Bron: © Canva. Sinds de nieuwe maatregelen hebben steden te maken met enorm veel afval.
In Nederlandse steden nemen zwerfafval en kapotte vuilniszakken snel toe. Overvolle prullenbakken, dozen en rommel op straat maken het stadsbeeld vies, ondanks miljoeneninvesteringen van gemeenten. Bewoners betalen relatief veel afvalstoffenheffing, maar merken daar weinig van.
Vooral het statiegeldsysteem draagt bij aan het probleem: lege flessen en blikjes belanden vaak naast containers of op straat. Ook maken mensen die blikjes zoeken in het afval van een ander er een rommeltje van, door zakken open te scheuren.
Een groot deel van het statiegeld wordt ook niet geïnd. Lees verder na de video >>
Meer afval, hogere werkdruk
Afvalexpert Dirk Groot, beter bekend als de Zwerfinator, ziet een duidelijke trend: “Het is niet dat stadsbewoners asocialer zijn, maar we produceren steeds meer afval. Het aantal prullenbakken in steden is de afgelopen 20 jaar 5 keer zo groot geworden.” In Amsterdam en Den Haag kampen de reinigingsdiensten met hoge werkdruk en veel ziekteverzuim, waardoor straten dagenlang vervuild blijven.
Handhaven alleen helpt niet
Hoewel gemeenten extra handhavers inzetten en boetes uitdelen, blijkt dat streng handhaven niet voldoende is. Volgens Groot ligt de oplossing vooral bij het terugdringen van verpakkingen en het nemen van verantwoordelijkheid door bedrijven en de landelijke politiek. “Meer vegen en ophalen verandert weinig; de rommel ligt er morgen weer.”
Samen de stad schoonhouden
Wethouders benadrukken dat het schoonhouden van de stad een gezamenlijke verantwoordelijkheid is. In Amsterdam wordt daarom op 19 september een ‘CleansDay’ georganiseerd, een opruimactie waarbij tienduizenden stadsbewoners meedoen. Ook voor inwoners van Den Haag en andere grote steden geldt: bewust omgaan met afval kan het verschil maken.
Afvalstoffenheffing dekt het niet
Gemeenten heffen belasting om afval op te halen en te verwerken, maar dat is vaak niet genoeg om de straten schoon te houden. In Amsterdam bijvoorbeeld is de opbrengst van de afvalstoffenheffing onvoldoende om de volledige schoonmaakkosten te dekken, waardoor aanvullende maatregelen nodig blijven.
Het probleem van zwerfafval en vieze straten is complex en vraagt om een combinatie van gemeentelijk beleid, gedragsverandering bij bewoners én landelijke maatregelen. Tot die tijd blijven kapotte vuilniszakken en overvolle containers een dagelijks beeld in de grote steden.
Bronnen:
Nieuwsuur, Gemeente Amsterdam, AT5
We schreven al eerder over onze twijfels over het succes van het statiegeld op blikjes >>
Statiegeld op blikjes, is dit systeem een succes?
18 april 2025 – Statiegeld op blikjes recyclen, het leek een goed plan. De praktijk wijst uit dat het gedoe en overlast oplevert. Nog steeds belanden veel blikjes met statiegeld in de prullenbak in plaats van bij een inleverpunt. Tijd voor een evaluatie.
Evaluatie laat zien dat statiegeldsysteem een succes is
De statiegeld evaluatie in 2025 van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat toont aan dat het statiegeldsysteem in Nederland succesvol is, ondanks eerdere zorgen over gedoe en overlast. Het systeem, dat bedoeld was om recycling te bevorderen, heeft geleid tot een toename van het aantal inleverpunten en een stijging in het aantal ingeleverde blikjes en flesjes. Dit is goed nieuws voor alle Nederlanders die trouw hun flesjes en blikjes inleveren.
Meer gemak en toekomstige verbeteringen
De evaluatie benadrukt dat mensen vooral behoefte hebben aan meer gemak bij het inleveren van hun blikjes en flesjes, niet aan een verhoging van het statiegeldbedrag. Het vergroten van het aantal inleverpunten en het verbeteren van de toegankelijkheid kunnen hierbij helpen. Een innameplicht, waarbij alle verkooppunten verplicht worden om statiegeldverpakkingen terug te nemen, zou de efficiëntie van het systeem aanzienlijk verbeteren.
