Bron: © Canva. Klopt het wat ChatGPT hier schrijft?
Het bekende woordenboek Van Dale heeft voor 2025 gekozen voor het woord hallucineren als Woord van het Jaar 2025. Niet vanwege de oorspronkelijke betekenis, wel door de nieuwe lading die het begrip heeft gekregen in de wereld van kunstmatige intelligentie. Ontdek in dit artikel wat hallucineren betekent.
Nieuwe betekenis door opkomst van AI
De tekst gaat verder onder de video >>
Volgens Van Dale heeft hallucineren in korte tijd een extra betekenis gekregen. Binnen de context van generatieve AI verwijst het woord naar het verschaffen van informatie die niet of onvoldoende gebaseerd is op betrouwbare bronnen. Het gaat hierbij om antwoorden die overtuigend klinken en feitelijk onjuist zijn.
Hallucineren bij chatbots betekent dat ze feitelijk onjuiste of verzonnen informatie geven, terwijl het antwoord wel overtuigend klinkt. Kort gezegd: de chatbot ‘verzint’ details, cijfers of bronnen die niet kloppen, in plaats van te zeggen dat het iets niet weet.
Oorspronkelijk werd hallucineren vooral gebruikt om zintuiglijke waarnemingen te beschrijven die niet echt zijn. In het tijdperk van AI heeft het woord een 2e leven gekregen. Taalmodellen zoals ChatGPT en Gemini gebruiken enorme hoeveelheden data om antwoorden te formuleren. Ze maken daarbij ook fouten die we als ‘hallucinaties’ aanduiden.
Taal verandert mee met technologie
De redactie van Van Dale benadrukt dat de keuze voor dit woord laat zien hoe technologische ontwikkelingen invloed hebben op taalgebruik. Kunstmatige intelligentie communiceert via taal en speelt daarmee een steeds grotere rol in hoe woorden worden gebruikt en begrepen in het dagelijks leven.
Een voorbeeld van ChatGPT die hallucineert lees je in de hoofdfoto en gaat over een antwoord dat iemand krijgt over snoeien: “Je kunt fruitbomen het beste helemaal kaal snoeien in de winter”. Dat klopt natuurlijk niet. Te drastisch snoeien kan de vruchtproductie juist verminderen en de boom vatbaarder maken voor ziekten.
Het is dus best een belangrijk woord dat je ook kan helpen zelf kritisch te blijven nadenken. Is wat ik lees en hoor echt, of hallucineert hier iets of iemand?
Van Dale kiest zelf het Woord van het Jaar
Voor het 2e jaar op rij heeft Van Dale zelf het Woord van het Jaar bepaald. Eerder konden lezers stemmen. Alleen na grootschalige beïnvloeding door actiegroepen is besloten de verkiezing in eigen hand te houden. Vorig jaar viel de keuze daardoor op het woord polarisatie.
In eerdere jaren kregen onder andere graaiflatie (2023), klimaatklever (2022), prikspijt (2021), anderhalvemetersamenleving (2020) en boomer (2019) de titel Woord van het Jaar. Met hallucineren sluit Van Dale aan bij de groeiende invloed van AI op maatschappij en taal.
Bronnen:
Van Dale, Nu.nl
Lees hieronder over het Engelse Woord van het Jaar 2025 >>
Ragebait’ is Woord van het Jaar 2025, een Engels woord, om woest van te worden
7 december 2025 – De Engelse uitgever van een toonaangevend woordenboek heeft ‘ragebait’ uitgeroepen tot Woord van het Jaar 2025. Met deze term wordt online content aangeduid die bewust is ontworpen om woede of verontwaardiging op te roepen – typisch provocerend, polariserend of beledigend – met als doel veel reacties, kliks en aandacht te genereren. Volgens Oxford is het gebruik van de term het afgelopen jaar flink toegenomen.
door Yvette Juch
Taal en gedrag in de online wereld
Het begrip is populair en past het in een bredere ontwikkeling: in oktober 2025 werd ‘ragebait’ (als één woord) opgenomen in de Nederlandse Dikke Van Dale. Het toont hoe woorden ontstaan in de online wereld en geleidelijk ook in het dagelijks taalgebruik zijn opgenomen.
De redactie van Oxford baseert de keuze op taalgebruik: een woord van het jaar hoeft niet per se nieuw te zijn, maar moet wel de stemming of een opvallende trend van het jaar weerspiegelen. Volgens de uitgever laat ‘ rage bait’ zien hoe de moderne digitalisering niet alleen nieuwe woorden voortbrengt, maar ook hoe emoties en online gedrag onze communicatie beïnvloeden.
Het concept sluit aan bij eerdere Woorden van het Jaar die verband hielden met maatschappelijke of technologische veranderingen, zoals woorden die opkomen door populariteit van sociale media, klimaatdiscussies of veranderende omgangsvormen.
