Ga naar de inhoud

Nog geen idee op wie je gaat stemmen? Kieskompas en Stemwijzer helpen je kiezen

Stemwijzer, Kieskompas Bron: © Canva. Morgen mogen we naar de stembus. Weet jij al op wie je stemt? 

Morgen is het zover: verkiezingen. Toch weten veel Nederlanders nog niet waar ze hun stem op gaan uitbrengen. Uit een recent onderzoek van EenVandaag blijkt dat bijna de helft van de kiezers nog twijfelt tussen meerdere partijen of zelfs helemaal geen idee heeft.

Verkiezingen: laatste ontwikkelingen

De verkiezingen komen eraan en er is veel te kiezen, te lezen en te bespreken. In deze rubriek nemen we je mee langs de laatste ontwikkelingen, verrassende weetjes en handige adviezen. Geen zware kost, maar toegankelijke en objectieve informatie die je helpt een eigen beeld te vormen. Of je nu wilt weten wat partijen écht bedoelen, welke thema’s spelen of gewoon wat luchtige verkiezingsfeitjes zoekt: hier vind je het allemaal overzichtelijk bij elkaar.

En dat is ook niet zo vreemd: het politieke debat lijkt tegenwoordig vaker over de vorm te gaan dan over de inhoud. Namen als Bontenbal, Jetten, Wilders, Yesilgöz en Timmermans vliegen je om de oren, maar wie staat nou écht het dichtst bij jouw standpunten?

Politieke drukte maakt kiezen lastig

In een politiek klimaat dat rumoerig en gepolariseerd aanvoelt, is het niet eenvoudig om een weloverwogen keuze te maken. Verkiezingsprogramma’s zijn omvangrijk en vaak lastig te vergelijken. Bovendien gaat het in de media vooral over wie het beste debatteert, niet over wie het meest overeenkomt met jouw ideeën over bijvoorbeeld zorg, wonen, migratie of klimaat. Gelukkig zijn er hulpmiddelen die het makkelijker maken om op inhoud te stemmen in plaats van op gevoel of populariteit.

Het Kieskompas: meer dan alleen een stemadvies

Het Kieskompas helpt kiezers om inzicht te krijgen in hun politieke positie. In tegenstelling tot andere stemhulpen krijg je na het invullen geen simpel lijstje met partijen, maar een plek op een politiek landschap.

Dat landschap is verdeeld in 2 assen: links-rechts en progressief-conservatief. Op basis van jouw antwoorden op tientallen stellingen, over onderwerpen als hypotheekrenteaftrek, migratie, kernenergie, defensie en zelfs de wolf, laat het Kieskompas zien waar jij staat ten opzichte van de verschillende partijen.

Je ziet dus niet alleen welke partijen dicht bij jouw standpunten liggen, maar ook hoe je je verhoudt tot het bredere politieke veld. Volgens de makers is het Kieskompas geen stemadvies, maar een hulpmiddel dat helpt om beter te begrijpen waar je politiek gezien staat.

De Stemwijzer: kort, duidelijk en populair

Een andere bekende tool is de Stemwijzer. Deze is iets eenvoudiger van opzet: je krijgt stellingen voorgeschoteld waarop je met ‘eens’, ‘oneens’ of ‘neutraal’ kunt antwoorden. Aan het einde laat de Stemwijzer zien met welke partijen je de meeste overeenkomsten hebt. De Stemwijzer is al jarenlang populair, vooral omdat het snel inzicht geeft in de vraag: Welke partij past bij mij?

Kies bewust, ook als je nog twijfelt

Of je nu zweeft tussen partijen of nog helemaal blanco het stemhokje in dreigt te stappen: het is nooit te laat om je keuze te baseren op inhoud. Zowel het Kieskompas als de Stemwijzer kunnen daarbij helpen. Ze dwingen je om na te denken over concrete thema’s die ons allemaal raken, en maken de vaak ondoorzichtige partijprogramma’s opeens een stuk toegankelijker.

