Je vagina verandert naarmate je ouder wordt

Door de jaren heen verandert je lichaam, en dat geldt ook voor je vagina en vulva. Misschien weet je dat rimpels en dunner wordend haar er zijn, maar onder invloed van hormonen en levensgebeurtenissen ondergaan je intieme delen ook significante veranderingen. Het is volkomen normaal en hoort bij het ouder worden.

Deze veranderingen worden vaak beïnvloed door de daling van het vrouwelijk hormoon oestrogeen, wat een cruciale rol speelt bij de doorbloeding, elasticiteit en hydratatie van de slijmvliezen in de vulva en vagina.

Hoe die veranderingen eruitzien, lees je hier per levensfase, want natuurlijk zijn we allemaal anders en reageren we verschillend op de jaren die voorbijgaan.

30-jarige fase: hormonen, zwangerschap en levensstijl

In deze fase kunnen de eerste subtiele veranderingen optreden, vaak gerelateerd aan anticonceptie of zwangerschappen.

Vaginale droogheid door anticonceptie: Sommige vrouwen merken dat hun vagina droger wordt, bijvoorbeeld door het gebruik van de anticonceptiepil. Dit komt doordat de pil de eisprong onderdrukt, wat de aanmaak van natuurlijk glijmiddel (door oestrogeen gestimuleerd) kan verminderen. De pil kan ook invloed hebben op het vaginale microbioom.
Veranderingen na zwangerschap/bevalling: Na het krijgen van kinderen merken veel vrouwen tijdelijke of blijvende veranderingen:
- De vulva kan donkerder worden door verhoogde pigmentatie.
- Spataderen (varices) kunnen in het schaamgebied verschijnen, wat meestal tijdelijk is.
- De vagina kan opgerekt aanvoelen, vooral na een vaginale bevalling.
- Dit is hét moment om je bekkenbodemspieren te trainen, want zwangerschap en bevalling zijn een grote belasting en kunnen deze spieren verzwakken, wat kan leiden tot ongewenst urineverlies (stressincontinentie) of een verzakking.
Bekkenbodemgezondheid: Sterke bekkenbodemspieren zijn cruciaal. Bekkenfysiotherapie helpt bij het herstellen van de spierkracht en het voorkomen van latere klachten.

Wist je dat er een poezenboek bestaat? Hier kan je veel verschillende vagina’s bekijken.

Bekijk het poezenboek en lees daarna verder >>

View this post on Instagram

A post shared by Het poezenboek (@poezenboek)

40-jarige fase: start van de perimenopauze

Rond je veertigste begint vaak de perimenopauze, de periode voor de menopauze (laatste menstruatie). De hormoonspiegels beginnen te schommelen en af te nemen.

Verandering in oestrogeenniveau: Je oestrogeenniveau daalt. Dit kan leiden tot:
- Dunner wordend schaamhaar en verminderde haargroei.
- Pigmentvlekjes bij de vulva. Na jaren van scheren of waxen kan de gevoelige huid hierdoor zichtbaarder worden.
- De eerste tekenen van vaginale droogheid en irritatie kunnen zich voordoen.
Vaginale atrofie (beginnend): Ongeveer 15% van de perimenopauzale vrouwen ervaart al klachten van vaginale atrofie (dunner en kwetsbaarder slijmvlies) door de dalende oestrogeenspiegels.

50-jarige fase: de menopauze en GSM

De menopauze (gemiddeld rond 51 jaar) markeert het einde van de menstruatie en een blijvende lage oestrogeenspiegel, wat leidt tot de meest ingrijpende veranderingen.