- Een voorbeeld van ragebait tref je in dit artikel: Pas op met nepfilmpjes over dierenreddingen, en herken valse makers.
Een woord als spiegel van de tijd
De keuzes van Oxford illustreren hoe woorden fungeren als taalkundige weerspiegelingen van onze tijd: trends, maatschappelijke zorgen of culturele verschuivingen. Soms gaat het om technologische ontwikkelingen (zoals “selfie”, “emoji”, “podcast”), andere keren om sociale of politieke veranderingen (“post-truth”, “climate emergency”, “VAX”). Met “rage bait” zien we hoe de dynamiek van online communicatie en emotie deel is geworden van onze woordenschat.
Wat was eigenlijk jouw Woord van het Jaar 2025? Stuur ons jouw (nieuwe) favoriete woord toe door een mail te sturen naar: pers@startpagina.nl. Dan maken wij voor onze lezers de top 10 woorden van het jaar 2025!
Bronnen:
AP News, Oford University Press
Lees verder over het Woord van het Jaar 2024 >>
Van Dale annuleert Woord van het Jaar 2024, en kiest zelf voor ‘polarisatie’
6 december 2024 – Van Dale, de uitgever van bekende woordenboeken, heeft besloten om de jaarlijkse Woord van het Jaar-verkiezing niet door te laten gaan. Dit besluit is genomen vanwege de heftige reacties op sociale media. In plaats van een stemming heeft de uitgever zelf het woord ‘polarisatie’ gekozen als typerend voor 2024.
door Yvette Juch
Actiegroepen proberen uitslag verkiezing Woord van het Jaar te beïnvloeden
Volgens Van Dale is de situatie dit jaar anders dan voorgaande jaren. “We zien dat er buitengewoon fel wordt gereageerd,” stelt de uitgever in een verklaring. Actiegroepen zouden de stemming proberen te beïnvloeden door mensen op te roepen massaal voor of juist tegen specifieke woorden te stemmen.
“De discussie rondom sommige woorden is uitgemond in een onaangenaam maatschappelijk debat, waardoor de oorspronkelijke bedoeling van de verkiezing verloren is gegaan,” aldus Van Dale.
De tekst gaat verder onder het X-bericht >>
Over Transitiespijt als woord van het jaar pic.twitter.com/daZIiVQ9zn
— Lucy Kartikasari 🤍🐬 • fem!Paul Muad’Dib Atreides (@luckartikasari) December 5, 2024
Jaarlijks nomineert Van Dale 10 woorden die kenmerkend zijn voor de tijdgeest. Dit jaar stonden onder meer ‘sjoemelscooter’, ‘pieperaanval’, ‘haatvolgen’ en ’transitiespijt’ op de lijst.
De tekst gaat verder onder het X-bericht >>
#Transitiespijt is toch stiekem het 'Woord van het jaar 2024' geworden (maar dan zonder de zegen van woke #VanDale)..https://t.co/ro2oTXoB3m
— Wouter J. Keller (@wouterkeller) December 9, 2024
Met name het woord ’transitiespijt’ veroorzaakte ophef. Een criticus noemde het woord ‘schadelijk’ en wees erop dat slechts een klein percentage (0,3% tot 3,8%) van de transgender personen spijt ervaart na een geslachtsbevestigende operatie. Ter vergelijking: “Meer mensen hebben spijt na een knieoperatie en niemand spreekt over ‘knieoperatiespijt’,” aldus de criticus.
Van Dale verklaart dat de keuze voor het woord ‘polarisatie’ direct is ingegeven door de verdeeldheid die rond de verkiezing ontstond. “Het woord weerspiegelt op treffende wijze de dynamiek in de samenleving.”
Alleen is polarisatie geen nieuw woord. En verkiezingen, worden die niet altijd beïnvloed?
In België blijft de verkiezing overigens wel doorgaan.
Lees onder het X-bericht verder >>
De Belgen organiseren een verkiezing voor het ‘ontbreekwoord van het jaar’: een woord dat we in onze taal nog missen. En wat een fantastische suggesties, eigenlijk. pic.twitter.com/3wsz1o0iuy
— Rens van de Plas (@rensvandeplas) December 9, 2024
Dit waren de 10 genomineerde woorden waaruit je kon kiezen:
- AI-washing
- Beknibbelflatie
- Burn-outbureaucratie
- Comfortwater
- Gen Z-stagiair
- Koeltekloof
- Pieperaanval
- Profnar
- Sjoemelscooter
- Transitiespijt
Opvallend genoeg heeft onze redactie deze woorden niet eerder in haar teksten gebruikt, of in de mond genomen. Gebruikte jij 1 van deze woorden wel regelmatig in 2024?
