Bron: © Canva. Koppen is niet zonder risico's.
De Nederlandse Sportraad (NLsportraad) presenteert vandaag een opvallend en ingrijpend advies: kinderen tot 12 jaar zouden helemaal niet meer mogen koppen in het voetbal, jongeren tot 18 jaar alleen beperkt. Daarnaast wil de raad dat alle schaatsers, van topsporters tot recreanten, verplicht een helm dragen. Ook voor vechtsporten en rugby worden leeftijdsgrenzen en veiligheidsregels aanbevolen.
Waarom dit advies?
Het adviesrapport richt zich op de gevaren van herhaaldelijk hoofdcontact, zoals kopballen, stoten of harde klappen tegen het hoofd, en op de risico’s van valpartijen in sport. Volgens de raad moet er veel meer aandacht komen voor preventie van hersenletsel, zowel in de topsport als de breedtesport. Tom van ’t Hek, voorzitter van de NLsportraad, benadrukt:
Kinderen onder de 12 jaar kunnen juridisch en medisch nog niet zelf beslissen over hun gezondheid. Een kopverbod is daarom geen kwestie van discussie, maar noodzaak.
Voetbal: kinderen extra kwetsbaar
In Nederland is voetbal de grootste sport, met ruim 1,2 miljoen leden. Juist daar is het risico groot: uit onderzoek blijkt dat veelvuldig koppen samenhangt met een verhoogd risico op dementie op latere leeftijd.
De raad adviseert daarom:
- Verbod op koppen tot 12 jaar
- Sterk ontraden van koppen tot 18 jaar
Hoewel een direct verband tussen koppen en hersenletsel moeilijk te bewijzen is, waarschuwen onderzoekers dat kinderen en jongeren extra kwetsbaar zijn omdat hun hersenen nog volop in ontwikkeling zijn.
Helmplicht in het schaatsen
Ook in het schaatsen moeten de regels veranderen. Waar de internationale bond ISU bij marathons en massastarts al een helmplicht kent, mogen schaatsers op de individuele afstanden nog zonder helm rijden.
De Sportraad vindt dat onacceptabel en pleit voor een algemene helmplicht op de baan, zowel voor topsporters als recreanten. Alleen Thialf heeft dit inmiddels ingevoerd, na een toename van incidenten met ernstig letsel. Volgens Van ’t Hek kan een helmplicht veel acuut hersenletsel voorkomen:
We willen vooral dat mensen blijven sporten, maar wel met de juiste bescherming.
Andere sporten onder de loep
De Sportraad beperkt zich niet tot voetbal en schaatsen. Ook bij rugby en vechtsporten zoals boksen, kickboksen, muaythai en MMA zijn leeftijdsgrenzen en beschermende maatregelen nodig.
Daarnaast worden helmplichten geadviseerd in sporten met hoge valrisico’s, zoals:
- Inlineskaten en wielrennen
- Skiën en snowboarden
- Paardensport
Wetenschap en zorg: betere samenwerking nodig
De raad benadrukt dat er nog veel onbekend is over hersenletsel door sport. Daarom adviseert ze de oprichting van een landelijk expertisecentrum, dat samen met ziekenhuizen en sportbonden kennis verzamelt. Ook zouden zorgverleners, van huisarts tot sportfysiotherapeut, uniforme richtlijnen moeten hanteren bij de behandeling van hersenschuddingen en hoofdblessures.
Reactie van politiek en sportbonden
Demissionair staatssecretaris Judith Tielen (VWS) noemt het advies belangrijk en wil het zorgvuldig bestuderen. De KNVB had zelf al richtlijnen opgesteld: kinderen tot 12 jaar mogen maximaal 5 tot 10 keer per training koppen. Een volledig verbod gaat de bond echter te ver. Van ’t Hek reageert daarop:
Dat ze zelf richtlijnen maken, juichen we toe. Maar een verbod is noodzakelijk. Kinderen kunnen nog niet zelf beslissen over zulke gezondheidsrisico’s.
Bronnen:
KNVB, NOS, NLsportraad
Lees hieronder wat wij eerder over koppen schreven >>
Moet koppen tijdens voetbal aan banden worden gelegd?
