is methylfenidaat (ritalin) een drug voor mensen die geen adhd hebben?

In zekere zin, ja. Het hangt er vanaf waar je het voor gebruikt. Methylfenidaat is in Nederland ook geregistreerd voor de behandeling van narcolepsie en wordt ook wel eens off-label voorgeschreven bij vermoeidheid met allerlei oorzaken. Een heel enkele keer ook voor depressie of om dufheid na algehele anesthesie (narcose) sneller te laten verdwijnen.

Methylfenidaat is een stimulerend middel dat gerekend wordt tot de amfetamine-achtigen. Op zich is de werking ervan niet anders bij iemand die ADHD heeft dan wanneer je dat niet hebt, alleen zul je meer merken van het effect op de kernsymptomen van beweeglijkheid, impulsiviteit en slechte concentratie als je daar ook last van hebt. Maar ook mensen zonder ADHD kunnen zich vaak wat beter concentreren als ze het gebruiken. Daarnaast heeft het een oppeppende werking en versnelt het allerlei autonome processen.

We noemen meestal geneesmiddelen die niet voorgeschreven worden en waar misbruik van wordt gemaakt, drugs. Zo is oxycontin gewoon een sterke (morfine-achtinge) pijnstiller voor een patiënt die ernstige pijnklachten heeft, maar noemen we het een drug als iemand het gebruikt om high van te worden.

Het onderscheid tussen drug en geneesmiddel is vrij arbitrair, in het Engels worden ze niet voor niets in beide situaties aangeduid als 'drugs'. Meestal benoemen wij een geneesmiddel als drug wanneer iemand er zonder recept op illegale wijze aan gekomen is. Hoewel dat ook niet zo zwart-wit is, er zijn genoeg mensen die op die manier proberen zelf bepaalde klachten onder controle te houden. En er zijn ook mensen die geneesmiddelen keurig op recept verkrijgen maar het toch min of meer recreatief gebruiken, of ze nu een aandoening hebben die behandeling met dat middel rechtvaardigt of niet.

Ritalin onderdrukt bij 'normale' personen het vermoeidheidsgevoel en is in die zin een drug, behorend tot de groep 'speed'
Het effect bij ADHD wordt een paradoxaal effect genoemd, dwz een affect dat tegengesteld is aan het effect bij gezonde (proef)personen