Dit zijn de woorden van het jaar die onze lezers ons toestuurden:
Stella: “Voor dit jaar en in de toekomst kis ik de woorden van het jaar: Wet Maatschappelijke Onderdrukking, want dat voelen we allemaal nu, en in de toekomst nog meer!”
Bronnen:
Van Dale
Lees verder over het Woord van het Jaar 2023 >>
Graaiflatie is het Woord van het jaar (+ een terugblik)
19 december 2023 – De 1e Nederlandse verkiezing voor Woord van het jaar is in 2007 opgezet door Van Dale. Sindsdien kan je elk jaar in december online stemmen op jouw favoriete woord van het jaar. We blikken in deze blog terug op de woorden en hun betekenis van de afgelopen 16 jaar. Weet jij nog wat in 2007 het winnende woord was?
door Yvette Juch
Woord van het jaar 2023: graaiflatie
Graaiflatie is verkozen tot het Woord van het Jaar 2023, met 65% van bijna 15.000 stemmen. Hoofdredacteuren Ton den Boon en Ruud Hendrickx van de Van Dale beschrijven het als een economische term met een negatieve lading, vergelijkbaar met misbruik van inflatie. Graaiflatie wordt omschreven als inflatie die ontstaat doordat bedrijven de stijgende kosten van grondstoffen, productiemiddelen en arbeid volledig of buitensporig doorberekenen aan de consument om hun winst te handhaven of te verhogen.
Ook bij onze zuiderburen, België, is graaiflatie gekozen.
Vreugdebier eindigde op de 2e plaats. Vreugdebier is bier dat supporters op het veld gooien vanaf de tribune om hun blijdschap over een doelpunt te uiten. Op de 3e plaats staat nepobaby, een term voor iemand die zijn baan, vooral in de amusements- of creatieve sector, te danken heeft aan beroemde ouders in dezelfde sector.
Genomineerde woorden houden verband met de actualiteit
Het feit dat graaiflatie zo populair is, schrijven we toe aan het feit dat iedereen er direct mee te maken heeft. De 10 genomineerde woorden zijn gebaseerd op inzendingen van het Nederlandse publiek en omvatten termen als bestuursschaamte, hittefit, sportfluencer, TikTokjustitie, treitertaks, wokewashing en x’en.
De titel wordt jaarlijks uitgereikt sinds 2007 voor woorden die plotseling opduiken en verband houden met de actualiteit. Klimaatklever won vorig jaar, en het jaar daarvoor was het prikspijt.
16x het woord van het jaar, terugblik op afgelopen jaren:
1. Klimaatklever: het woord in 2022
Een klimaatklever is een activist die zich aan een object van symbolische waarde vastplakt om de aandacht van het publiek te vestigen op de klimaatproblematiek.
2. Prikspijt: het woord van het jaar 2021
In 2021 had COVID-19 een grote invloed op ons leven. Het woord van 2021 werd prikspijt. Van Dale omschreef prikspijt als ‘spijt dat iemand heeft van het feit dat hij/zij zich liet vaccineren tegen corona’. Prikspijt kan ook worden opgevat dat er na de vaccinatie klachten ontstonden of omdat de vaccinaties op dat moment toch niet de ultieme oplossing leken te zijn.
3. Anderhalvemetersamenleving: het woord van 2020
2020 was het jaar dat we met z’n allen geconfronteerd werden met COVID-19. Er werden allerlei maatregelen getroffen, waaronder het advies voor het houden van de 1.5 meter afstand. Van Dale omschreef het winnende woord van 2020 als volgt: ‘een samenleving die zo is ingericht dat burgers in de publieke ruimte en in publiek toegankelijke locaties ten minste anderhalve meter afstand tot anderen bewaren, m.n. ter voorkoming van virusepidemieën’.
4. Boomer: het woord van 2019
In 2019 werd het nieuwe Klimaatakkoord bekend gemaakt. Een bijzondere gebeurtenis, als je beseft dat dit maar eens in de 31 jaar plaatsvindt. Klimaatspijbelaar stond op de tweede plek – hiermee wordt gedoeld op de klimaatactiviste Greta. In plaats van naar school gaan, voerde ze actie voor het klimaat. Klimaatdrammer stond op nummer 3, dat is iemand die hamert op de noodzaak van – in de ogen van critici draconische – klimaatmaatregelen. Het was duidelijk dat er een nieuw denkbeeld ontstaan was.
Boomer was de winnaar van 2019. Van Dale: ‘een persoon van gevorderde leeftijd, met ouderwetse denkbeelden of conservatieve opvattingen, synoniem fossiel’.
5. Blokkeerfries: het woord van 2018
Friezen blokkeerden in 2018 de snelweg, zodat het anti-Zwarte Piet-protest niet door kon gaan, Een veelbesproken gebeurtenis, met een unieke uitkomst: blokkeerfries.
