Bron: © Halfpoint (Canva) - slechtzienden krijgen hun zicht terug
Steeds meer baanbrekende hersenimplantaten geven mensen die hun zicht zijn verloren nieuw perspectief. Ook Nederlandse wetenschappers staan aan de vooravond van een medische doorbraak. Recente tests op apen tonen veelbelovende resultaten. Hoe ver is de technologie inmiddels gevorderd, en welke slimme innovaties liggen in het verschiet voor mensen met een visuele beperking?
Hoe werken hersenimplantaten voor blinden?
Stel je voor: weer vormen herkennen en bewegingen waarnemen ondanks dat je slechtziend bent. Slimme hersenimplantaten maken dit op kleine schaal mogelijk. Nederlandse onderzoekers werken aan een doorbraak: een implantaat met ruim 1000 elektroden dat het zicht van blinden gedeeltelijk kan herstellen.
Het systeem werkt als volgt:
- Een camera buiten het lichaam neemt beelden op.
- Het implantaat stuurt via elektrische pulsen patronen direct naar de visuele schors in de hersenen.
- Hierdoor ontstaan “lichtpuntjes” (phosphenes) waarmee vormen, lijnen en zelfs letters zichtbaar worden.
Uniek aan deze technologie is het veel grotere aantal “pixels”. Waar eerdere systemen tientallen puntjes konden maken, halen de nieuwste prototypes met 1024 elektroden duizend lichtpuntjes of meer. Zo kunnen mensen niet alleen licht van donker onderscheiden, maar zelfs simpele objecten herkennen of zich beter oriënteren.
De rol van kunstmatige intelligentie en meer elektroden
Het succes van hersenimplantaten hangt af van 2 factoren:
- Méér elektroden
- Slimmere beeldanalyse
Omdat een menselijk oog miljoenen pixels verwerkt, moeten implantaten op termijn richting tienduizenden werkende elektroden groeien voor verfijnder beeld. Meer is niet altijd beter: geavanceerde AI selecteert en vereenvoudigt de beelden, zodat alleen essentiële info getoond wordt. Denk hierbij aan:
- Obstakels in de kamer onderscheiden van de achtergrond
- Bewegende personen of dieren herkennen
- Letters en patronen weergeven voor het lezen of navigeren
Getest op apen
De eerste testen met apen waren hoopgevend: zij leerden letters herkennen op basis van patronen van lichtpuntjes direct uit het implantaat.
In Spanje kreeg vorig jaar de eerste persoon zo’n implantaat tijdelijk geïmplanteerd voor verdere klinische testen.
De tekst gaat onder de berichten verder >>
Een hersenimplantaat, ontwikkeld door onderzoekers van het @NIN_knaw, geeft blinden hoop dat ze in de toekomst weer kunnen zien.#dierproeven #apen #EARA #EUAnimalStats @SID_Dierproeven pic.twitter.com/UME1F6RSH0
— EARA Nederland (@EARA_NED) July 16, 2021
Blinden weer laten zien, dat is ons doel. Met een hersenimplantaat kan een vorm van zicht worden teruggegeven aan iemand die blind is. Voor dit baanbrekende onderzoek is 6 miljoen euro nodig. Daarom is er de campagne #BringINsight. Help je mee? https://t.co/NPMzTz2Coo pic.twitter.com/lvohNW1EdM
— Herseninstituut (@Herseninstituut) October 15, 2021
Uitdagingen en grenzen van de technologie
De ontwikkeling staat niet stil, maar kent obstakels. Het lichaam vormt na verloop van tijd bindweefsel rond elektroden, waardoor de werking kan verminderen. Momenteel werken implantaten ongeveer 2 jaar goed. Onderzoekers zoeken naar nieuwe materialen die langer meegaan én minder afweer oproepen. Een andere uitdaging is de precisie: hoewel 1000 lichtpuntjes revolutionair zijn, blijft het zicht eenvoudiger dan met een gezond oog.
Voor wie geschikt?
Niet iedereen komt in aanmerking: vooral wie vanaf geboorte blind is, mist soms de benodigde hersenschors. Voor ouderen die slechtziend worden door oog- of oogzenuwschade, biedt deze technologie perspectief.
Andere hulpmiddelen voor ouderen met een visuele beperking
Naast hersenimplantaten zijn er steeds meer hulpmiddelen die ouderen helpen hun zelfstandigheid te behouden. Voorbeelden zijn:
- Tril- of geluidssignalen: Speciale riemen of schoenen waarschuwen voor obstakels via trillingen, zonder het gehoor te blokkeren.
- Navigatiehulpmiddelen: Apps of draagbare apparaten leiden gebruikers veilig langs stoepen, oversteekplaatsen en onbekende routes.
- Communicatiesystemen: Hulpmiddelen die tekst of emotionele signalen vertalen naar gesproken instructies of voelbare signalen.
Deze innovaties laten zien dat technologie én slimme samenwerking meer mogelijk maken dan ooit.
De toekomst: hoopvol en vol innovatie
Hoewel volledig natuurlijk zien nog niet haalbaar is, bieden hersenimplantaten en slimme hulpmiddelen veel hoop. Ze vergroten de zelfstandigheid en levenskwaliteit van blinden en slechtzienden.
Ook Nederland loopt voorop dankzij betrokken wetenschappers, overheidssteun en nauwe samenwerking met Europese partners. De komende jaren zullen nieuwe proeven, betere materialen en krachtigere AI het verschil maken. Voor ouderen met een visuele beperking liggen er echt veelbelovende ontwikkelingen in het verschiet.
Wil je meer weten over deze technologie of innovaties voor blinden in Nederland? Houd het nieuws in de gaten en informeer gerust bij belangenorganisaties voor het laatste aanbod aan hulpmiddelen.
Nog even verder lezen? Dit zijn alle artikelen over gezondheid!
Let op: Startpagina geeft geen medisch advies. Raadpleeg bij twijfel altijd een arts of specialist.
Bronnen
Volkskrant, rtlnieuws, nemokennislink