Uitgaven aan zorg gestegen naar 155 miljard euro: wie gaat dat betalen?

Uitgaven aan zorg gestegen naar 155 miljard euro: wat betekent dit voor u? Foto: Canva 

---

De Nederlandse zorguitgaven hebben een nieuw record bereikt: een duizelingwekkende 155 miljard euro. Dit is niet zomaar een getal in een rapport; het is een bedrag dat direct invloed heeft op iedereen in Nederland. Maar wat schuilt er achter deze enorme stijging en, belangrijker nog, wat merk jij ervan in je dagelijks leven?

De cijfers ontleed: zorguitgaven, €8.610 per persoon

Om het getal van 155 miljard tastbaar te maken: omgerekend gaven we in 2024 gemiddeld €8.610 per Nederlander uit aan zorg. Dat is een forse stijging van €654 ten opzichte van het jaar ervoor. Dit geld financiert het volledige zorglandschap: van een bezoek aan de huisarts en de wijkverpleegkundige die langskomt, tot specialistische ziekenhuiszorg, jeugdhulp en de zorg in verpleeghuizen. De stijging is een signaal dat de zorgvraag toeneemt en de kosten oplopen.

Waar het geld naartoe stroomt: De grootste kostenposten

Niet alle zorg wordt in hetzelfde tempo duurder. De meest recente cijfers laten een paar duidelijke uitschieters zien, die aangeven waar de druk op het systeem het grootst is:

• Zorg thuis voor ouderen: Met een explosieve stijging van meer dan 20% is dit de absolute koploper. Dit toont de enorme verschuiving naar het ondersteunen van ouderen om zo lang mogelijk zelfstandig te blijven wonen.
• Jeugdzorg, kinderopvang en welzijn: Een forse toename van 14,9%, wat wijst op een groeiende vraag naar ondersteuning voor jongeren en gezinnen.
• Geestelijke gezondheidszorg (GGZ): Een stijging van 10%, die de toenemende aandacht voor en vraag naar mentale zorg onderstreept.
• Verpleging en verzorging (totaal): Ook hier een stijging van 10%, gedreven door zowel zorg thuis als in instellingen.

Waarom stijgen de zorguitgaven zo hard?

De stijgende kosten zijn geen toeval, maar het resultaat van een combinatie van maatschappelijke en economische ontwikkelingen.

De 4 belangrijkste oorzaken hoge zorguitgaven:

1. De vergrijzing versnelt: Nederland telt steeds meer ouderen. Een oudere bevolking heeft van nature meer en vaak complexere zorg nodig, wat de vraag en dus de kosten opdrijft.
2. Hogere lonen en inflatie: De zorg is mensenwerk. Door de krapte op de arbeidsmarkt stijgen de lonen van zorgpersoneel. Daarnaast maakt algemene inflatie materialen en middelen duurder.
3. Innovatie als tweesnijdend zwaard: Nieuwe, geavanceerde behandelingen en dure medicijnen maken het mogelijk om ziekten beter te bestrijden. Dit goede nieuws heeft echter vaak een hoog prijskaartje, wat de totale uitgaven verhoogt.
4. Bevolkingsgroei: Simpelweg meer mensen in Nederland (inclusief asielopvang) betekent een grotere vraag naar zorg in de breedte.

Lees ook: Vertrek zzp’ers in de zorg jaagt werkdruk op: lukt het om kwaliteit te waarborgen?

Wie betaalt de rekening? De 3 grote geldkranen

De zorg wordt gefinancierd via drie grote geldstromen. In 2024 zag de verdeling er per persoon als volgt uit:

1. De overheid (belastingen): Het grootste deel komt uit de algemene belastingpot. De overheidsuitgaven stegen met €189 per persoon.
2. Zorgverzekeringswet (Zvw): Dit zijn de premies die we maandelijks betalen voor onze basisverzekering. Deze post steeg met €215 per persoon.
3. Wet langdurige zorg (Wlz): Dit is een volksverzekering voor mensen die permanent intensieve zorg nodig hebben (zoals in een verpleeghuis). De uitgaven hieruit stegen met €174 per persoon.

Daarnaast betalen we zelf mee via het eigen risico, eigen bijdragen voor specifieke zorg (zoals de Wmo) en aanvullende verzekeringen.

Wat merk je hiervan in de praktijk?

Vooral ouderen merken dat zorg aan huis steeds belangrijker wordt en dat er meer ondersteuning beschikbaar is, maar ook dat mantelzorgers het drukker krijgen. Innovaties maken behandelingen soms beter, maar vaak ook duurder. Het gevaar is dat zorgpremies en eigen bijdragen op termijn verder kunnen stijgen.

Maak je gebruik van thuiszorg of ben je mantelzorger? Houd rekening met mogelijke veranderingen in ondersteuning of regels die volgen uit deze kostenstijgingen.

Wat betekent dit concreet voor jou en de toekomst?

De cijfers zijn abstract, maar de gevolgen zijn heel concreet:

• Druk op je portemonnee: De stijgende kosten worden onvermijdelijk doorberekend. Dit zie je terug in een hogere zorgpremie, een mogelijk hoger eigen risico en stijgende eigen bijdragen in de toekomst.
• De cruciale rol van de mantelzorger: De focus op thuiszorg betekent dat er een groter beroep wordt gedaan op familie, vrienden en buren. De druk op mantelzorgers neemt hierdoor zienderogen toe.
• De discussie over keuzes: Als de kosten harder blijven stijgen dan de economie, wordt de vraag onvermijdelijk: is alle zorg nog voor iedereen betaalbaar? Politieke keuzes over wat wel en niet in het basispakket thuishoort, zullen de komende jaren steeds belangrijker worden.
• Wachtlijsten en toegankelijkheid: Een overbelast systeem kan leiden tot langere wachtlijsten voor bepaalde behandelingen of voor een plek in een verpleeghuis.

Het is een positieve ontwikkeling dat mensen langer de regie kunnen houden met zorg in hun eigen omgeving. Tegelijkertijd dwingt de stijgende rekening ons om als samenleving kritisch na te denken over de houdbaarheid van ons zorgstelsel. Het debat over betaalbaarheid, efficiëntie en solidariteit is relevanter dan ooit.

Bronnen

De Telegraaf, Touw, GGZ Nieuws CBS