Bron: © Canva
Duizeligheid kan heel vervelend zijn, zeker als je ouder wordt. Misschien herken je het wel: je draait je hoofd iets te snel en plots lijkt de hele kamer te tollen. Vaak gaat dit vanzelf weer over, maar het kan ook terugkeren en je onzeker maken. Dit heet positieduizeligheid. Het goede nieuws: het is onschuldig én goed te behandelen. In dit artikel lees je alles wat je moet weten: wat het is, hoe het ontstaat, hoe je het herkent, wat je zelf kunt doen en wanneer je beter een arts inschakelt.
Wat is positieduizeligheid (BPPD)?
De officiële naam is Benigne Paroxismale Positieafhankelijke Duizeligheid (BPPD). Dat klinkt ingewikkeld, maar het valt mee:
- Benigne betekent: niet gevaarlijk.
- Paroxismale betekent: de duizeligheid komt plotseling op en verdwijnt weer snel.
- Positieafhankelijk betekent: het treedt vooral op als je van houding verandert, zoals bij het omdraaien in bed of omhoogkijken.
Met andere woorden: positieduizeligheid is kort, heftig en bewegingsafhankelijk.
Hoe ontstaat het precies?
In je binnenoor zit je evenwichtsorgaan. Dit bestaat uit drie kleine halfronde buisjes gevuld met vloeistof. Hierin zitten minuscule kalkkristalletjes (otoconia) die normaal op hun plek liggen en je balans ondersteunen.
Soms laten die kristallen los en gaan ze rondzweven. Dan geven ze verkeerde signalen aan je hersenen. Jij voelt dan alsof je ronddraait, terwijl je stilzit. Dat zorgt voor:
- Een plotseling gevoel van draaien of tollen.
- Soms misselijkheid en zweten.
- Een onzeker gevoel om te lopen of bewegen.
Bij ouderen komt dit vaker voor omdat de kristallen sneller losraken met de jaren.
Hoe herken je positieduizeligheid?
De klachten zijn vaak duidelijk te onderscheiden:
- Plotselinge duizeligheid bij snelle bewegingen (omdraaien in bed, omhoogkijken, bukken).
- Het lijkt alsof de wereld draait, maar het duurt maar enkele seconden tot hooguit een minuut.
- Je voelt je daarna soms misselijk, licht in het hoofd of uitgeput.
- De aanvallen kunnen meerdere keren per dag voorkomen.
Belangrijk om te weten: positieduizeligheid geeft géén blijvend evenwichtsverlies. Tussen de aanvallen door voel je je meestal normaal.
Wat kun je zelf doen?
Er zijn een paar eenvoudige maatregelen die je thuis kunt toepassen:
- Slaap met je hoofd iets hoger, bijvoorbeeld met twee kussens.
- Probeer in bed niet op de kant te liggen waar je klachten vandaan lijken te komen.
- Beweeg voorzichtig, maar blijf juist wel actief. Stilstaan of alles vermijden kan het langer laten duren.
- Sta rustig op uit bed of van een stoel: geef je evenwichtsorgaan tijd om mee te bewegen.
- Drink voldoende water en vermijd overmatig alcoholgebruik, dit kan de klachten versterken.
Behandelingen bij arts of fysiotherapeut
Als de klachten te heftig of te vaak terugkomen, kan je huisarts of fysiotherapeut je helpen. De bekendste methode is de Epley-manoeuvre. Hierbij begeleidt de arts of fysio je hoofd in een aantal vaste posities. Zo worden de losgeraakte kristallen weer op hun plek teruggebracht.
- Vaak merk je al na één behandeling veel verbetering.
- Soms zijn meerdere sessies nodig.
- Het kan tijdens de behandeling wat misselijk aanvoelen, maar dat trekt weg.
Daarnaast bestaan er de Brandt-Daroff-oefeningen. Dit zijn bewegingen die je thuis kunt doen, meerdere keren per dag. Daarmee train je je evenwichtsorgaan en went je lichaam sneller aan de veranderde signalen. Binnen 1 tot 2 weken merk je vaak resultaat.
Tekst gaat verder onder de video >>
Wanneer moet je naar de huisarts?
Hoewel positieduizeligheid onschuldig is, zijn er situaties waarin je beter direct contact opneemt met je huisarts:
- Als de klachten langer dan 4 weken aanhouden.
- Als je naast duizeligheid ook oorsuizen, gehoorverlies of dubbelzien ervaart.
- Bij duizeligheid in combinatie met hoofdpijn, krachtsverlies of gevoelloosheid in arm of been.
- Als de duizeligheid zo ernstig is dat je bang bent om te vallen.
In zulke gevallen kan er iets anders aan de hand zijn dat wél behandeling nodig heeft.
Praktische tips om valrisico te beperken
Duizeligheid geeft soms onzekerheid. Zeker als je ouder bent, wil je valpartijen voorkomen. Dit helpt:
- Zorg voor stevige schoenen met goede grip.
- Gebruik een wandelstok als je je evenwichtsgevoel niet vertrouwt.
- Houd je huis vrij van losse kleedjes of snoeren.
- Zorg voor voldoende licht in huis, zeker ‘s nachts.
Positieduizeligheid is lastig en soms eng, maar gelukkig goed te behandelen. Gun jezelf de rust om er doorheen te gaan en vraag hulp als je merkt dat het niet vanzelf beter wordt. Met de juiste oefeningen en begeleiding kun je meestal snel weer zonder zorgen bewegen.