Aansluiten bij Europese regelgeving
Momenteel zijn plastic zuivel- en sapflessen uitgesloten van het statiegeldsysteem, hoewel ze wel meetellen in de inzamel doelstelling. Dit zorgt voor verwarring en inefficiëntie. Recyclebedrijf Verpact juicht de aankondiging van de staatssecretaris toe om aan te sluiten bij de Europese regelgeving. Door alleen de flessen die nu in het statiegeldsysteem zitten te betrekken bij de inzamel doelstelling van 90 procent, worden de doelen realistischer en haalbaarder.
Deze vooruitgang onderstreept het belang van voortdurende evaluatie en aanpassing van het statiegeldsysteem om zowel de milieu-impact te maximaliseren als het gebruiksgemak voor consumenten te verbeteren.
Wist je dit al?
Sinds de invoering van statiegeld op kleine plastic flesjes in 2021, is het zwerfafval van deze flesjes met ongeveer 70% afgenomen. Het recyclingpercentage van plastic flessen ligt rond de 95% dankzij het statiegeldsysteem. Dit betekent dat bijna alle ingeleverde flessen worden hergebruikt.
Tips voor inleveren van flessen en blikjes
Het inleveren van flessen en blikjes is een eenvoudige manier om bij te dragen aan het milieu en tegelijkertijd wat extra geld te sparen. Met een paar handige tips kun je het proces efficiënter en hygiënischer maken, en ongemerkt sparen voor iets leuks. Of je nu een tas vol met blikjes hebt of een verzameling flessen, elke bijdrage telt. Hieronder vind je praktische adviezen en een leuke rekensom die laat zien hoeveel je kunt besparen.
- Bewaar flessen en blikjes op een koele, droge plek zoals een garage of schuur. Dit voorkomt schimmel en geurtjes.
- Gebruik aparte bakken of kratten voor verschillende soorten verpakkingen om het sorteren te vergemakkelijken.
- Spoel de flessen en blikjes kort om met water na gebruik. Dit helpt om geurtjes en insecten te voorkomen.
- Laat ze drogen voordat je ze opbergt om schimmelvorming te vermijden.
- Statiegeldpotje: Doe de opbrengst van het statiegeld apart in een spaarpot. Dit kan een leuke verrassing zijn als het bedrag groeit.
- Bepaal een spaardoel, zoals een dagje uit of een cadeau, om het sparen leuker te maken.
- Gebruik plastic handschoentjes bij het inleveren om je handen schoon te houden en hygiënisch te werken.
Leuke rekensom
Stel dat je een tas hebt met 50 blikjes en elk blikje levert €0,15 statiegeld op:
50 blikjes×€0,15=€7,50
Met een paar van deze tassen kun je ongemerkt een leuk bedrag sparen voor iets speciaals!
De meningen zijn verdeeld over het Nederlandse statiegeldsysteem
Het statiegeldsysteem in Nederland heeft de afgelopen jaren veel aandacht gekregen, zowel van het publiek als van bekende Nederlanders. In 2021 werd statiegeld op kleine plastic flesjes ingevoerd, en sindsdien zijn de resultaten positief. Met meer dan 700 miljoen grote plastic flessen en 1 miljard kleine flesjes die jaarlijks worden verkocht, is de impact van het systeem aanzienlijk. Een meerderheid van de Nederlanders steunt het idee van statiegeld op kleine PET-flesjes en blikjes, zoals blijkt uit recente peilingen. Deze steun komt voort uit de overtuiging dat elke kleine bijdrage helpt in de strijd tegen zwerfafval.
Ruimte voor verbetering
De keuze van rapper Donnie als ambassadeur voor Statiegeld Nederland heeft het onderwerp nog meer in de schijnwerpers gezet. Zijn betrokkenheid benadrukt de noodzaak van recycling en maakt het toegankelijk voor een jonger publiek. Toch is er ook kritiek, zoals die van Arjen Lubach, die vraagtekens zet bij de efficiëntie van de inzameling. Ondanks deze kritische geluiden, heeft Nederland de afgelopen 3 jaar voor 374 miljoen euro aan statiegeld laten liggen door flesjes en blikjes niet in te leveren. Dit toont aan dat er nog ruimte is voor verbetering. Al met al laat de brede steun zien dat Nederlanders vastberaden zijn om hun land schoner en duurzamer te maken
Wachtrijen bij supermarkten
In supermarkten ontstaan er wachtrijen doordat inzamelmachines niet goed functioneren, wat tot irritatie bij de consumenten leidt. En hoewel er uitdagingen waren, zoals vuilnisbakken die worden omgegooid door mensen op zoek naar statiegeld, zijn er nieuwe initiatieven die hoop bieden.