Dus: twijfel je nog tussen Timmermans of Yesilgöz? Of tussen Bontenbal, Wilders of Jetten? Neem dan vandaag nog even de tijd om het Kieskompas of de Stemwijzer in te vullen. Het kost maar een paar minuten, maar helpt je om woensdag met een goed gevoel het stemhokje in te stappen.

Eerder schreven wij >>

Verkiezingen: strategisch stemmen is dat slim of een blinde gok?

Huidige afbeelding: Strategisch stemmen
Bron: © Instagram. Wat gaat het worden: links, rechts of het midden.

23 oktober 2025 – Je wilt dat een links kabinet de overhand krijgt. Of juist voorkomen dat het politieke landschap verder naar rechts schuift. Dan stem je strategisch. Steeds meer Nederlanders doen het. Bijna 20 procent van de kiezers stemt niet uit overtuiging, maar uit tactiek. Is dat slim of gewoon een blinde gok?

door Ad Killian

Denken vanuit kansen

Strategisch stemmen is politiek schaken. Je denkt een paar zetten vooruit. Je kiest niet per se de partij die het dichtst bij je hart ligt, maar die volgens jou de meeste invloed kan hebben op de kabinetsformatie. Misschien stem je op GroenLinks-PvdA omdat je bang bent dat een versnipperd links kamp rechts de winst in de schoot werpt. Of je stemt op de VVD omdat je niet wil dat de PVV de grootste wordt.

Volgens NPO Radio 1 is dat precies de reden dat strategisch stemmen toeneemt: kiezers redeneren niet meer alleen vanuit idealen, maar vanuit kansen. Je kijkt dus niet alleen naar wat je wilt, maar vooral naar wat mogelijk is.

Lees verder onder de video >>

Nationale sport

Uit een Ipsos-verkiezingsonderzoek uit 2023 blijkt dat 17 tot 20 procent van de kiezers strategisch stemt. Vooral bij grotere partijen speelt het sterk. De helft van de kiezers van GroenLinks-PvdA zegt bijvoorbeeld bewust strategisch te stemmen. Niet omdat ze per se fan zijn van Frans Timmermans, maar omdat de linkse fusiepartij volgens velen de enige kans heeft om rechts te blokkeren.

Aan de andere kant van het politieke spectrum gebeurt hetzelfde. Bij de PVV gaf 43 procent van de kiezers aan dat tactische overwegingen meewogen. Veel voormalige FvD- en JA21-stem­mers gingen strategisch voor Wilders omdat de PVV de grootste kanshebber was om een rechtse koers af te dwingen.

Ook bij de VVD speelt het mee. Ruim een derde van de VVD-kiezers zegt te stemmen uit strategische motieven, vooral om te voorkomen dat de partij terrein verliest aan nieuwkomers als JA21 of BBB. Strategisch stemmen is dus allang geen links trucje meer, maar inmiddels een nationale sport.

Wat wil je bereiken?

Strategisch stemmen draait om 1 vraag: wat wil ik bereiken?

  1. Je bepaalt je doel, bijvoorbeeld een centrumlinks kabinet of juist een stabiel rechts blok.
  2. Je kijkt naar de peilingen: welke partijen hebben kans om die richting te sturen?
  3. Je kiest niet met je hart, maar met je hoofd.
  4. En je hoopt dat genoeg mensen hetzelfde doen, zodat het effect zichtbaar wordt.

Volgens EénVandaag speelt vooral het moment vlak vóór de verkiezingen een sleutelrol. Dan zijn nog veel mensen zwevend. Driekwart van de kiezers weet pas in de laatste week zeker waarop ze stemmen. En juist dán zien we dat peilingen massaal invloed hebben. Mensen haken af bij kleine partijen en schuiven op naar de kanshebbers.

Lees verder onder de berichten >>

Werkt het echt of is het bluf?

Tja, dat hangt ervan af. Strategisch stemmen kan werken als veel mensen dezelfde richting kiezen en dat doorslaat in de verdeling van zetels. Dat zagen we in 2023: de fusie van GroenLinks en PvdA profiteerde zichtbaar van linkse strategen. Maar het kan ook volledig misgaan. Want stel, jij stemt VVD om een rechts kabinet te steunen, maar het CDA besluit na de verkiezingen tóch met links te onderhandelen, dan heeft je tactiek weinig uitgehaald.

