De Nederlandse gemeenten staan dit jaar voor een financiële uitdaging. Ze verwachten namelijk ruim 9 procent meer uit te geven dan vorig jaar. Dit gaat vooral naar sociale uitgaven zoals jeugdhulp en de opvang van vluchtelingen. In totaal schatten de gemeenten de lasten op 74,7 miljard euro, tegenover 75 miljard euro aan inkomsten. Een spannende balans, aldus het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).
In een vorig artikel kondigde wij al aan dat de gemeentebelastingen in 2024 op het hoogste niveau zijn. Wat zijn de hoogte kostenposten voor de gemeente?
Sociale sector grootste kostenpost voor gemeenten
Het meeste geld gaat naar het sociaal domein. Dat is goed voor 18,4 miljard euro en omvat belangrijke maatschappelijke taken zoals maatschappelijk werk, de aanpak van huiselijk geweld, en vluchtelingenopvang. Dit beleidsterrein laat een stijging van maar liefst 11 procent zien ten opzichte van vorig jaar.
Daarnaast dragen ook gestegen lonen en prijzen bij aan de toename in uitgaven. Het CBS benadrukt dat het werkelijke cijfers kunnen afwijken, aangezien er vaak een verschil zit tussen de vooraf begrote en de daadwerkelijke cijfers.
De sociale domein kostenposten bij een gemeente omvatten doorgaans uitgaven voor verschillende sociale voorzieningen en diensten die gericht zijn op het welzijn van de inwoners.
Enkele veelvoorkomende kostenposten van de gemeente zijn:
- Maatschappelijke ondersteuning: Dit omvat kosten voor voorzieningen zoals thuiszorg, huishoudelijke hulp, begeleiding en dagbesteding voor mensen met een beperking of ouderen.
- Jeugdzorg: Uitgaven voor jeugdzorg omvatten kosten voor jeugdhulpverlening, pleegzorg, jeugdbescherming en -reclassering, en andere diensten gericht op de ontwikkeling en welzijn van kinderen en jongeren.
- Werk en inkomen: Hieronder vallen uitgaven voor sociale uitkeringen zoals bijstandsuitkeringen, ondersteuning bij arbeidsintegratie, schuldhulpverlening en andere vormen van sociale bijstand.
- Gezondheidszorg: Dit kan onder andere kosten omvatten voor gezondheidsprogramma’s, preventieve gezondheidszorg, subsidies aan gezondheidsorganisaties en initiatieven voor gezondheidsbevordering.
- Onderwijs: Kostenposten in het sociale domein kunnen ook gerelateerd zijn aan onderwijs, zoals subsidies voor naschoolse programma’s, ondersteuning voor kinderen met leerbehoeften, en programma’s voor volwasseneneducatie.
- Wonen: Uitgaven voor huisvestingssubsidies, sociale woningbouwprogramma’s en initiatieven om dakloosheid te bestrijden vallen ook onder de sociale domein kostenposten.
De specifieke kostenposten kunnen variëren afhankelijk van de behoeften van de gemeenschap en het beleid van de betreffende gemeente.
Waar vind je het begrotingsplan per gemeente?
De rijksbegroting, net als de miljoenennota, voor 2024 vind je op de site van de Rijksoverheid.nl.
De begrotingsplannen van de gemeente vind je op de website van de gemeente. De meeste gemeenten publiceren hun begrotingsdocumenten op hun officiële website. Ga naar de website van jouw gemeente en zoek naar de sectie ‘Documenten’, ‘Bestuur’, ‘Financiën’ of iets vergelijkbaars. Je kunt ook het gemeentelijk archief raadplegen, daarvoor is een fysieke afspraak nodig.
Toekomstige financiering zorgt voor zorgen
Naast directe financiële uitdagingen maken gemeenten zich ook zorgen over de lange termijn. Specifiek de financiering vanaf 2026 baart zorgen. Dan staat namelijk een korting op het gemeentefonds op de planning, de belangrijkste inkomstenbron. Bovendien wordt de omvang van dit fonds dan gekoppeld aan de economie en niet meer aan de rijksuitgaven. Deze veranderingen kunnen ingrijpende gevolgen hebben voor de budgettering en uitvoering van gemeentelijke taken. Gemeenten staan hierdoor voor een strenge proef in hun financiële planning voor de toekomst.
De tekst gaat onder het bericht verder >>
Gemeenten komen vanaf 2026 structureel middelen tekort om hun taken uit te voeren. Dit tekort loopt daarna elk jaar verder op. @COELO_nl heeft de financiële gevolgen van het coalitieakkoord in kaart gebracht: https://t.co/mfmC9d7iGI #gemeentefinanciën, #gemeentefonds #accres pic.twitter.com/c3scrXVtzL
— VNG (@VNGemeenten) June 30, 2022
Het gemeentefonds
Het Gemeentefonds is in Nederland een begrotingsfonds, waaruit gemeenten worden gesubsidieerd. Het Rijk stopt jaarlijks een deel van zijn belastingopbrengsten in het Gemeentefonds en verdeelt dat bedrag. Gemeenten ontvangen geld van het Rijk om hun taken in hun gemeentegebied uit te voeren.
Bron: nd