Bron: © Canva. Er zijn windesoorten die je wel en niet in je tuin laat groeien.
Ze ziet er zo onschuldig uit, met haar lieflijke witte of paarse bloemetjes die zich elegant om stengels slingeren. Maar vergis je niet: de haagwinde is de wolf in schaapskleren in het sprookje van jouw tuin. Voor je het weet verstikt ze je planten, klimt ze je heg in als een groene inktvlek en lacht ze je uit terwijl jij met je schoffel wanhopig achter de feiten aanrent.
We onderzochten alles wat je moet weten over winde, welke soorten je moet weren als de pest, welke wél tuinwaardig zijn, en misschien nog wel het belangrijkste: hoe je er voorgoed vanaf komt zonder je planten te beschadigen. Lees hier alles over soorten winde.
Wat is winde eigenlijk?
Winde is een verzamelnaam voor planten uit de Convolvulaceae-familie. Er bestaan wereldwijd honderden soorten, waarvan sommige nuttig, mooi of zelfs eetbaar zijn (denk aan zoete aardappel, Ipomoea batatas). Maar in Nederland draait het meestal om 1 lastpak: de haagwinde (Calystegia sepium).
Ze groeit razendsnel, kronkelt zich om alles wat verticaal groeit, en verdringt andere planten door letterlijk het licht weg te nemen. Binnen een paar weken kan je prachtig opgebouwde border veranderen in een jungle met 1 overheersende hoofdrolspeler in de categorie groen: winde
De boosdoener: haagwinde (Calystegia sepium)
- Herkenning: Hartvormige bladeren, witte (soms roze) trompetbloemen, slingerende groei.
- Probleem: Woekert ondergronds met lange worteluitlopers. Breek je een stukje wortel af? Dan groeien er gewoon drie voor terug.
- Waar komt ze voor? Overal. In heggen, borders, langs schuttingen, in stadstuinen en op het platteland.
- Waarom is ze zo hardnekkig? Elke wortelsnipper van een paar centimeter kan opnieuw uitgroeien tot een nieuwe plant.
Kortom: waar haagwinde opduikt, ontstaat onrust onder de planten. En het zit ook niet zo lekker in je tuin, als je haagwind ziet oprukken. Ze leggen als je niet ingrijpt een hele sluier over je mooie planten heen, die vervolgens stikken.
De tekst gaat verder onder de afbeeldingen >>
Winde die wél welkom is
Niet alle windesoorten zijn vijandig. Sommige zijn zelfs sierlijk en prima geschikt voor een gecontroleerde tuinomgeving:
- Ipomoea purpurea – dit is de klassieke Morning Glory, met paarse of blauwe bloemen, eenjarig, makkelijk te zaaien, alleen niet winterhard.
- Ipomoea tricolor – zoals de populaire Heavenly Blue, met zijn spectaculaire blauwe bloemen. Groeit goed tegen een rek of pergola.
- Convolvulus sabatius – Bodembedekkende blauwe winde, is een laagblijvende plant, staat goed in hangmanden of potten en is niet woekerend.
Deze soorten zijn sierlijk en vragen wel een beetje om controle. Ze zaaien zichzelf uit of klimmen overal op als je ze hun gang laat gaan.
Alarmfase: welke soorten wil je niet in je tuin?
- Haagwinde (Calystegia sepium), dit is de ergste van het stel.
- Akkewinde (Convolvulus arvensis) is de kleinere en hardnekkigere versie. Lastiger te bestrijden door diepe wortels en lage groei.
- Moeraswinde komt minder vaak voor en kan in natte tuinen voor veel overlast zorgen.
Let op: deze soorten komen via wind, vogels of aangekocht plantmateriaal je tuin binnen. Soms liften ze mee met potgrond of via de wortelkluit van andere planten.
Hoe voorkom je dat haagwinde je tuin binnenvalt?
Controleer nieuwe aanplant grondig. Kijk tussen de wortels van nieuwe planten: zitten er witte, breekbare worteluitlopers? Weg ermee! Zorg voor een gezonde, gesloten begroeiing. Kale plekken nodigen winde uit. Gebruik worteldoek of mulch. Dit beperkt opkomst van ondergrondse woekeraars.
Let op in buurttuinen. Als je buren een haagwindehaard hebben, trek dan een ondergrondse wortelbarrière.
Handmatig verwijderen (zonder schade)
Gebruik je handen bij het verwijderen van winde. Gebruik geen schoffel. Trek voorzichtig de slingerende stengels uit je planten zonder ze te breken. Wroet tot aan de wortel. Haal met een spitvork de lange witte wortels eruit. Doe dit bij vochtig weer, dan breken ze minder snel. Herhaal elke week. De plant raakt uitgehongerd als je haar keer op keer weghaalt voordat ze energie terug de wortels in kan sturen.
Let op de composthoop! Gooi winde niet op de compost. Het groeit anders gewoon door. Laat het verdrogen of gooi het in de gft-container.
Alleen bij extreme overwoekering kun je gericht spotbehandelingen toepassen met ecologische middelen. En meestal geldt: volhouden en handmatig verwijderen is effectiever én beter voor je tuin.
Geef je tuin een ‘windecontrole’
Net zoals je een voorjaarsschoonmaak doet, kun je ook elk seizoen even je tuin controleren op jonge winde-uitlopers. Let vooral op:
- Nieuwe uitlopers bij de stam van heesters.
- Plotselinge scheuten aan de voet van klimrekken of schuttingen.
- Kleine, slingerende sprietjes in je moestuin.
Winde hoeft je tuinplezier niet te verpesten, zolang je weet met wie je te maken hebt. Zie haar als de ongewenste gast op het tuinfeest: hoe vriendelijk ze ook lacht, je weet dat ze uiteindelijk al je hapjes opeet en de plantenbakken omgooit.
Wees winde altijd een stap voor, laat haar vooral niet wortel schieten. Andere soorten woekerplanten in je tuin? Zo houd je ze in toom