw bijdrage.

Toelichting

In het Nederlands wordt tegenwoordig geen onderscheid meer gemaakt tussen de gebiedende wijs enkelvoud en de gebiedende wijs meervoud. In het meervoud kwam er vroeger een -t achter de stam van het werkwoord: Komt allen tezamen. Tegenwoordig wordt de gebiedende wijs enkelvoud (zonder -t) ook gebruikt wanneer het bevel aan meerdere personen gericht is: Ga nu maar slapen, kinderen. De vorm met -t is verouderd
(Lees meer...)
11 jaar geleden
Antoni
11 jaar geleden
Een klein beetje meer informatie van dezelfde website maakt het allemaal nog wat duidelijker: "Bijzonderheid Wordt meteen na het werkwoord het persoonlijk voornaamwoord u toegevoegd, dan komt er wel een -t na de stam van het werkwoord: Gaat u maar zitten, Zegt u het maar. Overeenkomstig de algemene regel komt er ook bij wederkerige werkwoorden, zoals zich omdraaien, geen -t na de stam, bijvoorbeeld: Draai je om, Draai u om, Draai jullie om. Je, u en jullie zijn hier wederkerend voornaamwoord. Alleen als in de zin het wederkerend voornaamwoord zich voorkomt in combinatie met het persoonlijk voornaamwoord u, komt er wel een -t bij de stam, bijvoorbeeld Draait u zich eens even om (vergelijk met: Gaat u maar zitten)." van http://taaladvies.net/taal/advies/vraag/924/ en "In zinnen als Meldt u zich aan of Loopt u maar door krijgt het werkwoord wel een -t. Deze zinnen hebben weliswaar een aansporende, bevelende strekking, maar bevatten geen gebiedende wijs. Het gaat in deze zinnen om een soort beleefdheidsvorm, een afgezwakte vorm van de gebiedende wijs. U is in deze zinnen geen wederkerend maar een persoonlijk voornaamwoord en is bovendien het onderwerp van de zin. De werkwoordvorm komt overeen met het onderwerp (tweede persoon enkelvoud) en krijgt dus een -t." van http://taaladvies.net/taal/advies/vraag/531
Antoni
11 jaar geleden
Het is dus heel belangrijk om te bepalen of "u" in de gebruikte zin een persoonlijk voornaamwoord of een wederkerend voornaamwoord is. De functie van "u" maakt verschil voor het antwoord op de vraag of er een "t" achter de werkwoordsvorm moet komen. Is "u" wederkerend voornaamwoord, dan is de werkwoordsvorm een gebiedende wijs, en komt er geen "t" achter de werkwoordsvorm. Is "u" persoonlijk voornaamwoord, dan is er geen gebiedende wijs, en komt er wel een "t" achter de werkwoordsvorm. Er is een manier om te bepalen of "u" in Meld u aan (en Wind u niet op, Verantwoord u bij de directie, Houd u aan de overeenkomst, enzovoort) een wederkerend voornaamwoord is. Als dat namelijk het geval is, is het vervangbaar door "uzelf". Vervang daarom "u" bij twijfel in gedachten door "uzelf". Als dat een goede zin oplevert (Meld uzelf aan, Wind uzelf niet op, enzovoort), dan weet u dat "u" geen persoonlijk voornaamwoord is, maar een wederkerend voornaamwoord. De werkwoordsvorm is dan een gebiedende wijs en krijgt geen -t. In Meldt u zich aan, Loopt u maar door en Wordt u alstublieft niet boos is vervanging door "uzelf" niet mogelijk (Meldt uzelf zich maar aan, Loopt uzelf maar door, Wordt uzelf alstublieft niet boos zijn uitgesloten). Bron: http://taaladvies.net/taal/advies/vraag/531
Antoni
11 jaar geleden
http://www.onzetaal.nl/taaladvies/advies/meld-u-aan geeft (gelukkig!) dezelfde uitleg...
De gebiedende wijs wordt gebruikt om een bevel of dringend verzoek uit te drukken.

Bij deze wijs staat de persoonsvorm voorop.
Er is (meestal) geen onderwerp aanwezig bij de gebiedende wijs.
Bij de gebiedende wijs schrijf je de persoonsvorm als stam.
De persoonsvorm kan je niet in de verleden tijd zetten.
Voorbeelden zijn;
- Kom onmiddellijk terug!
- Trek je jas aan.
- Wees stil.
- Kom van dat dak af.

Toegevoegd na 6 minuten:
De persoonsvorm is altijd het werkwoord. Er kan dan ook geen 'u' in een zin met gebiedende wijs staan. De zin zou dan niet meer in de gebiedende wijs als zodanig staan. Er staat dan een onderwerp in de zin en dan wordt het werkwoord daaraan aangepast, ook al zou het verkapt gebiedend zijn. Bijv; U trekt nu uw jas aan!
(Lees meer...)
amc
11 jaar geleden
Antoni
11 jaar geleden
Is een gebiedende wijs een persoonsvorm? Een persoonsvorm is toch overbodig, als er (toch) geen onderwerp is?
amc
11 jaar geleden
Bij de gebiedende wijs staat de persoonsvorm (werkwoord) voorop. De persoonsvorm is dus niet overbodig maar juist nodig! Je gebied (beveelt) iemand (die niet het onderwerp is) om dat te doen wat het werkwoord (persoonsvorm) aangeeft.
amc
11 jaar geleden
corr; je gebiedt
Antoni
11 jaar geleden
amc, dank voor je reacties. Jammer dat je geen bron vermeldt bij je uitspraak, dat de gebiedende wijs een persoonsvorm is. Naar mijn idee is de gebiedende wijs namelijk geen persoonsvorm, maar een wel een bijzondere werkwoordsvorm. Waneer er in een zin een persoonsvorm staat, móet er volgens mij ook een onderwerp voorkomen in diezelfde zin. Als je daarvan uitgaat, kán een gebiedende wijs geen persoonsvorm zijn. Ik ben benieuwd of je een bron hebt voor je uitspraak.
amc
11 jaar geleden
Ik heb helaas geen bron gebruikt. Ik heb het altijd zo geleerd en ben altijd goed in Nederlands geweest, doordat ik de 'regels' goed begreep. De persoonsvorm is simpel gezegd samengesteld;
"De PERSOON van het onderwerp bepaalt de VORM van het werkwoord.
In de gebiedende wijs staat geen onderwerp, je kunt immers niet vragen "WIE". Daarom gebruik je altijd de stam van het werkwoord,
Alle regelmatige werkwoorden houden zich aan de 'stam - stam +t' regels, alleen de gebiedende wijs is een bijzondere regel.
amc
11 jaar geleden
Ik kan ook nergens terug lezen dat ik geschreven heb dat de gebiedende wijn een persoonsvorm IS. Ik heb alleen gezegd dat de persoonsvorm altijd voorop staat in de zin die in de gebiedend wijs geschreven is. De persoonsvorm is altijd het werkwoord en is nooit een gebiedende wijs.
In een zin mét persoonsvorm in de gebiedende wijs geschreven, staat dan ook geen onderwerp, vandaar die bijzondere regel ; 'gebiedende wijs=altijd stam'.
Omdat er geen onderwerp in staat die de vorm van het ww bepaalt.
Antoni
11 jaar geleden
amc, dankjewel voor de extra uitleg.

Weet jij het beter..?

Het is niet mogelijk om je eigen vraag te beantwoorden Je mag slechts 1 keer antwoord geven op een vraag Je hebt vandaag al antwoorden gegeven. Morgen mag je opnieuw maximaal antwoorden geven.

0 / 2500
Gekozen afbeelding