De warmte die vrijkomt bij kernsplijting van b.v. uranium zet water om in stoom, die vervolgens een stoomturbine en dynamo aandrijft, zodat stroom wordt opgewekt.
Een prachtig systeem, totdat het fout gaat in de zin dat de kernreactie oncontroleerbaar wordt.
De uranium brandstof zorgt voor warmte door kernsplijting. Grote uranium atomen worden gesplitst in kleinere atomen. Dat genereert warmte plus neutronen (een van de deeltjes waaruit het atoom bestaat). Als de neutronen een atoom uranium raken dan splijt dat en genereert daarbij weer meer neutronen en ga zo maar door. Dat heet de nucleaire kettingreactie.
Met het oog op de controle van de nucleaire kettingreactie gebruiken de reactoroperators zogenaamde “regelstaven”. Deze absorberen de neutronen en stoppen de kettingreactie onmiddellijk. Een kernreactor is zo gebouwd dat tijdens normaal bedrijf de regelstaven helemaal uitgetrokken zijn. Het koelwater neemt vervolgens de warmte over (en zet deze om in stoom en elektriciteit) met dezelfde snelheid als de kern deze produceert. Er is veel speelruimte rond het standaard operating punt van 250 °C.
Na het plaatsen van de staven en het stoppen van de kettingreactie blijft de kern nog steeds warmte produceren. De kettingreactie is gestopt maar tijdens zijn splijtingsproces is een aantal tussenliggende radioactieve elementen gecreëerd door het uranium, met name Cesium en Jodium. Deze blijven nog warmte produceren maar ze ‘vervallen’ uiteindelijk ( verliezen hun radioactiviteit) en er komt geen nieuwe Cesium en Jodium bij (want de kettingreactie is gestopt). Na enkele dagen zal de kern daarom ook afkoelen.
Wanneer het uranium splijt, genereert het een neutron. De meeste van deze neutronen raken andere uranium atomen en houden de nucleaire kettingreactie gaande. Maar sommigen schieten uit de brandstofstaaf en komen in het water of de lucht terecht. Dan ‘vangt’ een niet radioactieve stof dat neutron en wordt zelf radioactief. Zoals hierboven beschreven, zal het snel (seconden) zich weer ontdoen van de neutronen om terug te keren naar zijn voormalige staat.