Ga naar de inhoud

Knoeien met enkelband en ontsnappen uit gevangenis eindelijk strafbaar?

Elektronische enkelband Bron: © Wikimedia Commons.  

Wie een enkelband saboteert of uit de gevangenis ontsnapt, riskeert straks een forse straf. Als het aan het kabinet ligt, komt er een einde aan de huidige situatie, waarin wegblijven van verlof of knoeien met een enkelband zonder juridische gevolgen blijft. Wat staat er precies in het voorstel?

Respect voor het rechtssysteem

Staatssecretaris Arno Rutte van Justitie en Veiligheid heeft hiervoor een wetsvoorstel aangekondigd. Het voorstel moet volgens het kabinet bijdragen aan meer veiligheid, duidelijkheid en respect voor het rechtssysteem.

Wat staat er in het voorstel?

In de kern draait het wetsvoorstel om 2 nieuwe strafbaarstellingen.

  1. Ten eerste wordt ontsnappen uit een gevangenis of een tbs-kliniek een misdrijf waarop maximaal 4 jaar cel kan staan. Ook wie tijdens verlof niet terugkeert, loopt het risico vervolgd te worden.
  2. Ten tweede wil het kabinet sabotage van een enkelband aanpakken. Wie een enkelband leeg laat lopen, beschadigt of doelbewust verwijdert, kan straks tot een jaar cel krijgen.

Waarom vindt het kabinet dit nodig?

Mensen ervaren elektronisch toezicht soms als vrijblijvend, omdat er geen directe straf volgt als ze hun enkelband saboteren of niet terugkeren van verlof. Dat ondermijnt het vertrouwen in het strafrecht.

Het kabinet wil met deze aanpassing een helder signaal afgeven: regels gelden voor iedereen en het ondermijnen van toezicht mag niet lonen.

Veiligheid samenleving staat op het spel

Daarnaast speelt de veiligheid van de samenleving een rol. Ontsnappingen leiden vaak tot maatschappelijke onrust en kosten veel capaciteit van politie en justitie. Door duidelijk te maken dat ontsnappen of sabotage van een enkelband altijd juridische consequenties heeft, hoopt het kabinet dat potentiële overtreders worden afgeschrikt.

De tekst gaat onder de berichten verder >>

Kritiek: drang naar vrijheid is een natuurlijk recht

Hoewel veel partijen begrip tonen voor de wens om veiligheid en handhaving te versterken, klinken er ook kritische geluiden. Juristen wijzen erop dat er landen zijn waar ontsnappen niet apart strafbaar is, juist omdat men de drang naar vrijheid als een natuurlijk recht ziet.

In Duitsland bijvoorbeeld is het enkel ontvluchten van een gevangenis zonder geweld of vernieling niet strafbaar. Daar wordt het gezien als een menselijke reflex, zolang er geen extra delicten bij komen.

Lees verder onder de video >>

Hoe zit het met de bewijslast

Critici vragen zich ook af hoe sabotage van een enkelband precies wordt vastgesteld. Wat als de apparatuur technisch defect is? Hoe kan worden bewezen dat iemand bewust heeft gesaboteerd en niet gewoon te maken had met een storing?

Daarnaast zijn er zorgen over de impact op re-integratie. Het opleggen van zware sancties kan volgens tegenstanders averechts werken bij gedetineerden die juist langzaam terug de samenleving in moeten groeien.

Hoe gaat het er in andere landen aan toe?

Het Nederlandse kabinet kijkt nadrukkelijk naar buitenlandse voorbeelden. In Engeland en Wales wordt al jaren gewerkt met elektronische enkelbanden als toezichtsmiddel. Wie daar zijn tag verwijdert of saboteert, overtreedt direct de voorwaarden van zijn straf of voorwaardelijke invrijheidstelling. De sancties zijn streng: vaak volgt onmiddellijke terugkeer naar de gevangenis.

VS: belemmering van de rechtsgang

In de Verenigde Staten bestaat zelfs specifieke wetgeving die het manipuleren van een enkelband strafbaar maakt. Het wordt daar gezien als een vorm van belemmering van de rechtsgang. In sommige staten kan sabotage leiden tot een aparte straf bovenop de oorspronkelijke veroordeling.

Meer mogelijkheden, meer rechtszaken

Met dit wetsvoorstel kiest Nederland duidelijk voor de strengere Britse en Amerikaanse lijn. Het signaal is dat zowel ontsnappen als knoeien met een enkelband op zichzelf ernstige delicten zijn. Daarmee wijkt ons land af van de Duitse traditie die meer ruimte laat voor het menselijke verlangen naar vrijheid.

De praktische gevolgen kunnen groot zijn. Justitie en politie krijgen meer mogelijkheden om overtredingen van elektronisch toezicht snel te bestraffen. Tegelijkertijd kan dit leiden tot een toename van rechtszaken over vermeende sabotage of storingen. Voor de samenleving betekent het vooral dat toezicht via enkelbanden meer gewicht krijgt: wie zich eraan onttrekt, weet dat daar altijd een straf op volgt.

Bronnen:

Rijksoverheid, NOS, Telegraaf