waar komt de uitdrukking 'vertrouwen komt te voet, maar vertrekt per paard' vandaan?

Question

Lees de 2 antwoorden op deze vraag en bekijk vele andere vragen over etymologie op Goeievraag.

 · Accepted Answer

Ewoud Sanders, taalhistoricus en journalist heeft een onderzoek gedaan en zijn licht eens laten schijnen over de uitdrukking: "vertrouwen komt te voet en gaat te paard." 
Hij heeft geen spoor van bewijs gevonden dat de uitdrukking een oud Nederlands spreekwoord is.
Zinnen waarin zaken te voet, te paard of per wagen komen of gaan zijn volgens de heer Sanders in de Nederlandse literatuur ook ruimschoots voorhanden, te beginnen bij een gedicht van Vondel, geschreven omstreeks 1660.
d’Een komt te voet aenstreven/ Een ander van ‘t geberght den lantstroom afgedreven/ d’Een spoet te wagen, en een ander rijdt te paert.”
Het bevat geen tegenstelling, alsof te voet voor de armen is en te paard voor de rijken.
Vondel noemt een aantal manieren van verplaatsen. Te voet, per schip, per wagen, te paard.

Voorlopig komen de oudste voorbeelden die Ewout Sanders gevonden heeft  uit 1990. Deze uitdrukking is opvallend vaak te vinden op de economische pagina’s van de kranten en meestal in verband met banken, beleggingen en investeerders.
De uitdrukking wordt geregeld als een oud spreekwoord opgedist, maar het lijkt erop dat we hier te maken hebben met een opvoedkundige dooddoener uit de tweede helft van de 20ste eeuw, die goed aansluit bij de perikelen rond Fortis, toen grote klanten de bank in hoog tempo de rug toekeerden.
http://weblogs.nrc.nl/woordhoek/2008/10/06/vertrouwen-komt-te-voet/

Toegevoegd na 10 minuten:
Het gedicht van Joost van de Vondel beschrijft
 "den optogt van JEZUS uit Nazareth naar de Jordaan"
http://www.dbnl.nl/tekst/wits004biog06_01/wits004biog06_01.pdf

Toegevoegd na 39 minuten:
http://www.dbnl.org/tekst/hoof001hwva03_01/hoof001hwva03_01_0073.php
zie pagina 164
De briefwisseling van Pieter Corneliszoon Hooft  “Aenden Heere President ende Majoor gnl Wijtz”
Sedert mijnen  laesten had ick met droefheit UEd.gestr. quaele verstaen, ende verquikt mij grootelijx dat zij daer af verlost is. Slappigheit en  flaeuwte zijn wellusten, zoo menze bij die razende pijne gelijkt.  'T ouwde zeggen is dat de ziekte te paert komt, ende gaet te voet.
Ook hier de tegenstelling snel komen, maar langzaam verdwijnen.

Amadea · Answer

De oorsprong van die uitdrukking zou een gedicht van Joost van den Vondel, geschreven omstreeks 1660, kunnen zijn: 
,,Men zag nootdruftigheit, noch gunst noch ongunst aen,
d’Een komt te voet aenstreven
Een ander van ‘t geberght den lantstroom afgedreven
d’Een spoet te wagen, en een ander rijdt te paert”.

Toegevoegd na 6 minuten:
De titel van dat gedicht is Joannes de Boetgezant, het derde boeck.

Toegevoegd na 17 minuten:
In de zeventiende eeuw was het gebruikelijk om te paard te zien als tegenovergestelde van te voet. En daarbij betekende te voet dat je in armoe leefde en te paard dat je rijk was. Zo schreef Pieter Corneliszoon Hooft in 1631:
" 't Ouwde zeggen is, dat de ziekte te paert komt ende gaet te voet".

waar komt de uitdrukking 'vertrouwen komt te voet, maar vertrekt per paard' vandaan?

Het beste antwoord

Andere antwoorden (1)

Weet jij het beter..?