Waarom hebben we het nog steeds over de evolutie*theorie* ?

Dat geldt voor wel meer theorieën die al bewezen zijn, zoals de relativiteitstheorie en de chaostheorie. Het lijkt er op dat er niet consequent mee wordt omgegaan, maar dat het ingeburgerd taalgebruik is.

Er is een schone taak voor ons weggelegd: laten we het voortaan de wetten van de evolutie noemen.

Wetenschappers zijn heel voorzichtig als het gaat om dergelijke beweringen. Het is heel complex gezien de jaren die Darwin nodig had om zijn theorie te bewijzen. Verder wil men bepaalde groeperingen (bv orthodoxe christenen) niet voor het hoofd stoten die de evolutie ontkennen.

Twee hoofdredenen.

De eerste: het is een in gebruik geraakte benaming, uit de tijd dat het nog een hypothese was. Dat die hypothese later werd bevestigd was niet meer relevant: toen was de naam 'theorie' al in gebruik geraakt. Zo'n naam verandert dan niet meer zomaar.

De tweede: het woord 'theorie' betekent in het dagelijks leven dan wel 'een leuk bedenksel', of 'een onbevestigde hypothese', maar in de wetenschap is een theorie niets meer of minder dan een beschrijving van de werkelijkheid. In de wetenschap kun je dus prima spreken over de zwaartekrachtstheorie.

 

Als voorbeeld kan de relativiteitstheorie dienen. Die naam is op een vergelijkbare manier in zwang geraakt: eerst was het inderdaad een hypothese, "zo zou het kunnen zijn, het is leuk bedacht maar we hebben geen bewijzen". Pas later werd de relativiteitstheorie stevig bewezen - zelfs nog wat steviger dan de evolutietheorie.

Maar ook hier was de naam 'theorie' al in zwang geraakt. En ook hier gold/geldt het tweede argument: een 'theorie' is in de wetenschap een beschrijving van de werkelijkheid, en dat is precies wat de relativiteitstheorie is.

 

Bij de evolutietheorie speelt wellicht ook mee dat fundamentele gelovigen (zowel Christenen als Moslims) niet willen dat dit idee correct is. Zij maken dus handig gebruik van de betekenis van het woord 'theorie' in het dagelijkse leven: "het is maar een theorie", zeggen ze dan.

Er zullen helaas maar weinig mensen zijn die zich de onzinnigheid van dit "argument" realiseren. De relativiteitstheorie is immers ook "maar een theorie", en toch zouden al onze navigatiesystemen niet werken zonder kennis van deze theorie (of wet).

In grote lijnen zal de evolutie gegaan zijn zoals we dat denken dat het gegaan is.
Maar er zijn ook nog talrijke zwarte gaten en nog lang niet alles is uitgezocht en opgelost.
Alleen al over het ontstaan van het leven, zijn er veel tegenstrijdigheden.
Er zijn nog te veel onzekerheden om het geen theorie te noemen.

Dat de ene soort zich ontwikkelt uit de andere, en vooral dat een hogere soort voortkomt uit een lagere, is nooit concreet waargenomen (zo'n proces duurt bij hogere soorten al gauw duizenden jaren; daar zet je niet gauw een filmcamera op).
Dat dit soort mechanismes in het algemeen de basis vormen voor alle planten- en dierensoorten, is nog weer een stuk abstracter dan het ontstaan van één bepaalde soort.

Het heeft te maken met wetenschapsfilosofie. Die stelt dat een theorie nooit bewezen kan worden maar alleen gefalsificeerd. Een mooi recent voorbeeld zijn de "sneller dan licht" neutrino's die ontdekt waren en daarmee de hele, al onnoemelijk vaak bevestigde, relativiteitstheorie op zijn kop zette. uiteindelijk won de theorie het omdat de meetresultaten fout waren.

Een theorie is in de wetenschap al een verklaringen die algemeen geaccepteerd wordt als bewezen. Er is dus een nuance verschil met de betekenis in het dagelijks leven.

Bovendien is een theorie een geheel van verklaringen en wetmatigheden die de onderlinge samenhang beschrijft. Zo is de evolutietheorie de natuurwetenschappelijke verklaring voor de evolutie van het leven op Aarde. Een 'bewezen' theorie is gebaseerd op wetten. In het geval van de evolutietheorie zijn dit o.a. de 'Wetten van Mendel' die de overdacht van erfelijk materiaal beschrijft.
Natuurwetten geven per definitie alleen een bepaalde wetmatigheid aan en zijn geen 'alles' omvattende theorie. Men spreekt bijvoorbeeld ook over de zwaartekracht theorie van Newton of de relativiteitstheorie van Einstein. De theorie van Newton bestaat uit drie 'wetten van Newton'. De speciale relativiteitstheorie is in overeen stemming met de 'Wetten van Maxwell' bijvoorbeeld.

Toegevoegd na 2 uur:
Citaat uit stuk van T. Kuipers en H. Zandvoort: "Empirische wetten en Theorieën" (Faculteit Wijsbegeerte, Rijksuniversiteit Groningen):

"In de empirische wetenschappen wordt veelvuldig een onderscheid gehanteerd tussen empirische wetten en (empirische) theorieën. Empirische wetten beschrijven empirische waarneembare regelmatigheden; van theorieën word verwacht dat ze zulke regelmatigheden verklaren, door ze als logische consequenties te bevatten."

Evolutie theorie is allang al ontkracht ie de fossielen maar in de museums 250 miljoenen jaar geleden een vis soort of een diersoort nog steeds de zelfde. Zo simpel is het