De tekst gaat verder onder deze video>>
@familydiscounterbreda Statiegeld inleveren zonder 1 blikje aan te raken! Klinkt als een droom toch? Het kan vanaf nu bij Markkade 56 in Breda! Geld staat binnen enkele seconden op je rekening. #fyp #fu #foryoupage❤️❤️ #foryoupagе #vj #vjp #voorjou #breda #statiegeld ♬ La La La – Sped Up Version – Naughty Boy & Sam Smith
Initiatief van de NS
De NS ziet dat mensen op zoek naar statiegeld vuilniszakken open trekken om zo wat extra geld op te strijken. De NS heeft nu op de 5 grootste stations – Amsterdam, Den Haag, Rotterdam, Eindhoven en Utrecht – statiegeldautomaten geplaatst. De opbrengst kun je op je bankrekening laten bijschrijven of doneren aan de Plastic Soup Foundation.
Omgekeerde wereld
Ook in Rotterdam hadden ze niet verwacht, dat het invoeren van statiegeld op blikjes en flesjes soms juist voor méér troep op straat zorgt. Op zoek naar een extra zakcentje worden vuilnisbakken in de stad de laatste tijd omgedraaid om blikje en flesjes makkelijk tussen het afval uit te vissen.
Tekst gaat onder de afbeelding verder >>
Statiegeldjagers kieperen vuilnisbakken om op zoek naar flesjes en blikjes: 'Mijn hemel, dit is het omgekeerde beoogde effect' – https://t.co/KOMnF6IN4q pic.twitter.com/WkYhWQBSMA
— Havenloods (@Havenloods) June 12, 2023
‘De omgekeerde wereld,’ zo wordt er gereageerd op Twitter. ‘Daklozen hebben er een nieuwe hobby bij. Je kunt er alles van vinden maar voor veel mensen is dat statiegeld welkom’, luidt het.
De Doneerring
In Rotterdam is voorgesteld een speciaal extra bakje of doneerrekje aan vuilnisbakken te bevestigen voor de statiegeldjagers. In verschillende steden is daar al mee begonnen. Inwoners van Apeldoorn kunnen hun blikjes recyclen via de zogeheten DoneerRing. Deze ring is aan prullenbakken vastgezet en bevat gaten waarin een blikje of flesje kan worden geplaatst. Zo belanden ze niet bij het restafval of in de natuur. En geldzoekers pikken zo eenvoudig hun bijverdienste op.
De tekst gaat verder onder deze video>>
@at5.nl Het geld ligt voor het oprapen na een thuiswedstrijd van Ajax. 💸 Je moet alleen wel even naar de Arena toe om flesjes te verzamelen om die vervolgens weer in te leveren bij een flessenautomaat. 🍻#AT5 #Amsterdam #Nieuws #Statiegeld #Flessen #Blikjes #Ajax #Voetbal #Afval ♬ origineel geluid – AT5
Machines lopen vast
De praktijk wijst uit dat bij de supermarkten de inzameling moeizaam verloopt. Machines lopen vast. Dat betekent wachtrijen met klanten die blikjes, die niet worden opgeslokt dan maar, rücksichtlos achterlaten in de winkel. Kleine supermarkten worstelen met het inzamelen omdat de aanschaf van een machine kostbaar is. Niet overal krijgt de consument statiegeld terug. Bioscopen doen daar niet aan mee. En zo belandt het blikje en flesje toch weer in het milieu.
Supermarkten hebben aanpassingen gedaan
Verschillende supermarkten in Nederland hebben maatregelen genomen om ervoor te zorgen dat de inlevermachines voor flessen en blikjes efficiënter werken en minder vaak vastlopen. Supermarkten zoals Albert Heijn, Jumbo en Lidl hebben geïnvesteerd in nieuwe technologieën en onderhoud om de doorstroming te verbeteren. Ze hebben ook extra personeel ingezet om de machines regelmatig te controleren en te onderhouden, zodat klanten hun statiegeld zonder problemen kunnen inleveren. Daarnaast werken bedrijven als Tomra, een leverancier van innameautomaten, samen met verschillende retailers om technische verbeteringen door te voeren en storingen te minimaliseren.
