Ga naar de inhoud

Zelfmoord voorkomen met hekken en borden: Nieuwe wet verplicht gemeenten tot actie

zelfdoding Bron: © Canva. Gemeenten moeten in actie komen om zelfdoding te voorkomen. 

Elke dag nemen gemiddeld 5 Nederlanders het onomkeerbare besluit om uit het leven te stappen. Jaarlijks gaat het om ruim 1.800 mensen. Achter elk cijfer schuilt een verhaal van verdriet, machteloosheid en gemis. Na jaren van bezorgdheid trekt de overheid nu structureel aan de noodrem. Vanaf 1 januari 2026 geldt de Wet Integrale Suïcidepreventie. Daarmee worden gemeenten verplicht om actief beleid te voeren tegen zelfdoding.

Niet langer vrijblijvend, maar wettelijk verankerd, met 1 doel: minder levens verliezen, meer mensen perspectief geven.

Van hekken tot hoop: fysieke barrières die levens redden

Het lijkt simpel, maar het werkt: een hek, een vangnet of een waarschuwingsbord kan letterlijk levens redden. Onderzoek toont aan dat fysieke barrières bij risicoplekken zoals spoorlijnen, bruggen en hoge gebouwen het aantal zelfdodingen aanzienlijk verminderen. Zo’n fysieke drempel doorbreekt het impulsieve moment van wanhoop en geeft mensen tijd om te twijfelen, adem te halen of hulp te zoeken.

Langs spoortrajecten verdwijnen bovendien bosschages en verstopplekken, terwijl opvallende bordjes met het nummer van 113 zelfmoordpreventie direct verwijzen naar hulp. Een goed voorbeeld is de gemeente Rijssen-Holten, waar extra hekwerk, cameratoezicht en duidelijke 113-borden zorgen voor een krachtig signaal: je staat er niet alleen voor.

De tekst gaat onder het X-bericht verder >>

Menselijke netwerken: zorg begint bij contact

Toch redt geen enkel hek een leven zonder mensen erachter. Volgens hoogleraar Renske Gilissen is een menselijk vangnet minstens zo belangrijk als een fysiek. De nieuwe wet verplicht gemeenten daarom om fors te investeren in netwerken van zorg en samenwerking tussen huisartsen, GGZ, politie, schuldhulpverlening en ambulancediensten.

Professionals krijgen trainingen om signalen van suïcidaliteit te herkennen, het gesprek aan te gaan en mensen snel door te verwijzen naar passende hulp. Vooral huisartsen spelen een cruciale rol. Nog te vaak wordt een somber gevoel weggewuifd of niet herkend. Door extra scholing leren artsen het gesprek open te breken, ook als iemand zelf niet over suïcide begint. Zo ontstaat laagdrempelige, directe hulp, precies waar die het hardst nodig is.

Onderwijs en bewustwording: praten redt levens

Preventie begint niet pas bij de crisis, maar veel eerder. Gemeenten willen daarom investeren in voorlichting op scholen en in programma’s die jongeren leren omgaan met tegenslagen.

Door open te praten over stress, eenzaamheid en mentale gezondheid, groeit het besef dat hulp vragen geen zwakte is, maar kracht. Ook campagnes van 113 Zelfmoordpreventie richten zich op mannen van middelbare leeftijd, een groep die zelden over gevoelens praat maar wél het hoogste risico loopt. Meer openheid kan daar letterlijk het verschil maken.

Gemeenten aan zet: van vrijblijvend naar verplicht

Tot nu toe heeft slechts 19 procent van de gemeenten een actief beleid tegen zelfdoding. De nieuwe wet maakt daar een einde aan. Binnen 2 jaar moet elke gemeente een concreet, samenhangend en structureel plan hebben. Daarvoor komt jaarlijks 10 miljoen euro beschikbaar. Volgens Stichting 113 Zelfmoordpreventie is vooral de combinatie van slimme fysieke maatregelen en sterke zorgnetwerken het meest effectief. Zo wordt voorkomen dat iemand tussen de mazen van het systeem valt.

Hoop en hulp: iedereen kan het verschil maken

Kritiek is er ook, want niet alles is met hekken of scholing op te lossen. Maar de kern blijft: Nederland kiest voor hoop, samenwerking en actie.
Of je nu zorgverlener, docent, buur of beleidsmaker bent: iedereen kan iets doen. Een gesprek, een blik, een telefoontje kan genoeg zijn om iemand te laten voelen dat hij of zij er niet alleen voor staat.

Maak je je zorgen om jezelf of iemand anders? Je kunt anoniem praten via de chat op 113.nl of bellen naar 113 of 0800-0113.