Volgens Trouw is strategisch stemmen soms zelfs zelfbedrog. Je denkt invloed te hebben, maar in werkelijkheid speel je een onvoorspelbaar spel met te veel variabelen. Een coalitie hangt niet alleen af van zetels, maar ook van onderlinge verhoudingen, leiders, en achterkamerpolitiek.

De risico’s van strategisch stemmen

Strategisch stemmen voelt slim, maar het heeft een keerzijde. Je offert namelijk je echte voorkeur op. Kleine partijen verliezen daardoor stemmen, wat leidt tot minder diversiteit in de Kamer. Je kunt ook denken dat is juist mooi want die versnippering van partijen in de Tweede Kamer houdt alleen maar op en komt adequaat regeren niet ten goede.

Je kunt jezelf in de voet schieten. Als te veel mensen tactisch overstappen, verdwijnt de partij waar je eigenlijk achter stond volledig uit beeld. Denk aan de SP of Partij voor de Dieren, die in 2023 flink verloren omdat linkse kiezers massaal richting GroenLinks-PvdA trokken.

Lees verder onder de video >>

Slimme strategie of wishful thinking?

Strategisch stemmen is een beetje als inzetten op rood bij roulette: je weet dat het kan werken, maar er is geen garantie. Als jij je er goed in verdiept en weet wat je wilt bereiken, is het een logische keuze. Maar blind stemmen omdat de peilingen dat zeggen? Dat is eerder meehobbelen met de massa dan slim rekenen.

Het blijft aan jou: stem je met je hart, of met je hoofd? Eén ding is zeker, in het huidige politieke landschap is strategisch stemmen geen uitzondering meer, maar een trend. Alleen blijft het altijd een gok in een spel waar niemand het speelbord echt overziet.

Disclaimer: Deze rubriek is puur informatief en onafhankelijk. We kiezen geen kant, maar helpen je wegwijs worden in het verkiezingsnieuws. Voor de officiële standpunten verwijzen we altijd naar de partijen zelf.

Blijf op de hoogte van al het politieke nieuws:

Bronnen:

Ipsos, NPO Radio 1, EenVandaag

Eerder schreven wij >>

Lijsttrekkers vullen Stemwijzer in en zetten thema’s op scherp

Huidige afbeelding: Verkiezingen

6 september 2025 – De Stemwijzer is weer beschikbaar en daarmee kun jij je eigen standpunten vergelijken met die van de politieke partijen. Ondertussen zijn de lijsttrekkers van start gegaan met hun campagnes: speeches, debatten en sociale media-offensieven. De strijd om je stem is begonnen, bereid je voor.

door Ad Killian >>

Lees verder onder de video >>

PVV doet niet mee

Zoals gebruikelijk waren de meeste lijsttrekkers aanwezig bij de lancering van de Stemwijzer om live de vragenlijst in te vullen. Opvallend was dat alle politici een score van 100 procent behaalden. Toch gaven sommigen aan dat bepaalde stellingen lastig te beantwoorden waren. Volt-leider Laurens Dassen zei bijvoorbeeld dat hij bij de vraag over het verlagen van kinderbijslag voor hogere inkomens ‘in beide richtingen kon redeneren’. Voor zijn partij is een basisinkomen belangrijk, maar de vraagstelling dwong hem tot een keuze.

Niet alle partijen waren erbij. Zo liet de PVV verstek gaan, terwijl andere grote partijen als GroenLinks-PvdA, VVD en D66 wel meededen en hun resultaten deelden op sociale media.

