Bron: © Canva -Geweldsgebruik door de politie stabiliseert
Het aantal keren dat de politie geweld gebruikt, lijkt na jaren van stijging eindelijk te stabiliseren. In minder dan 1% van alle incidenten was er sprake van geweldsgebruik, blijkt uit de nieuwste cijfers van 2024. Goed nieuws, maar wat zit hierachter?
In dit artikel nemen we je mee in de opvallende trends, verrassende cijfers en de uitdagingen waar de politie nog steeds voor staat.
Stabilisatie geweldsgebruik politie: de cijfers
Na jaren van toename lijkt het aantal geweldsaanwendingen door de politie eindelijk te stabiliseren. In 2024 kwamen politieambtenaren bij ruim 3 miljoen incidenten ter plaatse. In 36.151 gevallen werd daarbij geweld toegepast. Dat is een lichte stijging ten opzichte van 2023, toen dit 35.989 keer gebeurde.
Toch blijft het percentage geweldsgebruik laag: in slechts 0,74% van alle meldingen waarbij de politie ter plaatse kwam, werd geweld gebruikt. Dit is een indrukwekkend laag cijfer, zeker gezien de complexiteit van veel situaties waar agenten mee te maken hebben. En dat wordt er niet minder op.
Fysiek geweld blijft dominant, maar vuurwapengebruik daalt
- Het meest gebruikte middel blijft fysiek geweld, zoals duwen, trekken of controletechnieken. Dit gebeurde in 2024 23.912 keer.
- Andere middelen zoals de wapenstok (3.167 keer) en pepperspray (749 keer) werden veel minder vaak ingezet.
- Een opvallende daling is te zien bij het gebruik van vuurwapens. Hoewel agenten in 2024 214 keer gericht schoten, is dit minder dan in eerdere jaren. Het grootste deel van deze schoten was gericht op ernstig gewonde of agressieve dieren, wat het totale aantal keren dat vuurwapens tegen personen werden gebruikt nog verder verlaagt.
Psychische problemen zorgen voor meer incidenten
Een zorgwekkende trend is de toename van geweldsincidenten met mensen die kampen met psychische problemen. In 38% van de gevallen ging het om mensen met onbegrepen gedrag, een stijging van 4% ten opzichte van vorig jaar.
Deze situaties zijn niet alleen gevaarlijk, maar vragen ook om extra zorg en samenwerking met hulpverleners. “Soms is er meer nodig dan politieoptreden,” zegt Peter Holla, portefeuillehouder geweld.
Training en bodycams
Een belangrijke ontwikkeling in het verminderen van politiegeweld is de introductie van bodycams en de focus op de-escalatietrainingen. Bodycams zorgen niet alleen voor meer transparantie, maar hebben ook een preventieve werking: zowel agenten als burgers gedragen zich vaak terughoudender wanneer ze weten dat hun acties worden opgenomen.
Daarnaast hebben de-escalatietrainingen, waarin agenten leren om met communicatie en tactiek conflicten te ontzenuwen, geleid tot een afname van geweldsincidenten in bepaalde regio’s.
Vergelijking met andere landen
Wanneer we Nederland vergelijken met andere landen, zoals de Verenigde Staten en Frankrijk, valt op dat het gebruik van geweld door de Nederlandse politie relatief laag is. In de VS wordt bijvoorbeeld in 1,4% van de meldingen geweld gebruikt, bijna het dubbele van Nederland.
Dit verschil wordt onder andere toegeschreven aan de strikte richtlijnen en trainingen die in Nederland worden toegepast.
De tekst gaat verder onder deze video >>
Waarom wordt geweldsgebruik van de politie getoetst?
Het toetsen van politiegeweld betekent dat elk incident waarbij een agent geweld gebruikt, achteraf wordt beoordeeld om te kijken of het gebruik van geweld gerechtvaardigd was. Dit gebeurt om ervoor te zorgen dat de politie handelt volgens de regels en om te leren van situaties waarin dat niet het geval was.
Bij de toetsing worden 2 belangrijke vragen gesteld:
- Was het noodzakelijk?
Dit betekent dat geweld alleen mag worden toegepast als er geen andere manier is om een situatie onder controle te krijgen. Bijvoorbeeld wanneer iemand een direct gevaar vormt voor zichzelf, anderen of de politie. - Was het proportioneel?
Dit houdt in dat het gebruikte geweld in verhouding moet staan tot de ernst van de situatie. Een politieagent mag bijvoorbeeld geen wapenstok gebruiken tegen iemand die alleen verbaal agressief is.
In 2024 voldeden 295 gevallen van politiegeweld niet aan deze eisen. Dit betekent dat in deze situaties het geweld onnodig was of te zwaar werd ingezet. Deze fouten worden niet alleen geregistreerd, maar ook gebruikt om te leren en de training van agenten te verbeteren.
Wat is opwindingsdelier?
Een concreet voorbeeld hiervan is de toevoeging van lessen over opwindingsdelier aan het trainingsprogramma. Opwindingsdelier is een acute medische toestand waarbij iemand extreem agressief en verward raakt, vaak door drugsgebruik of psychische problemen.
Dit kan leiden tot gevaarlijke situaties, zowel voor de persoon zelf als voor de politie. Door agenten hierover beter te informeren, kunnen zij in de toekomst beter omgaan met dergelijke situaties en mogelijk geweld voorkomen.
Kort gezegd: het toetsen van politiegeweld is een manier om de kwaliteit van het politieoptreden te waarborgen, fouten te herkennen en ervoor te zorgen dat agenten steeds beter worden in het inschatten en toepassen van geweld.
De tekst gaat verder onder deze video >>
Maatschappelijke onrust blijft een uitdaging
Demonstraties, snelwegblokkades, protesten: de politie heeft het de afgelopen jaren druk gehad met het handhaven van de orde. Dit zorgde ook voor meer klachten over politiegeweld, vooral tijdens gevoelige situaties zoals boerenprotesten en acties van klimaatactivisten.
Hoewel het team Veiligheid, Integriteit en Klachten (VIK) deze klachten onderzoekt, blijft het een uitdaging om het vertrouwen van de samenleving te behouden.
Geweld tegen politieagenten
Naast het gebruik van geweld door de politie is het geweld tegen politieagenten een groeiend probleem. In 2024 werden politieagenten in 8.452 gevallen slachtoffer van geweld, variërend van verbale agressie tot fysieke aanvallen.
Dit benadrukt de uitdagende omstandigheden waarin agenten hun werk moeten doen en de noodzaak van adequate bescherming en ondersteuning.
De tekst gaat verder onder deze video >>
Toekomst politie in Nederland
Het lijkt erop dat politiegeweld in Nederland eindelijk onder controle is, maar dat betekent niet dat de uitdagingen voorbij zijn. Met name het toenemende aantal incidenten met mensen met psychische problemen en de maatschappelijke onrust blijven aandachtspunten.
Eén ding is duidelijk: de politie blijft werken aan verbetering, en dat is goed nieuws voor ons allemaal.
Bronnen
Politie.nl