Een moraalridder is een negatieve benaming voor iemand die mensen er - incidenteel of systematisch - op wijst, dat hun gedrag op een bepaald vlak geen schoonheidsprijs verdient.
De term moraalridder wordt in de regel gebezigd door degene die dondersgoed weet dat wat hij doet eigenlijk niet mag of kan omdat het in de regel gaat om gedrag dat schadelijk is voor anderen of voor iedereen (te hard rijden, diefstal, vervuiling, verspilling, vreemdgaan, noem maar op) in een poging de bal bij de ander te leggen en zijn eigen (wan)gedrag goed te praten. De moraalridder echter heeft in de regel goede bedoelingen, en stelt de (hoge?) standaards ook voor zichzelf.
Van een heel andere orde maar wel enigszins verwant is de waardenfascist ; dat is iemand die tot in het extreme wil bepalen hoe een ander zijn of haar leven moet inrichten teneinde ZICHZELF geen schade te berokkenen, ook wanneer de omgeving daar totaal geen last van heeft. In die categorie vind je mensen die het helemaal niet erg zouden vinden als de overheid 24/7 voor ons zou bepalen hoe we ons leven zouden inrichten, wat we wel en niet mogen eten, hoeveel we moeten bewegen, dat we niet mogen drinken of roken, hoe we ons geld uit moeten geven etcetera.
Het verschil is dat de moraalridder uitgaat van bestaande (maar wat afbrokkelende) normen en waarden, voornamelijk die leefregels die de wereld of samenleving voor iedereen leefbaarder maken, en vecht tegen egoïsme, waar de waardenfascist een soort utopisch wereldbeeld voor ogen heeft die uiteindelijk in de praktijk voor iedereen onleefbaar is, omdat ze vecht tegen 'nutteloos' plezier en genot in het algemeen, en sancties wil opleggen voor 'ongewenst' gedrag.
Een beetje meer moraalridders kunnen we in onze huidige samenleving dunkt me prima gebruiken ; waardenfascisten echter, kunnen we missen als kiespijn.