Lees verder onder de video >>

Campagnethema’s scherper dan ooit

De verkiezingen van dit jaar draaien om thema’s die veel Nederlanders direct raken. Uit de eerste speeches en mediaoptredens blijkt dat vooral 4 onderwerpen centraal staan:

  1. Wonen en betaalbaarheid. Politici beloven duizenden extra woningen en meer grip op huurprijzen. Vooral jongeren en starters zijn een belangrijke doelgroep.
  2. Migratie en veiligheid. Voor de PVV en andere rechtse partijen is dit hét speerpunt. De instroom beperken en grip houden op grenzen domineert hun verhaal.
  3. Bestuurlijke vernieuwing. Nieuw Sociaal Contract van Pieter Omtzigt benadrukt dat Nederland een bestuur nodig heeft dat eerlijker, transparanter en dichter bij de burger staat.
  4. Zorg en duurzaamheid. GroenLinks-PvdA legt nadruk op klimaat en sociale gelijkheid, terwijl D66 zich profileert met onderwijs en innovatie. Ondertussen waarschuwen meerdere partijen dat de stijgende zorgkosten de komende jaren onhoudbaar worden.

Volgens de Volkskrant is de toon van de debatten feller dan in eerdere jaren. Dat komt doordat partijen weten dat er veel zwevende kiezers zijn die in de laatste weken beslissen.

Hoeveel mensen gaan stemmen?

Nederland telt ruim 17 miljoen stemgerechtigden. De opkomst bij landelijke verkiezingen ligt traditioneel hoog, meestal tussen de 75 en 80 procent. Dat betekent dat 3 tot 4 miljoen mensen níet stemmen.

Volgens recente peilingen is bovendien een groot deel van de kiezers nog zwevend. EenVandaag meldt dat 3 op de 10 kiezers nog niet weet wat ze gaan stemmen, vaak omdat ze weinig vertrouwen hebben in de politiek. De Peilingwijzer gaat zelfs uit van een nog hoger percentage twijfelaars, afhankelijk van de partij en de regio.

Dit maakt de campagnes extra spannend: juist de groep die nog geen keuze heeft gemaakt, kan uiteindelijk de doorslag geven in de uitslag.

Lees veder onder het bericht >>

Vertrouwen in de politiek op dieptepunt

Een ander belangrijk gegeven is het vertrouwen van de kiezer. Uit het Prinsjesdagonderzoek 2025 van Ipsos blijkt dat nog maar 29 procent van de Nederlanders vertrouwen heeft in de landelijke politiek, tegenover 44 procent vorig jaar. Maar liefst 68 procent geeft aan (heel) weinig vertrouwen te hebben.

Andere onderzoeken bevestigen dat beeld. Een RTL Nieuwspanel meldde zelfs dat slechts 4 procent van de ondervraagden nog vertrouwen zegt te hebben. In een peiling van Verian komt dat cijfer uit op 6 procent voor de politiek in het algemeen en 9 procent voor de Tweede Kamer. De kritiek van burgers is scherp: politici lossen weinig op, zijn vooral met zichzelf bezig en werken te weinig samen.

Die cijfers verklaren waarom veel partijen nadruk leggen op bestuurlijke vernieuwing en betrouwbaarheid. Ze beseffen dat inhoudelijke plannen alleen niet genoeg zijn om kiezers terug te winnen.

Spannende weken tot de stembus

Met de Stemwijzer weer online, felle debatten en een groot aantal zwevende kiezers beloven de komende weken spannend te worden. Voor jou als kiezer is er volop gelegenheid om standpunten te vergelijken, debatten te volgen en bijeenkomsten bij te wonen.

Eén ding is duidelijk: deze verkiezingen gaan niet alleen over thema’s als wonen, zorg en migratie, maar ook over vertrouwen. Wie weet de kiezer te overtuigen dat beloften worden omgezet in daden? Het antwoord volgt bij de stembusgang.

Disclaimer: Deze rubriek is puur informatief en onafhankelijk. We kiezen geen kant, maar helpen je wegwijs worden in het verkiezingsnieuws. Voor de officiële standpunten verwijzen we altijd naar de partijen zelf.

Blijf op de hoogte van al het politieke nieuws:

Bronnen:

EenVandaag, Peilingwijzer, Ipsos

Meer over:

verkiezingen