Bron: © Canva. Sjamadriaan waarschuwt in Quatsch voor schadelijke gezondheidsclaims van influencers. Wees kritisch en controleer adviezen.
Zonnebrandcrème is giftig, E-nummers maken je ziek en rauwe melk is gezonder dan bewerkte. Het zijn zomaar wat ‘adviezen’ die rondzingen op social media, vaak verkondigd door bekende Nederlanders met een afgetraind lichaam en een miljoenenbereik. Maar wie kritisch kijkt, ziet een gevaarlijk patroon: zelfbenoemde gezondheidsgoeroes zoals Arie Boomsma, Fajah Lourens en Tim Douwsma verspreiden mogelijk schadelijke onzin onder het mom van gezondheid en zelfontwikkeling.
Wetenschapsjournalist Adriaan ter Braack, beter bekend als Sjamadriaan, is het spuugzat. In zijn nieuwe serie Quatsch, gemaakt voor HUMAN, fileert hij de dubieuze claims van BN’ers en influencers. “Ze hebben geen idee waar ze het over hebben”, stelt hij. “Maar ze doen zich voor als experts en beïnvloeden daarmee tienduizenden volgers. Dat is niet onschuldig, het is ronduit gevaarlijk.”
Gezondheidsadvies van influencers: lucratief maar misleidend
Wat ooit begon als fitnessinspiratie of gezonde recepten, is voor veel BN’ers uitgegroeid tot een winstmodel. Van supplementen tot online cursussen en lifestyleboeken: gezondheid is big business. Fajah Lourens richtte een heus ‘Killerbody-imperium’ op, inclusief afslankpoeders en detoxplannen. Arie Boomsma promoot een holistische levensstijl waarin hij bijvoorbeeld zonnebrand afraden niet schuwt. En Tim Douwsma? Die biedt in zijn online talkshow een podium aan mensen die geloven dat vaccinaties onnatuurlijk zijn en ziekten voortkomen uit ‘fouten in vorige levens’.
Ter Braack ziet het met lede ogen aan. “Als mensen als Boomsma of Lourens in een talkshow verschijnen, luisteren mensen. Niet omdat ze experts zijn, maar omdat ze bekend zijn. Maar ondertussen verspreiden ze pseudowetenschappelijke onzin en maken ze anderen bang voor reguliere geneeskunde.”
Angst is misschien geen goede gids, maar wel effectief om online aandacht te trekken. In de 2e aflevering van Quatsch waarschuwt Sjamadriaan dat we op sociale media extra alert moeten zijn op influencers die angst gebruiken, omdat extreme uitspraken sneller aanslaan.
Bekijk de video en lees daarna verder >>
Van spirituele rituelen tot antivax: het loopt uit de hand
Dat het bij sommigen echt uit de hand loopt, blijkt wel uit bizarre trends zoals vrouwen die menstruatiebloed op hun gezicht smeren ‘omdat een stam in Afrika dat ook zou doen’. Of de hype rondom ijsbaden en detox-sappen, zogenaamd dé manier om je lichaam te ‘reinigen’, iets waarvoor je lever en nieren nota bene al zijn uitgerust.
Maar het wordt pas echt problematisch als deze influencers actief wantrouwen zaaien richting artsen, het RIVM en de wetenschap. “Ze dragen bij aan het sentiment dat niemand meer te vertrouwen is”, aldus Ter Braack. “Niet de huisarts, niet de media, niet de wetenschap. En dat maakt mensen vatbaar voor complotten en foute keuzes over hun gezondheid.”
Steeds meer ‘influencers’ vallen door de mand
Steeds meer influencers profileren zich als gezondheidsgoeroe, maar verspreiden daarbij gevaarlijke of ongefundeerde adviezen. Naast Arie Boomsma, Fajah Lourens en Tim Douwsma, zijn ook anderen actief op dit vlak. Zo promoot Rens Kroes detoxen zonder wetenschappelijke basis, stelt Jasper Alblas dat je met specifieke diëten vet kunt ‘resetten’, en beweert Richard de Leth van OERsterk dat bijna alle ziekten te genezen zijn met leefstijl.
