Bron: © Canva veel geld nodig voor restauratie rijksmonumenten
De tijd tikt voor het Nederlandse erfgoed. Meer dan 14 procent van de rijksmonumenten die geen woonhuis zijn, zoals kerken, molens, boerderijen en vuurtorens, verkeert in matige of slechte staat. Voor herstel is in de komende tien jaar minstens € 1,22 miljard nodig. Ondanks extra investeringen blijft het geld tekortschieten, en het nieuwe kabinet heeft de restauratiedoelstelling inmiddels losgelaten.
Achterstand loopt op
Uit de tussenrapportage Onderzoek restauratieopgave niet-woonhuis-rijksmonumenten bleek dat circa 14,6 % van de niet-woonhuis-rijksmonumenten in Nederland in matige of slechte staat verkeert. Het doel was om de restauratieachterstand binnen 10 jaar terug te brengen tot maximaal 10%. Dat doel lijkt nu te ambitieus.
Financiële opgave is fors
De totale benodigde investering om de achterstand terug te dringen wordt geschat op € 1,22 miljard. Dit komt uit het tussenrapport “Onderzoek restauratieopgave niet-woonhuis-rijksmonumenten” van het ministerie van OCW, de provincies, gemeenten en het Nationaal Restauratiefonds.
Ruim 42.000 niet-woonhuis-rijksmonumenten zijn onderzocht, waarvan 14,6% in matige of slechte staat verkeert en nodig onderhoud nodig hebben. Om die achterstand in 2033 terug te brengen tot het streefdoel van 10% is € 1,22 miljard nodig.
Als de bijdragen van het rijk en de provincies (samen zo’n € 450 miljoen) niet bijgesteld worden, dan resteert er een tekort van € 770 miljoen. De kosten voor verduurzaming, toegankelijkheid, fundering en interieurherstel zijn slechts deels meegenomen, waardoor het werkelijke tekort waarschijnlijk nog hoger ligt.
Kabinet laat ambitie los
Het nieuwe kabinet heeft besloten géén invulling meer te geven aan de eerdere streefdoelstelling om binnen 10 jaar de restauratieachterstand onder niet-woonhuis-rijksmonumenten terug te brengen naar 10%. Dat blijkt uit de beantwoording van Kamervragen door minister Eppo Bruins (OCW). Volgens de minister is het financieringsstelsel voor monumentenzorg het grote knelpunt en zijn de provinciale regelingen onvoldoende om de grotere restauratieopgaven te dragen.
Lees ook: Kabinet zit met geldoverschot van 2,1 miljard euro, hoe kan dat?
Den Haag wel in de steigers
In de tussentijd wordt het Binnenhof in Den Haag wel flink verbouwd. Voor het verbouwingsproject, het regeringscentrum waar onder meer de Tweede Kamer en Eerste Kamer zijn gehuisvest, geven ze dit uit:
- De renovatiekosten worden geschat op circa € 2 miljard.
- Aanvankelijk lag de raming op € 475 miljoen, later bijgesteld naar € 843,6 miljoen, alvorens opnieuw te stijgen tot het miljardplus-niveau.
- De oplevering is eind 2028 of zelfs later.
Wel extra steun, maar onzeker
Ondanks de schrapping van het streefdoel komt er extra budget vrij voor onderhoud en restauratie van rijksmonumenten. Minister Bruins kondigde onder meer een eenmalige investering van € 155 miljoen en een structurele verhoging van € 15,8 miljoen per jaar aan voor onderhoud. Voor grote monumenten is een extra subsidie- en een leenpakket opgezet.
De tijd tikt door voor de rijksmonumenten
De tekst gaat onder de berichten verder >>
Veel rijksmonumenten in slechte staat, maar geen extra budget voor renovatie https://t.co/IxI34TugRc
— NOS (@NOS) January 6, 2025
Vraag tussen 1 maart en 30 april de woonhuissubsidie aan ⬇️
— Federatie Instandhouding Monumenten (@FIMonumenten) March 4, 2024
Woont u in een rijksmonument en bent u particulier eigenaar van het pand? Dan maakt u mogelijk aanspraak op de instandhoudingssubsidie woonhuis-rijksmonumenten. pic.twitter.com/fEq0i8qr6n
Lees ook: Het culturele belang van het Paleis op de Dam: historie en hedendaagse betekenis.
Gevolgen voor eigenaren en erfgoed
Eigenaren van monumenten (zoals kerkbesturen, vrijwilligersorganisaties en boeren met boerderijen onder monumentstatus) hebben moeite om de eigen bijdrage te financieren. Met het schrappen van het doel en de grote financieringsopgave dreigt er vertraging of uitstel van noodzakelijke restauraties.
Experts waarschuwen voor verval of instorting van rijksmonumenten als er niet tijdig gehandeld wordt. Het is wachten op het eerste gebouw dat instort.
Structuur, geld en duidelijke verantwoordelijkheden zijn nu nodig om het iconisch erfgoed van Nederland te behouden.
Restauratie van een rijksmonument
Daar komt wel wat vakwerk bij kijken. Bekijk de video hieronder >>
@orlyenendevoets 𝗥𝗶𝗷𝗸𝘀𝗺𝗼𝗻𝘂𝗺𝗲𝗻𝘁 ‘𝗛𝘂𝗶𝘇𝗲 𝗔𝘀𝘀𝗶𝘀𝗶𝗲’ 𝗿𝗲𝘀𝘁𝗮𝘂𝗿𝗲𝗿𝗲𝗻! Vandaag zijn Lincy en Martine op projectbezoek geweest in Biezenmortel. Daar zijn de vakmannen van Orly & Endevoets restauratiewerkzaamheden aan het uitvoeren aan de boerderij op landpark Assisië. Dit doen wij in opdracht van Van den Bouwhuijsen. Zo zijn zij het voeg- en metselwerk aan het herstellen en vervangen, wordt er lood ingewerkt, scheuren hersteld en beton gerepareerd. In de video zie je hoe onze vakmannen dit doen! Heb je vragen?! Let us know! #OrlyenEndevoets #fyp #restauratiewerk #rijksmonument #bouwbedrijf #vakmanschap #werkenindebouw
♬ DANCIN – BEAT TA TA TA – DJ WL DO MVP
Bronnen
Binnenlandsbestuur, Rijksoverheid, AD, stichtingerm.nl, IPO