6. Appongeluk: het woord van 2017
Het winnende woord van 2017 was geen leuk woord: appongeluk. Van Dale omschrijft het woord als: ‘een ongeval waarbij een verkeersdeelnemer betrokken is die aan het appen was’. Ondanks het verbod op het niet-handsfree bellen in het verkeer, vonden er in 2017 veel auto-ongelukken plaats, omdat mensen met hun telefoon bezig waren tijdens het autorijden.
7. Treitervlogger: het woord van 2016
Kan je je nog iets over de treitervlogger herinneren? Dit was de bijnaam van een vlogger uit Zaandam: genaamd Ismail Ilgun. Vanwege de acties in zijn eigen vlogs, werd hij ’treitervlogger’ genoemd. Van Dale omschrijft het winnende woord van het jaar 2016 als: ‘een ander woord voor iemand die videoblogs maakt van het treitergedrag van zijn vrienden en door dit gedrag te filmen en de film te publiceren, ook zelf overlast veroorzaakt’.
8. Sjoemelsoftware: het woord van 2015
In 2015 werd bekend dat bepaalde automerken sjoemelden met bepaalde testuitslagen. Zo bleek de daadwerkelijke CO2 uitstoot veel hoger dan wat uit de test kwam. Naast dit schandaal bleken ook fabrikanten van smartphones testresultaten beïnvloed te hebben. Belachelijk natuurlijk – vandaar dat sjoemelsoftware het winnende woord van 2015 was. Van Dale: software om de testresultaten van een apparaat positief te beïnvloeden, m.n. zulke software die in auto’s wordt gebruikt om de CO2-uitstoot gunstiger voor te stellen’.
9. Dagobertducktaks: het woord van 2014
In 2014 kwam de FNV (Nederlandse vakbond) met een veelbesproken voorstel. Personen die boven de honderdduizend euro spaargeld hadden, moesten hierover belasting gaan betalen. Dit bedrag werd ook wel dagobertducktaks genoemd. Van Dale omschrijft het woord als volgt: ‘een speciale belasting geheven over het vermogen van superrijke mensen. Ook wel superrijkentaks, of hyperrijkentaks genoemd’.
10. Selfie: het woord van 2013
Het woord selfie is tegenwoordig niet meer weg te denken uit onze woordenschat. Toch was het in 2013 een nieuw begrip, een selfie. Volgens Van Dale staat het voor: ‘een fotografisch zelfportret, vaak gemaakt met de camera op armlengte (of met een selfiestick) en gepubliceerd op een sociaalnetwerksite’. Men vond de term zo bijzonder, dat het een paar jaar geleden verkozen werd tot het nieuwe woord van het jaar.
11. Project X: het woord van 2012
In 2012 stuurde een 15-jarige op Facebook een uitnodiging voor haar verjaardag in Haren naar bijna 80 vrienden. Ze zette het evenement op openbaar, zodat vrienden andere vrienden konden meenemen. Binnen een paar dagen meldden duizenden mensen zich aan. Project X was geboren. Het mondde uit in een bijeenkomst van duizenden jongeren en zorgde voor verschillende rellen.
12. Tuigdorp: het woord van 2011
Tuigdorp was het winnende woord van 2011. Van Dale: ‘een plek waar veelplegers geïsoleerd van de samenleving wonen, bijvoorbeeld in wooncontainers’.
13. Gedoogregeling: het woord van 2010
Het woord van 2010 is gedoogregeling. Het staat voor: ‘een minderheidsregering die voor besluitvorming op bepaalde beleidsterreinen gesteund wordt door een gedoogpartij.
14. Ontvrienden: het woord van 2009
In 2009 ontstond term ‘ontvrienden’. Volgens Van Dale is de betekenis van dit begrip: ‘virtuele vrienden dumpen door deze te schrappen uit vriendenlijstjes op vriendensites’. Heb jij al een keer iemand ontvriend?
15. Swaffelen: het woord van 2008
Swaffelen staat voor: ‘het laten slingeren van het mannelijk geslachtsdeel en er moedwillig tegen een object aantikken. Toen een Nederlandse student swaffelde en hiervan een video-opname maakte, ontstond er veel media-aandacht en was de term geboren.
16. Bokitoproof: het woord van 2007
Bokito is een aap die menig Nederlander niet meer zal vergeten. De grote gorilla die ontsnapte uit zijn verblijf en verwondde daarna een vrouw (een trouwe bezoeker). Het werd wereldnieuws. Bokitoproof is daarom in 2015 verkozen tot het woord van het jaar.
Hoewel de gekozen woorden van elk jaar zelf misschien niet eens zo speciaal zijn, het laat wel goed zien wat er in het betreffende jaar allemaal speelde. Het is een unieke weergave om terug te blikken naar het verleden aan de hand van deze woorden.
Bronnen:
Van Dale