Nienke Gottenbos, bekend als ‘De Groene Vrouw’, geeft alternatieve darmadviezen zonder medische onderbouwing. Internationaal zien we vergelijkbare figuren: Gwyneth Paltrow (GOOP) verkoopt omstreden producten als jade-eitjes en vaginastoomkuren, Joe Rogan geeft op zijn populaire podcast ruimte aan antivax-geluiden, en Belle Gibson loog zelfs dat ze kanker had genezen met voeding. Al deze influencers hebben grote invloed, maar verspreiden daarmee vaak desinformatie.
De schade is echt
Hoewel het soms lachwekkend lijkt, zoals de influencer die haar eigen placenta opeet omdat dat ‘helend’ zou zijn, is de impact groot. Mensen stoppen met reguliere behandelingen, kopen dure supplementen die niets doen of stellen zich bloot aan gevaarlijke stoffen.
En dan hebben we het nog niet eens over de psychologische schade: volgers krijgen het idee dat ze falen als hun lichaam niet ‘perfect’ wordt van een poedertje of ijskoud bad. De onderliggende boodschap is vaak: als jij niet gezond, slank of energiek bent, dan ligt dat aan jezelf. Je hebt niet hard genoeg gewerkt aan je ‘mindset’.
- Lees ook: Wim Hof-methode: is dat wel zo gezond?
Heb jij de reclames van Fajah Lourens al eens voorbij zien komen? Duizenden Nederlanders volgen inmiddels haar dieet. Maar wetenschappelijk onderbouwd? Ho maar.
Bekijk het Instagram-bericht en lees daarna verder >>
Waarom niemand deze influencers tegenspreekt
Volgens Ter Braack komt dat omdat hun populariteit verweven is met identiteit. “Zodra je hun theorieën weerlegt, zien ze dat als een aanval op wie ze zijn. En hun volgers reageren al net zo fel: ik krijg doodsbedreigingen als ik kritisch ben. Het is een emotionele gemeenschap geworden, geen rationele discussie meer.”
Daarnaast ontbreekt het veel mensen aan basiskennis over wetenschap. Daardoor klinken pseudowetenschappelijke termen als ‘toxines’, ‘natuurlijke frequenties’ of ‘energetisch resetten’ geloofwaardig, terwijl ze feitelijk nergens op slaan.
Kijk maar eens goed naar deze video. Zou jij dit boek nu willen lezen en denk je dat dit écht werkt?
Bekijk de video en lees daarna verder >>
@thetruemanshowpodcast 'Als je emoties onderdrukt dan krijg je vervangpijn' In aflevering #128 spreekt @janbommerez over het mechanisme van vervangpijn. Wanneer we onze emoties niet onder ogen komen en niet doorvoelen zullen ze alsnog tot uiting komen in de vorm van vervangpijn. Door een shift te maken in ons bewustzijn en de emotie toe te laten kan de pijn weer verdwijnen. Jan heeft bij velen van jullie (en ons) merkbaar impact gehad met zijn waardevolle inzichten en tips die inspireren om je potentieel te ontdekken en te benutten. Om deze reden is Jan een ontzettend waardevolle toevoeging aan The Trueman Show Tour, waarbij hij maar liefst twee avonden (!) live in gesprek gaat met Jorn. Jij, als publiek, zal hierbij de mogelijkheid krijgen om jouw vragen persoonlijk te stellen aan Jan. De kaarten gaan hard, dus mis deze kans niet! #thetruemanshow #janbommerez #jornluka #vervangpijn #emoties #boosheid ♬ original sound – The Trueman Show
Wat kun jij doen?
Laat je niet misleiden door sixpacks en mooie Instagram-verhalen. Controleer gezondheidsclaims bij betrouwbare bronnen zoals het Voedingscentrum, het RIVM of je huisarts.
Sjamadriaan pleit voor meer mediawijsheid én nuchterheid. “We hoeven niet alles te geloven wat de overheid zegt. Kritisch zijn is goed. Maar wees dan ook kritisch op de mensen die daar misbruik van maken.”
Bronnen:
HUMAN – Quatsch (2024), Voedingscentrum, Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM), Nieuwscheckers (Universiteit Leiden), NPO Kennis