Wat is Emotionele Intelligentie (EQ): Herken de 5 tekenen

Wat is EQ: Emotionele Intelligentie. Foto: Canva 

---

We hebben het vaak over intelligentie in termen van IQ: hoe goed je bent in logisch redeneren, problemen oplossen en leren. Er is ook een andere vorm van slimheid die minstens zo belangrijk is voor een gelukkig en succesvol leven, zowel privé als professioneel: emotionele intelligentie, ook wel EQ genoemd.

Maar wat is het precies? En nog belangrijker, kun je het ontwikkelen?

Wat is Emotionele Intelligentie?

Simpel gezegd is emotionele intelligentie het vermogen om je eigen emoties en die van anderen te herkennen, te begrijpen en te beheren. Het gaat erom dat je niet alleen voelt, maar ook begrijpt waarom je iets voelt en wat je vervolgens met dat gevoel doet.

Het concept werd wereldwijd bekend door psycholoog en wetenschapsjournalist Daniel Goleman. Volgens hem is een hoog EQ vaak een betere voorspeller voor succes dan een hoog IQ. Iemand die emotioneel intelligent is, kan beter omgaan met stress, effectiever communiceren en sterkere relaties opbouwen.

Goleman verdeelt EQ in 5 essentiële kenmerken:

De 5 pijlers van emotionele intelligentie

Deze 5 componenten vormen samen de kern van een hoog EQ. Herken jij ze bij jezelf?

1. Zelfbewustzijn: De basis van alles

Dit is het fundament. Zelfbewustzijn betekent dat je je eigen emoties herkent terwijl ze plaatsvinden. Je weet wat je voelt en waarom. Dit stelt je in staat om te begrijpen wat jouw sterke en zwakke punten zijn en hoe jouw gevoelens je gedachten en gedrag beïnvloeden. Iemand met een hoog zelfbewustzijn kan bijvoorbeeld zeggen: “Ik voel me nu geïrriteerd, waarschijnlijk omdat ik slecht heb geslapen, en niet omdat mijn collega een vervelende vraag stelt.”

Praktische tip: Hou een ‘emotie-dagboek’ bij. Neem aan het einde van de dag 5 minuten de tijd om op te schrijven: “Wanneer voelde ik vandaag een sterke emotie (positief of negatief)?” en “Wat was de trigger?”. Dit simpele ritueel traint je brein om emoties sneller te herkennen.

2. Zelfregulatie: Denk na voordat je handelt

Als je je bewust bent van je emoties, is de volgende stap om ze te beheersen. Zelfregulatie is het vermogen om je emoties onder controle te houden in plaats van je erdoor te laten leiden. Het betekent dat je niet impulsief reageert in een stressvolle situatie. In plaats van een boze e-mail te sturen na kritiek, neem je even afstand, denk je rustig na en formuleer je een doordacht antwoord.

Praktische tip: Pas de ’10-seconden regel’ toe. Voel je een heftige emotie opkomen? Haal diep adem en tel langzaam tot 10 voordat je reageert. Deze korte pauze is vaak genoeg om de eerste, meest impulsieve reactie te voorkomen en je ratio weer in te schakelen.

3. Motivatie: De innerlijke drive

Emotioneel intelligente mensen worden vaak gedreven door een diepe, innerlijke passie en niet alleen door externe beloningen zoals geld of status. Ze zijn optimistisch, veerkrachtig en hebben de discipline om door te zetten, zelfs als het tegenzit. Deze intrinsieke motivatie helpt hen om doelen op de lange termijn te bereiken.

Praktische tip: Verbind je dagelijkse taken aan een groter doel. Vraag jezelf af: “Waarom is deze (soms saaie) taak belangrijk voor het eindresultaat waar ik naartoe werk?” Door het ‘waarom’ helder te hebben, wordt het makkelijker om gemotiveerd te blijven.

4. Empathie: Jezelf verplaatsen in een ander

Empathie is het vermogen om de emoties van anderen te herkennen en te begrijpen. Het is de kunst om je in de schoenen van een ander te verplaatsen en de wereld vanuit hun perspectief te zien. Dit is essentieel voor goede relaties. Als een teamlid een fout maakt, zal een empathisch persoon niet alleen de fout zien, maar ook de teleurstelling of stress van die persoon aanvoelen en daarop reageren.

Praktische tip: Oefen met ‘actief luisteren’. Wanneer iemand tegen je praat, probeer dan niet direct een oplossing of je eigen verhaal te formuleren. Focus volledig op wat de ander zegt en vraag door: “Hoe voelde je je daarbij?” of “Dus als ik het goed begrijp, bedoel je dat…”.