28 mei 2024 – Wel of niet een bal koppen tijdens het voetballen. De discussies over het onderwerp lopen op. Koppen is een wezenlijk onderdeel van het voetbalspel maar veroorzaakt ook klachten als spelers het te vaak achter elkaar doen, met een verkeerde techniek of met een te zware bal. Onderzoeken tonen aan dat het hersenbeschadiging en dementie tot gevolg kan hebben.
door Ad Killian
Kopdoelpunten zijn de mooiste
Kopdoelpunten zijn vaak de mooiste. Denk aan de 1-1 door Dick Nanninga in de finale tegen Argentinië in 1978, de snoekduik van Van Persie tegen Spanje op het WK in 2014. Ook Wesley Sneijder wist op het WK in 2010 tegen Brazilië met het hoofd te schitteren.
De tekst gaat onder de video verder >>
Verband tussen koppen en dementie
In de toekomst kan het daarmee wel eens voorbij zijn want koppen is medisch gezien omstreden en wordt op termijn mogelijk zelfs verboden. Al jaren wordt onderzoek gedaan, naar het mogelijke verband tussen te vaak koppen en ziektes als dementie.
Uit een Schotse studie uit 2019 blijkt dat een profvoetballer 3,5 keer zoveel kans maakt op dementie op latere leeftijd dan iemand anders. De Schotse voetbalbond stelde een jaar later een kopverbod in voor kinderen onder de 12 jaar.
In 2022 ging de bond nog verder: profs mochten vanaf dat moment niet vaker dan 1 keer per week een training doen waarbij veel wordt gekopt. En die training mag niet een dag voor of een dag na de wedstrijd zijn.
De juiste koptechniek
Voor het koppen is een juiste techniek met goed aanspannen van de nekspieren belangrijk. Dat betekent kopballen met het voorhoofd geven, met een goede controle en een beweging van het hoofd naar de bal toe, vrijwel geen beweging in de nek. Gebeurt het aanspannen van de nekspieren onvoldoende, is de bal te zwaar of te hard opgepompt, dan is het mogelijk dat het hoofd kleine, ongecontroleerde bewegingen maakt. Dat kan klachten geven. Daarom is het af te raden om te trainen en te spelen met een zware bal.
Verbod op koppen voor jeugdspelers
De Belgische voetbalbond heeft al besloten dat jeugdspelers onder 9 jaar niet mogen koppen. Niet in de wedstrijd, maar ook niet tijdens de training. De bond vindt dat het spelen van de bal met het voorhoofd bij 8-jarigen een zeer moeilijke techniek is, waarbij het kind de bal meestal verkeerd raakt wat impact kan hebben op de nog sterk te ontwikkelen hersenen.
KNVB ziet geen reden koppen te verbieden
De recente maatregel in België is voor de KNVB geen reden om het bestaande beleid te wijzigen. De bond volgt hierin de wereldvoetbalbond FIFA en de Europese UEFA. Die hebben koppen nog niet in de ban gedaan.
De bond zegt dat er maatregelen zijn genomen om jeugdvoetbal zo veilig mogelijk te maken. Jonge spelers voetballen op kleinere velden waardoor koppen weinig voorkomt. “We zien dat in Nederland sowieso heel weinig wordt gekopt door de jeugd, waardoor een verbod volgens ons weinig effect heeft”, aldus een woordvoerder.
Koppen met zachte ballen
De KNVB wil wel dat jeugdvoetballers, met het oog op de toekomst, leren koppen. Dat doet de bond door de jonge spelers te laten koppen met zachte ballen, zodat ze op latere leeftijd weten om te gaan met het koppen van hardere ballen en zo de nadelige effecten daarvan zoveel mogelijk voorkomen.
Zorgen over hersenbeschadiging
De Radiological Society of North America (RSNA) maakt zich zorgen over hersenbeschadiging en de kans op negatieve langetermijneffecten door het koppen tijdens voetbal. Onderzoeker Michael Lipton van Columbia University zegt: “De bezorgdheid heeft te maken met de fysieke veranderingen die jongvolwassenen doormaken en die op latere leeftijd kunnen leiden tot een verhoogd risico op de afbraak van hersencellen en dementie.”
Bronnen: Scientias, KNVB, NOS. Foto: Canva