Eet jij regelmatig granola, drinkyoghurt en broodsalades? Dan is het wellicht tijd om je eetgewoonten onder de loep te nemen. Deze producten zijn slechts enkele voorbeelden van ultrabewerkt voedsel, wat volgens een internationaal team van wetenschappers ernstige gezondheidsrisico’s met zich meebrengt.
Dit onderzoek concludeert dat ons dagelijkse dieet nu voor 50 tot 70 procent uit bewerkt voedsel bestaat, met potentieel schadelijke gevolgen.
De verleiding van ultrabewerkt voedsel
“Ultrabewerkte voedingsmiddelen zijn ontworpen om ons te verleiden tot overconsumptie”, aldus Jaap Seidell, hoogleraar Voeding en Gezondheid aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Deze producten, die vaak smeuïg of crunchy zijn, zitten boordevol suikers, vetten en zuren, waardoor ze hoog in calorieën zijn en weinig voedingswaarde bieden.
Zelfs de meesten van ons hebben onze koelkasten en keukenkastjes gevuld met dergelijke producten, waaronder witbrood, koek, chocolade en drinkyoghurt zonder vet. Hoewel het vet uit deze drank is gehaald, worden er vaak veel toevoegingen gebruikt, zoals zoetstoffen, smaakstoffen, emulgatoren en stabilisatoren.
Voorbeelden van ultrabewerkt voedsel
Laten we eens kijken naar enkele bekende voorbeelden van ultrabewerkt eten:
- Granola
- Salami
- Grillworst
- Veel kant-en-klaarmaaltijden zoals lasagne
- Chips
- Frisdrank
- Chocoladerepen
- Ketchup
- Broodsalades
- Drinkyoghurt
- Verschillende soorten brood
Een recente analyse, gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift BMJ, benadrukt de verontrustende relatie tussen ultrabewerkt voedsel en gezondheid. Onderzoekers, afkomstig van gerenommeerde instituten zoals de Johns Hopkins Universiteit in Amerika, de Sorbonne Universiteit in Parijs, en de Universiteit van Sydney in Australië, brachten resultaten samen van onderzoeken onder zo’n 10 miljoen mensen. Ze ontdekten dat mensen die regelmatig ultrabewerkte producten consumeren, een 50 procent hoger risico hebben op overlijden door hart- en vaatziekten, een 22 procent hoger risico op depressies en vaker diabetes type 2 ontwikkelen.
Experts aan het woord
Jaap Seidell bevestigt de schadelijke effecten van ultrabewerkt voedsel. Hij waarschuwt dat het leidt tot de welbekende chronische welvaartsziekten. Hij benadrukt ook de verhoogde kwetsbaarheid voor depressies als gevolg van slechte voeding, wat kleine ontstekingen in het lichaam kan veroorzaken, zowel in de vaten en organen als in het brein.
Ellen Kampman, hoogleraar Voeding en Ziekte aan de Wageningen Universiteit, benadert de discussie met een kritisch oog. Hoewel er geen twijfel bestaat over het feit dat overmatige consumptie van dikmakers zoals vet en toegevoegde suikers kan leiden tot chronische ziekten, wijst ze erop dat het verband tussen de bewerking van voedsel, vooral met toevoegingen zoals emulgatoren, nog niet onomstotelijk is bewezen. Ze roept op tot meer onderzoek voordat definitieve conclusies worden getrokken.
Bekijk ook onderstaande video over de gevolgen van ultrabewerkte voedingsmiddelen. De tekst gaat onder de video verder >>
Wist je dat bier en bewerkte groenten ook gevaarlijker zijn dan je denkt? Lees hier alles over het risico op kanker door bier en bewerkte groenten.
Calorieën en bewerking: een gecompliceerde relatie
Hoewel de nadruk wordt gelegd op de rol van calorieën in een ongezond voedingspatroon, benadrukt Kampman dat er nog geen gedegen wetenschappelijk onderzoek is gedaan naar de specifieke rol van toevoegingen. Ze onderstreept dat een ongezond voedingspatroon, met veel calorieën, vet, suikers en zout, zeker leidt tot chronische ziekten. Of bewerking op zichzelf een probleem is, vereist verdere bewijsvoering.
Het grote probleem: voedselaanbod
Volgens Seidell is het voedselaanbod het grootste probleem. Maar liefst 80 procent van alle producten in de supermarkt zijn bewerkt, met gangpaden vol zakken chips, koek, snoep en toetjes. Deze producten zijn niet alleen goedkoop en vaak in de aanbieding, maar ze zijn ook gemakkelijk te bereiden en smaken lekker. Met ons dagelijkse dieet dat voor 50 tot 70 procent uit bewerkt voedsel bestaat, lijken we steeds minder ruimte te hebben voor gezonde voeding.
De rol van de overheid en individuele keuzes
Beide experts benadrukken de rol van de overheid in het aanpakken van dit groeiende probleem. Kampman pleit voor een interventie van de politiek om de beschikbaarheid van ongezonde producten te verminderen, vergelijkbaar met de aanpak van roken. Ze stelt voor om gezonde alternatieven zichtbaarder en toegankelijker te maken.
Seidell voegt eraan toe dat het bewerkte en ongezonde voedsel ‘minder zichtbaar en minder dominant’ moet worden in het aanbod. Hij benadrukt dat fabrikanten mogelijk terughoudend zijn, waardoor overheidsinterventie noodzakelijk is om positieve veranderingen teweeg te brengen. Het creëren van bewustzijn en het maken van gezonde keuzes volgens richtlijnen zoals de Schijf van Vijf van het Voedingscentrum worden aangemoedigd als een eerste stap naar een gezonder eetpatroon.
Het lijkt erop dat de schaduwzijde van ultrabewerkt voedsel steeds duidelijker wordt, en het is aan zowel individuen als de overheid om actie te ondernemen voor een gezondere toekomst.