5. Sociale vaardigheden: Relaties bouwen en onderhouden

Dit is waar alles samenkomt. Sociale vaardigheden stellen je in staat om effectief te communiceren, relaties op te bouwen, conflicten op te lossen en anderen te inspireren. Het is het vermogen om een netwerk te creëren, samen te werken en leiding te geven. Mensen met sterke sociale vaardigheden zijn vaak de ‘lijm’ binnen een team of vriendengroep.

Praktische tip: Leer constructieve feedback geven met de ‘sandwichmethode’. Begin met een oprecht compliment (de onderste boterham), geef dan je punt van kritiek of verbetering (het beleg), en sluit af met een positieve, aanmoedigende opmerking (de bovenste boterham).

De tekst gaat onder de berichten verder >>

Hoe weet je of je echt een hoog EQ hebt?

Denk je dat je een hoge emotionele intelligentie (EQ) hebt omdat je sensitief bent voor de emoties van anderen? Denk opnieuw. Volgens Keri Pekaar, onderzoeker aan Tilburg University, heeft slechts 10% van de bevolking écht een hoog EQ. Het is een zeldzame en complexe vaardigheid.

Dit is waar het kaf van het koren wordt gescheiden. Het gaat om 2 dingen:

1. Adaptief vermogen: Een strakke deadline op werk, maar je piekert over iets privé? Iemand met een hoog EQ kan die emoties bewust ‘parkeren’ om te focussen, en er later op een geschikt moment op terugkomen. Het is geen onderdrukking, maar bewuste planning.
2. Gevarieerde copingstrategieën: Iemand met een laag EQ grijpt vaak naar dezelfde (vaak ongezonde) gewoonte bij stress, zoals roken of eindeloos piekeren. Iemand met een hoog EQ heeft een heel arsenaal aan strategieën en kiest wat op dat moment nodig is: een wandeling, een vriend bellen, een boek lezen, of even sporten.

Praktische tip: Breid je ‘coping-menu’ bewust uit. Voel je je rot? Dwing jezelf om iets anders te proberen dan je standaard reactie. Echte emotionele intelligentie is de combinatie van kennis (weten welke emoties er zijn) en de vaardigheid om die kennis effectief in te zetten, zowel bij jezelf als bij een ander.

Je bent je bewust van de ‘donkere kant’

Een belangrijk inzicht is dat een hoog EQ niet per se betekent dat iemand een ‘goed’ persoon is. Mensen met een hoog EQ kunnen ook extreem goed manipuleren, omdat ze feilloos aanvoelen welke snaren ze moeten raken. Bewustzijn van deze donkere kant is ook een teken van emotionele volwassenheid.

Waarom is EQ belangrijker dan ooit?

In een wereld die steeds meer draait om samenwerking, flexibiliteit en communicatie, is EQ geen luxe meer, maar een noodzaak. Het helpt je niet alleen om een betere leider, collega of vriend te zijn, maar ook om je eigen mentale welzijn te bewaken.

Kun je je EQ verhogen?

Absoluut! In tegenstelling tot het IQ, dat relatief stabiel is, kun je je emotionele intelligentie je hele leven blijven ontwikkelen. Dit doe je door:

• Bewust stil te staan bij wat je voelt.
• Actief te luisteren naar anderen zonder meteen te oordelen.
• Te pauzeren voordat je reageert in een emotionele situatie.
• Feedback te vragen over hoe je overkomt op anderen.

Aan de slag: 3 concrete oefeningen om je EQ te verhogen

Theorie is mooi, maar EQ ontwikkel je door te doen. Hier zijn drie oefeningen die je direct kunt toepassen:

1. Herformuleer je negatieve gedachten. Betrap je jezelf op een gedachte als: “Dit gaat me nooit lukken”? Buig hem bewust om naar iets constructiefs: “Dit is een uitdaging. Wat is de allereerste, kleine stap die ik kan zetten?” Dit traint je zelfregulatie en motivatie.
2. Observeer non-verbale communicatie. Probeer in je volgende gesprek of vergadering niet alleen te luisteren naar de woorden, maar ook te letten op lichaamstaal, gezichtsuitdrukkingen en de toon van de stem. Wat vertelt dit je over de emoties van de ander? Dit is een krachtige training voor je empathie.
3. Vraag om feedback. Vraag aan een collega, vriend of partner die je vertrouwt: “Hoe kom ik over als ik gestrest ben?” of “Is er iets in mijn communicatie dat soms onduidelijk is?”. Wees bereid om te luisteren zonder in de verdediging te schieten. Dit is een gouden kans om je zelfbewustzijn te vergroten.

Door aan deze vaardigheden te werken, investeer je niet alleen in je carrière, maar in je algehele levenskwaliteit. En dat is misschien wel de slimste investering die je kunt doen.