Bij tentamens wordt vooral de kennis van een student getoetst. Met een scriptie toont de student dat hij ook zelfstandig kan werken en in staat is zelf relevante informatie te verzamelen, hoofdzaken van bijzaken te scheiden, slimme onderzoeksvragen te formuleren, betrouwbaar onderzoek te doen en alle bevindingen helder en overzichtelijk te presenteren. Bovendien is het een vorm van specialisatie, elke student kiest zelf het thema of onderwerp waar hij/zij zich in wil verdiepen. Daarmee onderscheid hij zich ten opzichte van zijn medestudenten. Voor toekomstige werkgevers kan dat erg interessant zijn.
Het doen van onderzoek kan op verschillende manieren en is afhankelijk van soort opleiding en gekozen onderwerp. Onderzoek kan in de vorm van proefjes, het verzamelen en vergelijken van data of informatie via internet, literatuuronderzoek, etc.