Genito-Urinary Syndrome of Menopause (GSM): De verzamelnaam voor de klachten aan de vulva, vagina en urinewegen als gevolg van oestrogeentekort. Klachten treden op bij ongeveer 30% van de vrouwen na de menopauze (postmenopauzaal).
Vaginale en Vulvaire Atrofie: De oestrogeendaling veroorzaakt:
- De vaginale wand wordt dunner en minder elastisch (atrofie).
- De vagina wordt droger, minder rekbaar en kan stijver worden. Dit kan dyspareunie (pijn bij het vrijen) veroorzaken.
- De huid van de vulva kan rood, jeukerig of geïrriteerd zijn en de buitenste schaamlippen kunnen in omvang afnemen.
Veranderende pH-waarde: De vagina wordt minder zuur (de pH-waarde stijgt) door de afname van lactobacillen (melkzuurbacteriën), die oestrogeen nodig hebben om te floreren. Dit verstoort het microbioom en maakt je vatbaarder voor infecties, zoals frequente urineweginfecties of schimmels.

Bekijk hier 5 tips voor een gezonde vagina en lees daarna verder >>

Na je 60e: blijvende atrofie en bekkenbodemklachten

Ook na de overgang blijven de veranderingen doorgaan, en de klachten van GSM kunnen verergeren als ze niet worden behandeld.

Aanhoudende droogheid en kwetsbaarheid: Ongeveer 60% van de vrouwen van 60 jaar of ouder heeft last van vaginale droogheid. De vaginale wand blijft dun en kwetsbaar, waardoor gemakkelijker kleine wondjes of irritatie ontstaan bij wrijving.
Verhoogde kans op verzakking (Prolaps): Door de afname van collageen in de steunweefsels van de bekkenbodem (mede door oestrogeentekort) worden de spieren en het bindweefsel zwakker. Dit verhoogt de kans op een verzakking (prolaps) van de blaas, baarmoeder of endeldarm in de vagina. Symptomen zijn een zwaar of drukkend gevoel in de onderbuik/vagina, of moeite met plassen/ontlasting. Ongeveer 24-40% van de vrouwen tussen de 50 en 79 jaar heeft een verzakking.
Afname haargroei: De haargroei neemt verder af, wat voor sommigen als positief wordt ervaren.

Wat kun je doen? Aanpak van klachten

Er zijn effectieve behandelingen beschikbaar om ongemakken te verminderen. Het is cruciaal om erover te praten met je huisarts of gynaecoloog.

Klacht	Advies en behandeling
Vaginale droogheid & irritatie (GSM/Atrofie)	– Glijmiddelen en vocht inbrengende crèmes/zetpillen: Bieden directe verlichting – Lokale hormoontherapie: Crèmes of tabletten met (zwak) oestrogeen (beschikbaar via de huisarts/gynaecoloog) zijn de beste keus bij aanhoudende klachten. Deze herstellen het weefsel en de pH-waarde.
Urineverlies (incontinentie) en verzakking	– Bekkenbodemoefeningen: Onder begeleiding van een bekkenfysiotherapeut om de spieren te versterken. – Pessarium: Een ring ter ondersteuning bij een verzakking. In ernstige gevallen is een operatie mogelijk.
Pijn bij het vrijen (dyspareunie)	– Gebruik van glijmiddel. Voldoende voorspel en regelmatig seksuele activiteit wordt aanbevolen om de doorbloeding en elasticiteit te behouden. Bij aanhoudende pijn, overleg met een seksuoloog.
Herhaalde infecties (UWI’s/Schimmels)	Lokale oestrogeentherapie kan de pH-waarde herstellen, waardoor de natuurlijke bescherming (lactobacillen) terugkeert. Vermijd vaginale douches en agressieve zepen.
Algehele intieme hygiëne	– Was alleen de buitenkant (vulva) met lauwwarm water. Gebruik geen zeep, geparfumeerde producten of vaginale douches van binnen, want die verstoren de natuurlijke, zure balans van de vagina. – Draag ademend katoenen ondergoed.

Je vagina verandert, net als de rest van je lichaam. Dat is heel normaal, het hoort bij ouder worden. Het belangrijkste is dat je klachten bespreekbaar maakt met een arts.

Bronnen:

Genitourinary Syndrome of Menopauze (GSM), NHG-Standaard De overgang, Thuisarts