Bron: © Canva.
Je opent je Uber-app en ziet meteen een prijs. Je kiest je bestemming en de app laat je vooraf keurig weten wat je moet betalen. Dat lijkt helder. Maar achter de schermen speelt er iets anders. Uber gebruikt steeds vaker AI en algoritmes om te bepalen hoeveel jij betaalt. En die systemen worden krachtiger, slimmer en minder voorspelbaar.
Je gedrag bepaalt de prijs
De onrust hierover neemt toe. Chauffeurs merken dat hun verdiensten dalen. Passagiers zien wisselende prijzen voor vergelijkbare ritten. De indruk ontstaat dat Uber de prijs afstemt op jouw bereidheid om te betalen, afhankelijk van tijd, locatie en vraag.
De app werkt volgens een berekening die niet alleen afstand en tijd meeneemt, maar ook gedragsdata en vraagpatronen. Jij ziet alleen het eindbedrag. De chauffeur ziet een beloning die lang niet altijd logisch voelt.
Meer vraag, duurdere rit
Uber gebruikt een systeem van algoritmes dat routegegevens, vraag en realtime omstandigheden combineert. Maar het gaat verder. Het systeem kijkt naar patronen. Waar jij reist. Wanneer je reist. Welke routes populair zijn. Welke buurten hogere tarieven opleveren.
Dezelfde rit, andere prijs
De prijs is niet alleen een optelsom van afstand en tijd, maar een inschatting van hoeveel jij waarschijnlijk wil betalen. Dat zorgt ervoor dat dezelfde rit op verschillende momenten een andere prijs krijgt.
In Nederland gebeurt dat vooral in grotere steden. Daar kan de prijs omhoogschieten wanneer er meer vraag is. Het systeem bepaalt de hoogte automatisch. Jij hebt daar geen zicht op. Chauffeurs ook niet. Zij zeggen dat de transparantie ontbreekt. En dat Uber steeds meer commissie inhoudt. Ze ervaren dat ritprijzen stijgen terwijl zij niet evenredig meeprofiteren.
Geen uitleg, alleen de prijs
Voor jou als passagier betekent dit dat een rit van A naar B ineens 20 tot 40 procent duurder kan uitvallen zonder duidelijke reden. 2 ritten met dezelfde afstand, op dezelfde dag, kunnen uiteenlopen in prijs omdat het algoritme anders reageert. Soms omdat het druk is, soms omdat het systeem berekent dat jij waarschijnlijk meer wilt betalen. Jij krijgt geen uitleg. Je ziet alleen de prijs.
Ook het tijdstip maakt uit. In spitsuren schiet de prijs omhoog. Op rustige momenten zakt hij weg. Maar zelfs rustige momenten kunnen duurder uitpakken als de app verwacht dat de vraag stijgt of als jouw route historische data bevat die voor Uber interessant zijn.
Uber chauffeurs klagen
Voor de Uber chauffeurs in Nederland is dit een groeiend probleem. Zij krijgen geen vaste percentages meer zoals vroeger. De commissie van Uber schommelt. Soms houdt Uber weinig in. Soms opvallend veel. Chauffeurs zeggen dat ze regelmatig minder verdienen. Vooral omdat kosten voor brandstof, verzekering en onderhoud alleen maar stijgen.
Het algoritme bepaalt alles
Ze klagen ook dat ze weinig zicht hebben op de manier waarop hun vergoeding tot stand komt. Ze zien alleen het bedrag dat Uber uitkeert. Het algoritme bepaalt alles. En dat voelt voor veel chauffeurs oneerlijk. Sommige chauffeurs in Nederland bereiden daarom juridische stappen voor. Zij willen dat Uber verplicht wordt transparanter te worden over de werking van het AI-gestuurde beloningssysteem.
Lees verder onder het bericht >>
Hoe ver mag AI gaan
In Nederland speelt ook een bredere discussie. Mag een bedrijf bepalen wat jij betaalt op basis van algoritmische inschattingen zonder dat jij begrijpt hoe dat werkt? Hoe ver mag AI gaan in het bepalen van prijzen? En hoe werkt dat met privacy, gegevensverwerking en de Europese regels tegen geautomatiseerde besluitvorming?
De Nederlandse markt is streng gereguleerd, vooral op het gebied van data en arbeidsrecht. Daardoor groeit de druk op Uber om duidelijk te maken hoe het prijsmodel wordt bepaald. Maar vooralsnog blijft dat systeem grotendeels gesloten.
Lees verder onder de (Engelstalige) video >>
Wat te doen
Als passagier moet je zelf alert blijven. Dit kun je doen om een dure prijs te ontlopen.
- Je kunt prijzen vergelijken door op verschillende momenten naar dezelfde rit te kijken.
- Je kunt soms goedkoper uit zijn door 10 minuten te wachten.
- Als je vaak dezelfde route neemt, kan de prijs variëren zonder duidelijke reden.
Het loont om het verloop te volgen
Chauffeurs hebben het lastiger. Zij hebben geen controle over het algoritme. Sommigen kiezen ervoor om alleen op bepaalde uren te rijden. Anderen wisselen tussen platformen. Maar het blijft tobben: de app bepaalt steeds meer en zij hebben steeds minder grip.
Wat staat ons te wachtent
Het gebruik van AI binnen Uber neemt alleen maar toe. Zowel wereldwijd als in Nederland. De bedoeling is dat het systeem slimmer wordt in het inschatten van vraag, gedrag en betalingsbereidheid. Dat maakt ritprijzen dynamischer, maar ook onvoorspelbaarder. De kans is groot dat de prijzen blijven stijgen, vooral op momenten waarop jij afhankelijk bent van snel vervoer.
Voor chauffeurs betekent dit mogelijk meer onzekerheid. Voor jou betekent het dat Uber ritten in Nederland duurder kunnen worden zonder duidelijke verklaring.
Bronnen:
Uber Nederland, Bright