Bron: © Canva. In 50 jaar tijd zijn meer dan 600 plantensoorten wereldwijd uitgestorven, o.a. door ontbossing.
Weet jij dat er de afgelopen decennia talloze planten van de aarde zijn verdwenen? Zonder dat het groot nieuws werd, zijn er in de afgelopen 30 jaar wereldwijd verschillende plantensoorten uitgestorven. En ook nu nog staan velen zeldzame planten op het randje van verdwijnen. Tijd om stil te staan bij deze stille crisis in het plantenrijk.
Uitgestorven planten in de afgelopen decennia
Sommige plantensoorten zijn volledig verdwenen, anderen bestaan nog alleen in botanische tuinen of laboratoria. Hier zijn een paar voorbeelden:
- Cyanea superba in Hawaï: Deze struikachtige plant verdween in het wild begin deze eeuw. Invasieve diersoorten en bosbranden deden de soort de das om.
- Diplazium laffanianum stierf uit op Bermuda: Een zeldzame varen die sinds 1992 niet meer in de natuur voorkomt. Er worden nog wel exemplaren in kassen in leven gehouden.
- Nesiota elliptica op St. Helena: Ook bekend als de St. Helena-olijf. In 2003 stierf het laatste exemplaar, ondanks verwoede pogingen tot stekken.
- Thismia americana uit de Verenigde Staten was een mysterieuze ondergrondse plant, die voor het laatst is gezien in 1916, deze plant is pas recent officieel als uitgestorven erkend.
Volgens gegevens van de International Union for Conservation of Nature (IUCN) en een grootschalige studie door Royal Botanic Gardens, Kew en de University of Stockholm, zijn er in de afgelopen 50 jaar meer dan 600 plantensoorten wereldwijd uitgestorven. Belangrijkste cijfers: Officieel uitgestorven plantensoorten sinds 1750: plusminus 571 soorten (volgens Kew Gardens, 2019). Daarvan is het merendeel in de laatste 50 jaar verdwenen.
De werkelijke aantallen liggen waarschijnlijk veel hoger, mogelijk boven de 1.000 soorten, omdat veel planten nog onvoldoende onderzocht of gedocumenteerd zijn.
Ter vergelijking: Planten sterven naar schatting 500 keer sneller uit dan het natuurlijke tempo zonder menselijke invloed. Dit uitstervingspercentage is hoger dan bij vogels, zoogdieren of amfibieën.
Oorzaken van uitsterven planten
In de afgelopen halve eeuw zijn 100-den planten voorgoed verdwenen. Dit vormt een directe bedreiging voor de biodiversiteit, voedselzekerheid en het evenwicht in ecosystemen. Oorzaken zijn:
- Ontbossing
- Verstedelijking en landbouw, toerisme
- Invasieve soorten die inheemse planten verdringen
- Klimaatverandering
- Illegale handel in zeldzame planten
- Overoogst van planten voor voedsel, medicijnen of sierwaarde
- Vervuiling en bodemverzuring
De tekst gaat verder onder de video >>
Met uitsterven bedreigde planten
Naast de al verdwenen soorten, staan er wereldwijd nog 100-den planten op de rode lijst van ernstig bedreigde soorten. Enkele voorbeelden:
- Rafflesia arnoldii (Zuidoost-Azië): Bekend als ’s werelds grootste bloem. De plant leeft als parasiet en is bijzonder kwetsbaar door ontbossing.
- Welwitschia mirabilis (Namibië): Een ware overlever uit de woestijn, maar inmiddels onder druk door klimaatverandering.
- Arnica montana (Europa): Een wilde plant met medicinale werking. In Nederland is hij bijna nergens meer te vinden door intensieve landbouw.
- Encephalartos woodii (Zuid-Afrika): Een palmachtige plant waarvan geen enkele vrouwelijke variant meer bestaat. Voor natuurlijke voortplanting is het dus al te laat.
Planten vormen de basis van bijna alle ecosystemen. Zonder planten geen voedsel, zuurstof of schuilplaatsen voor andere soorten. Als planten uitsterven, verdwijnen ook vaak insecten, vogels en andere dieren die ervan afhankelijk zijn. Bovendien verliezen we waardevolle eigenschappen voor geneeskunde en landbouw.
Wat kun jij doen tegen uitsterven van planten?
De planten in dit artikel komen misschien uit verre landen. Je denkt dan al snel: “Wat kan ik daar nou aan doen? Ik woon gewoon in Nederland.” Of misschien denk je juist: “Dan plant ik toch wat exotische soorten in mijn tuin?”
Helaas, zo simpel werkt het niet. Exotische planten kunnen zich hier soms zo goed vestigen dat ze inheemse soorten verdringen. Zulke invasieve exoten zijn wereldwijd een grote bedreiging voor de oorspronkelijke flora.
Wil je echt iets doen? Kies dan bewust voor inheemse planten in je tuin of op je balkon. Vermijd producten die afkomstig zijn uit kwetsbare natuurgebieden en steun organisaties die zich inzetten voor het behoud van biodiversiteit. Ook hier, dicht bij huis, kun je bijdragen aan een gezonder ecosysteem.
Bronnen:
eLife, IUCN