Bronnen:
Verpact
Lees hieronder wat we eerder schreven over statiegeld >>
Overlast door statiegeld ‘weggemoffeld’ door het ministerie?!
4 juli 2024 – Sinds de invoering van statiegeld op flesjes en blikjes kampt Nederland met een toename aan rotzooi op straat. Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat had niet voorzien dat de invoering van statiegeld zou leiden tot zoveel overlast. Vind jij het ook zo’n bende?
Nederland overladen met rotzooi door uitbreiding statiegeld
Documenten, opgevraagd door de NOS via de Wet openbare overheid (Woo), tonen aan dat het ministerie zich richtte op de innamepunten en de hoogte van het statiegeld. Nergens werd de mogelijke overlast genoemd.
Noodzaak voor meer personeel door uitbreiding statiegeld
Tijdens eerdere voorspellingen werd de verwachting geuit dat de statiegeld de zogeheten ‘premiejagers’ aangemoedigt. Om flesjes en blikjes in te zamelen. De schaal van de huidige problematiek bleef onvoorzien. Overal ligt nu restafval op straat door opengetrokken prullenbakken en leeggegooide kliko’s.
De Nederlandse Vereniging van Reinigingsdiensten (NVRD) benadrukt dat grotere gemeenten minstens 2 extra fulltime medewerkers per jaar nodig hebben. Zij moeten de rotzooi zien op te ruimen.
Sinds halverwege 2021 is statiegeld ingevoerd op kleine flesjes en vorig jaar april volgden de blikjes. Alhoewel de hoeveelheid zwerfafval lijkt af te nemen, is het probleem van opengebroken vuilnisbakken juist toegenomen.
Onverwachte situatie en te weinig innamepunten
Rob Buurman, directeur van de ngo Fair Resource Foundation, had dit probleem niet verwacht. Buurman wijst op de hogere dichtheid van mensen in Nederland. Ook het feit dat veel mensen in armoede leven, als oorzaken voor de huidige problemen was een blinde vlek. Hij gelooft ook dat het statiegeld te laag is. En er zijn onvoldoende innameapparaten beschikbaar, wat bijdraagt aan het probleem.
Een gebrek aan voldoende innamepunten blijft een heikel punt. Sinds 2018 geeft een nota van het ministerie aan dat er duidelijke afspraken moesten komen over het aantal te plaatsen innameapparaten. De eerste schattingen spraken van 10.000 apparaten. Uiteindelijk bleven verplichte regels uit en werd het minimum van 5.000 apparaten pas recent gehaald, ruim 2 jaar na de invoering.
Dwangsommen en boetes opleggen
De organisatie Verpact, bestaande uit supermarkten, producenten en importeurs, belooft beterschap na teleurstellende inleverpercentages. Bijna 400 miljoen euro aan niet-uitbetaald statiegeld is in 3 jaar tijd geïncasseerd en Verpact zegt dit geld te gebruiken voor informatiecampagnes en nieuwe innamepunten.
De Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) pleit voor een snellere verbetering. Zij dreigen met dwangsommen tot 250 miljoen euro als we de doelstellingen niet halen en stellen voor het statiegeld te verhogen naar 50 cent.
Achtergrondinformatie over statiegeldsystemen
Bij de evaluatie van de Nederlandse statiegeldsystemen is het nuttig om naar andere landen te kijken. Duitsland heeft een verplicht innamepunt bij elk verkooppunt, hetgeen bijdraagt aan een hoog inleverpercentage en minder vervuiling op straat.
Het lijkt erop dat Nederland mogelijk baat heeft bij een dergelijke benadering, gezien de problemen die de huidige opstelling met zich meebrengt, met name de ongewenste bijeffecten zoals vervuiling door opengebroken vuilnisbakken.
Oplossingen en vooruitzichten
Staatssecretaris Heijnen van Infrastructuur en Waterstaat heeft aangegeven dat verdere maatregelen nodig zijn om de uitdagingen van de huidige systeem van uitbreiding statiegeld aan te pakken. Men overweegt het statiegeld verder te verhogen en het aantal innamepunten te verhogen. Daarnaast is er een dringende oproep aan de drankproducenten om hun inspanningen op te voeren en effectief bij te dragen aan een schoner milieu.
Een feest is het wel voor mensen die met het rapen net even dat beetje meer geld in hun zak steken. Of zamelen in voor goede doelen: Blikjesvrouw maakt van zwerfafval rapen haar levenswerk.
Bronnen:
NOS