Bron: © Canva. Rioolwatercijfers onthullen drugsgebruik in Nederland.
Wat we doorspoelen, vertelt meer over onze samenleving dan menige peiling. Uit onderzoek van het RIVM en het Trimbos-instituut blijkt dat Nederland nog altijd behoort tot de Europese top als het gaat om het gebruik van cocaïne en andere harddrugs. Voor het eerst wordt ook buiten de Randstad structureel gemeten: een landelijke pilot legt de schaduwzijde van onze samenleving bloot.
Rotterdam: 59.000 lijntjes per dag
De gemeente Rotterdam registreerde in 2024 gemiddeld 59.000 lijntjes cocaïne per dag, volgens metingen in het rioolwater. In 2023 waren dat er nog 63.000 en in 2022 zelfs 70.000. Hoewel dit een daling betekent, is het niveau nog altijd hoog in vergelijking met andere Europese steden. De metingen maken deel uit van een bredere aanpak waarin ook campagnes, zoals de ‘Cokesingel’-actie, zijn ingezet om bewustwording te creëren.
Amsterdam en andere steden in Europese top
Uit het Europese SCORE-onderzoek van 2024 blijkt dat Amsterdam, Rotterdam en Utrecht tot de Europese koplopers behoren in het gebruik van cocaïne en MDMA. Amsterdam staat bovenaan wat betreft ecstasy-gebruik, terwijl cocaïnegebruik in Nederlandse steden relatief stabiel blijft ten opzichte van voorgaande jaren. In andere Europese steden is juist een toename zichtbaar. Ook cannabis blijft veelvuldig aangetroffen worden, vooral in Amsterdam en Groningen.
Voor het eerst structureel meten buiten de Randstad
Sinds november 2023 loopt er een landelijk rioolwateronderzoek op initiatief van het RIVM en het Trimbos-instituut. Op meer dan 20 meetpunten, verspreid over de regio’s noord, oost, midden, zuid en west, worden monsters genomen om het gebruik van drugs als cocaïne, MDMA, amfetamine, crystal meth en designerdrugs vast te leggen. Deze metingen vinden plaats op 5 momenten over een periode van een jaar. De eerste metingen zijn al gedaan, maar de resultaten moeten nog openbaar gemaakt worden.
Waarom het riool ons de waarheid vertelt
In tegenstelling tot vragenlijstonderzoek, dat afhankelijk is van zelfrapportage, biedt rioolwateranalyse een objectieve en anonieme blik op het daadwerkelijke drugsgebruik. Dit maakt het mogelijk om precieze trends te volgen, regionale verschillen te signaleren én beter in te spelen op nieuwe middelen die op de markt verschijnen. Voor beleidsmakers en gemeenten is deze methode een belangrijk hulpmiddel voor gerichte preventie, verslavingszorg en handhaving.
Wat kunnen we verwachten?
Met de eerste landelijke cijfers op komst, zal voor het eerst duidelijk worden hoe groot het drugsgebruik werkelijk is buiten de grote steden. De verwachting is dat ook in kleinere en minder zichtbare gemeenschappen substantieel gebruik wordt gemeten. Daarmee kan het debat over drugs in Nederland een nieuwe fase ingaan: gebaseerd op data, niet op aannames. Het riool liegt niet.
Bronnen:
Trimbos Instituut, RIVM, AD