Bron: © Canva. Als je gaat wildplukken, weet dan goed welke eetbaar zijn of giftig.
Wilde bessen groeien volop in de Nederlandse natuur, van de duinen in Noord-Holland tot de bossen op de Veluwe. Hoe weet je welke je kan plukken en proeven, en van welke je juist ver weg moet blijven? In dit artikel lees je alles over eetbare en giftige bessen, hoe je er heerlijke jam van maakt en hoe je veilig plukt.
Wat zijn wilde bessen en waar vind je ze?
Wilde bessen zijn vruchten van inheemse struiken en planten die je in de natuur tegenkomt. Denk aan bramen langs het bospad of oranjerode duindoornbessen in de duinen.
Wilde bessen groeien in heel Nederland en vooral veel op de Veluwe, rondom het Drents-Friese Wold en de Utrechtse Heuvelrug. Ook vind je ze vaak in de duinen van de Noord-Hollandse en Zuid-Hollandse kustgebieden. Steeds vaker staan er ook bessenstruiken in parken en stadsnatuurtuinen.
Let op: niet overal mag je zomaar in het wild groen plukken. In veel natuurgebieden is wildplukken officieel verboden of alleen in kleine hoeveelheden toegestaan (voor eigen gebruik). Check vooraf de regels van Staatsbosbeheer of Natuurmonumenten.
Lees daarom ook dit artikel: Wildplukken in de zomer: dit zijn de wildplukregels.
Eetbare wilde bessen, herkenning en smaak
- Blauwe bosbes (Vaccinium myrtillus). Pluktijd: juli tot september. Smaak: zoetzuur, intens bessenaroma. Gebruik: rauw, in smoothies, muffins of jam. Herkenning: lage struik, blauwzwarte bessen, paars sap
- Vlierbes (Sambucus nigra). Pluktijd: eind augustus, september. Smaak: kruidig-zoet na koken. Gebruik: sap, jam, siroop (nooit rauw eten!). Herkenning: zwarte bessen in schermen, bloeien eerst wit in juni
- Braam (Rubus fruticosus). Pluktijd: augustus tot oktober. Smaak: zoet en sappig. Gebruik: jam, taart, invriezen. Herkenning: doornige struik, samengestelde vrucht (lijkt op framboos)
- Duindoornbes (Hippophae rhamnoides). Pluktijd: september tot november. Smaak: friszuur, rijk aan vitamine C. Gebruik: sap, jam, chutney. Herkenning: oranje bessen, grijsgroene bladeren, doornige takken
- Sleedoorn (Prunus spinosa). Pluktijd: oktober tot november (na eerste nachtvorst). Smaak: wrang rauw, zoetzuur na bewerking. Gebruik: jam, likeur (zoals sloe gin). Herkenning: blauwe pruimachtige vruchtjes, doornige struik.
Giftige bessen, blijf hier vanaf
Niet alle bessen in het wild zijn veilig. Sommige kunnen bij inname leiden tot ernstige vergiftiging. Herken ze goed en blijf uit de buurt.
- Wolfskers (Atropa belladonna). Symptomen: verwijding van pupillen, hallucinaties, ademhalingsproblemen. Herkenning: glanzende zwarte bessen, groeien alleen aan hoge planten in bosranden
- Taxusbes (Taxus baccata). Symptomen: hartritmestoornissen, duizeligheid, dodelijk bij grote hoeveelheden. Herkenning: rode bes met een open ‘gat’, naaldboom met donkergroene takken
- Hondsdrafbes (Solanum dulcamara). Symptomen: misselijkheid, buikpijn, stuipen. Herkenning: felrode, ovale bessen; klimplant, vaak bij sloten en vochtige plekken.
- Maretak (Viscum album). Symptomen: duizeligheid, misselijkheid, verwardheid. Herkenning: witte doorschijnende bessen, bolvormige struik in bomen (parasiet)
Let op: Jonge kinderen zijn extra gevoelig voor vergiftiging. Pluk daarom nooit onbekende bessen en leer jezelf goed aan wat wél en niet eetbaar is.
De lekkerste jam maken van wilde bessen
Voor jam zijn vlierbessen, bramen, duindoorn en sleedoorn perfect. Ze bevatten genoeg pectine of combineren goed met geleisuiker.
Basisrecept voor wildebessenjam
Ingrediënten:
- 500 g schoongemaakte bessen (of mix)
- 500 g geleisuiker (type 2: voor minder suiker)
- 1 eetlepel citroensap
Bereiding:
- Breng de bessen met citroensap langzaam aan de kook.
- Voeg de suiker toe en laat 4 minuten doorkoken.
- Test of de jam geleert door een druppel op een koud schoteltje te laten stollen.
- Giet de jam in gesteriliseerde potten, sluit af en zet 5 min op de kop.
Tips voor bewaren: Gebruik schone potten met deksel. Bewaar koel en donker. Na openen in de koelkast en binnen 2-3 weken opmaken.
Tips voor veilig wildplukken
Pluk nooit langs drukke wegen, uitlaatgassen en zware metalen vervuilen de bessen. Bij twijfel niet plukken: sommige giftige bessen lijken sterk op eetbare bessen. Gebruik een veldgids of app, zoals de ObsIdentify app.
Tot slot: Pluk met mate, laat altijd genoeg hangen voor dieren!
Bekijk ook nog deze video met het basisrecept voor jam. >>
Bronnen:
Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten