Als de Nederlandse Staat, EU-regels en/of wetten overtreedt/overschrijdt waar kan ik dan een klacht indienen?

Het Hof van Justitie van de Europese Unie (HvJ-EU) is de overkoepelende term voor het Hof van Justitie, het Gerecht en gespecialiseerde rechtbanken van de Europese Unie. Toezicht op de uitleg van de verdragen en toepassing van het gemeenschapsrecht vallen onder het HvJ-EU. De functie van het Gerecht is onder anderen de behandeling van beroepszaken tegen instellingen, organen en instanties.
Dit kan gedaan worden door natuurlijke en rechtspersonen en lidstaten.
Bij processen waarbij de Nederlandse Staat partij is wordt deze vertegenwoordigd door ambtenaren van het Ministerie van Buitenlandse Zaken (afdeling Europees recht).
De Europese Commissie controleert of de Europese wetgeving juist wordt toegepast. Deze Commissie kan een lidstaat aansprakelijk stellen als deze een ‘inbreuk’ op het Europees recht pleegt (art. 258 VWEU, de zogenaamde inbreukprocedure) en deze voor het HvJ-EU dagen via de zgn. inbreukprocedure als een lidstaat hieraan geen gevolg geeft aan het met redenen omkleed advies.
Na een eventuele veroordeling door het Hof is het aan de veroordeelde lidstaat zelf om een einde te maken aan de schending van het EG-recht. Het Hof kan een maatregel van een lidstaat niet vernietigen, maar kan alleen een boete of een dwangsom opleggen.

Een belanghebbende burger kan onder bepaalde voorwaarden, via het Nationale recht naleving van de Europese rechten afdwingen of de decentrale en centrale overheden aansprakelijk stellen voor schade als gevolg van inbreuk op het Europees recht.
Er zijn drie voorwaarden:
1. de geschonden regel strekt ertoe rechten aan particulieren toe te kennen;
2. de schending kan aan de lidstaat worden toegerekend;
3. er is een direct causaal verband tussen de schending en de schade.
Voorbeeld: de Europese regels eisen dat overheden een ‘effectieve uitoefening’ van het recht mogelijk maken, óók financieel. De minister wilde dat advocaten stilzwijgend plaatsnemen naast hun cliënt en bij overtreding van die regel worden verwijderd terwijl Europa het recht op actieve deelname van de advocaat garandeert.
Op 17 maart 2016 stapten advocaten naar de rechter om de naleving van de Europese rechten af te dwingen. https://www.vn.nl/waarom-advocaten-de-staat-aanklagen/

Bij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens kunnen individuen, groepen, organisaties en landen een klacht indienen tegen een lidstaat, door een beroep te doen op het Europees Verdrag tot Bescherming van de Rechten van de Mens (EVRM).