Bron: © Canva. Augustus en september zijn het de maanden voor het plukken van vlierbessen.
De zomer glipt stilletjes uit onze handen. Nog maar kort geleden stonden we in mei te roeren in een grote pan geurige vlierbloesemsiroop, en nu wiegen de vlierbessen alweer in volle, donkerpaarse trossen aan de struiken. Hun diepe kleur lonkt, hun mogelijkheden verrassen. Want vlierbessen zijn veel meer dan een ingrediënt voor jam alleen. Pluk ze ook.
Van siroop tot thee, van kleurstof tot kruidige drank: ontdek hieronder wat je allemaal met deze wonderlijke bessen kan doen, en word ook verliefd op vliervlierbessen.
Vlierbessen bomvol antiocidanten
Vlierbessen zitten boordevol antioxidanten, vitamine C en A, vezels, bioflavonoïden en anthocyanen, stoffen die bekend staan om hun ontstekingsremmende en antivirale eigenschappen, met zelfs unieke ‘anti-griepeiwitten’ zoals SNA-I die virussen remmen.
Let wel op: in rauwe bessen, onrijpe bessen, bladeren, schors of zaden kunnen stoffen als lectines en cyanogene glycosiden aanwezig zijn, die (gelukkig tijdelijk) misselijkheid, braken, diarree veroorzaken.
- Voor kwetsbare groepen zoals kinderen, jongeren, zwangere of zogende vrouwen is voorzichtigheid geboden: er is nog steeds geen 100% zekerheid over de veiligheid van de consumptie van vlierbessen uit de natuur.
Hoe herken ik eetbare vlierbessen?
Eetbare vlierbessen komen in Nederland en België vooral van de gewone vlier (Sambucus nigra), een struik of kleine boom van 2 tot 6 meter hoog met donkergroene, geveerde bladeren die bestaan uit 5 tot 7 langwerpige blaadjes.
In mei en juni draagt de struik grote, platte schermen met roomwitte, zoetgeurende bloesems, die in augustus en september veranderen in afhangende trossen vol kleine, glanzend donkerpaarse tot bijna zwarte bessen. Deze bessen smaken rauw wrang en zijn licht giftig. Na koken zijn ze aangenaam zoet.
Let op dat je ze niet verwart met de trosvlier (Sambucus racemosa), die opstaande trossen met felrode bessen draagt en ongeschikt is voor consumptie, of met onrijpe bessen van de gewone vlier die nog groen of rood zijn. Vlierbessen moeten je altijd minstens 10 tot 15 minuten koken om de natuurlijke giftige stoffen af te breken.
Waar op letten bij het plukken en inmaken?
De bessen zijn rijp van eind augustus tot september. Pluk dus in augustus/september wanneer ze diep donkerpaars zijn. Je vindt vlierstruiken overal: bermen, bosranden, parken. Pas wel op: vermijd plekken langs drukke wegen vanwege vervuiling in bodem of bladeren.
Hoe plukken?
Trek trossen voorzichtig af of gebruik een snoeischaar. Draag oude kleren, vlierbessensap maakt vaak blauwe paarsachtige vlekken. Pluk selectief: laat genoeg voor vogels over én houd het ecologisch verantwoord.
De klus is verrassend eenvoudig. Plukken vraagt vooral goede timing en herkenning. Daarna is het vooral een kwestie van koken of verwerken tot siroop, thee of zelfs fermenteren. Zoals het artikel over vlierbessenjam verderop in dit artikel aantoont, is koken cruciaal.
Leuke, trendy toepassingen met vlierbessen
- Siroop & mixen: Vlierbessen is hip in limonades, mocktails en zelfs cocktails.
- Fermentatie & kombucha: Vlierbes laat zich zien in moderne (kruiden)dranken met een twist.
- Natuurlijke kleurstof: De diepe paars-tinten doen het geweldig in cocktails, sorbets of zelfs textiel.
- Wellness en supplementen: Donkermetaal elders geprijsde vlierbesextracten en capsules met antioxidanten zijn in opmars.
Maak de perfecte vlierbessenjam
Het maken van vlierbessenjam is een ambachtelijke vaardigheid die iedereen kan leren. We leren je graag de beste vlierbessenjam te maken, inclusief tips en technieken.
Neem ons wildplukadvies wel echt ter harte: verwerk vlierbessen alleen in een eetbaar product als je 100% zeker bent van de juiste pluk!
Deze maand is hét moment om te oogsten, koken en je creativiteit de vrije loop te laten! De komende dagen is het weer gunstig, dus trek er snel een keer op uit.
Bronnen:
Chefo, Morgen is nu.