De afgelopen jaren is hij elke zomer in het nieuws: de eikenprocessierups. Ze vormen een plaag en veroorzaken flink overlast. Wat zijn het eigenlijk voor beesten? En wat kun je doen om de overlast te verkleinen en de klachten te verlichten?
In welke periode zijn er eikenprocessierupsen?
De eerste rupsen komen in april uit hun eitje. Binnen 3 maanden eet de rups zich groot en dik. Ze kruipen bij elkaar om te vervellen, dat doen ze in hun rupsenbestaan 5 keer. Pas na de derde keer vervellen krijgen ze die vervelende brandharen op hun lijf, die voor problemen zorgen. Komen die brandharen op je huid, dan kunnen ze daar irritatie, jeuk en in extreme gevallen zelfs brandblaren veroorzaken. Dat betekent dat je pas echt last van de rups krijgt tegen eind mei en in juni.
In juli zijn de rupsen veranderd in vlinders, dan vliegen ze uit. Ook als de rupsen zijn verpopt, kunnen de nesten van lege rupsenvelletjes in bomen voor problemen zorgen.
Zit de eikenprocessierups in heel Nederland?
Eerst kwam de eikenprocessierups alleen voor in het zuiden, helaas kom je ze de afgelopen zomers in heel Nederland tegen. Omdat de rupsen zich vooral voeden met eikenbladeren, zitten ze vaak in parken en bossen bij eikenbomen. Aan de kust en bij het IJsselmeer komt de rups minder voor.
Hoe krijg ik de eikenprocessierupsen uit mijn tuin?
Heb je een nest van de rupsen in de tuin? Die kan alleen verwijderd worden door gespecialiseerde bedrijven. Zij kunnen de nesten met een grote stofzuiger opzuigen of, als de plaats van het nest niet bereikbaar is, plukken ze ze uit de boom. Eerst wordt er lijmspray over het nest gespoten, daarna wordt een zak om het nest geschoven. De rupsennesten worden goed verpakt afgevoerd. Gif op processierupsen spuiten is niet altijd een goede oplossing. Als de rupsen schrikken en doodgaan, laten ze ter verdediging hun haartjes los. Dat kan het probleem alleen maar vergroten.
Hoe kan ik jeuk van de eikenprocessierups voorkomen?
Zijn de brandhaartjes op je huid gekomen, dan kun je die verwijderen met plakband. Gewoon plakband en schilderstape werken het beste, sterk plakband zoals duct-tape kun je beter niet gebruiken. Zitten de brandhaartjes op kleding, stop deze dan in de wasmachine en was op 60 graden. Liever niet in een trommel met ‘onbesmette’ was, want dan kunnen de brandhaartjes daar ook in terechtkomen.
Wat kan ik doen tegen de jeuk?
Een uur of 2 na contact met de brandharen van de rups, begint de jeuk. Koelen helpt. Plakjes komkommer op de verbrande huid, een verkoelende crème met menthol, aloë vera of eucalyptus, en een frisse douche kunnen de jeuk verlichten. Probeer niet te krabben, want daarvan wordt de jeuk alleen maar erger. De jeuk kan een paar dagen tot zelfs weken aanhouden.
Hebben honden en katten ook last van eikenprocessierupsen?
De brandharen van de rups veroorzaken ook jeuk bij honden en katten. Als huisdieren met de poten over hun snuit vegen of met de poten over de grond wrijven, is er kans dat ze de brandhaartjes hebben aangeraakt. Als ze kwijlen, zwaar ademen en braken, is het verstandig om meteen de dierenarts te raadplegen. Ze kunnen de haartjes ook in hun bek hebben gekregen. Ook paarden en koeien kunnen last krijgen van de eikenprocessierups.
Hebben de rupsen natuurlijke vijanden?
Naast mensen hebben ze ook natuurlijke vijanden. Larven van gaasvliegen, sluipwespen en wantsen zijn gek op rupsen. Ze kunnen ook expres worden uitgezet om rupsen te bestrijden, maar dat is niet 100 procent effectief: de roofinsecten eten ook bladluizen en andere beestjes. Ook koolmezen, pimpelmezen, spechten en winterkoninkjes lusten wel een eikenprocessierups.
Waarom zijn er steeds meer eikenprocessierupsen?
Het lijkt samen te hangen met de warme zomers van de afgelopen jaren, en de warmere winters. De eitjes van de vlinders hebben geen last van kou, die kunnen temperaturen tot min 20 aan, maar de natuurlijke vijanden van de rups hebben wel een koude winter nodig. En het komt ook door monocultuur: bossen met voornamelijk eikenbomen, lanen waar alleen maar eiken langs zijn geplant en gemeenteparken waar vooral eiken staan.
Bovendien zijn de natuurlijke vijanden van de rups weggejaagd. Sluipwespen voelen zich bijvoorbeeld thuis in fluitenkruid, dat voorheen volop in bermen bloeide. De laatste jaren wordt fluitenkruid snel gemaaid en de bermen worden kort gehouden. Dat zorgt voor minder insecten die op de rupsen kunnen jagen.