Bron: © Canva. Heb jij vertrouwen in zo'n borstkankervaccin?
Een nieuw experimenteel vaccin tegen triple-negatieve borstkanker zorgt wereldwijd voor voorzichtig optimisme. In een eerste klinische studie bleek het vaccin bij bijna driekwart van de deelnemers een sterke afweerreactie op te wekken. Dat is bijzonder nieuws, want deze vorm van borstkanker geldt als 1 van de meest agressieve én lastigst te behandelen varianten.
Hoewel het nog te vroeg is om te spreken van een definitieve doorbraak, zien onderzoekers en artsen dit als een veelbelovende stap richting preventie.
Wat maakt triple-negatieve borstkanker zo lastig?
Triple-negatieve borstkanker (TNBC) onderscheidt zich doordat de kankercellen 3 belangrijke receptoren missen: oestrogeen, progesteron en HER2. Juist op deze receptoren zijn veel bestaande therapieën gericht. Daardoor zijn de behandelopties bij TNBC beperkter en is de ziekte vaak agressiever.
Deze vorm van borstkanker komt relatief weinig voor, maar heeft een grotere kans op uitzaaiingen en terugkeer. Vooral vrouwen met een BRCA1-genmutatie lopen een verhoogd risico: bij hen bestaat het merendeel van de borstkankers uit deze triple-negatieve variant. Ook bij vrouwen met een Afrikaanse achtergrond wordt TNBC vaker vastgesteld.
Hoe werkt dit nieuwe vaccin?
Het vaccin richt zich op een specifiek eiwit: alfa-lactalbumine. Dit eiwit is normaal alleen actief in borstweefsel tijdens de borstvoeding en verdwijnt daarna uit gezonde cellen. Opvallend genoeg duikt het eiwit opnieuw op in tumorcellen bij triple-negatieve borstkanker.
Het vaccin leert het immuunsysteem om dit eiwit te herkennen als een bedreiging. Zodra cellen met alfa-lactalbumine worden gesignaleerd, kan het afweersysteem sneller ingrijpen. Hierdoor zou tumorvorming mogelijk in een zeer vroeg stadium worden tegengehouden.
Hoe weet je of de vaccinaties uit het Rijksvaccinatieprogramma veilig zijn? Bekijk het hier en lees daarna verder >>
Wat laten de eerste resultaten zien?
In een eerste fase 1-studie kregen 35 vrouwen het vaccin toegediend. Het ging om vrouwen die eerder TNBC hadden gehad en nu kankervrij waren, vrouwen met een hoog genetisch risico en vrouwen in remissie met een verhoogde kans op terugkeer van de ziekte.
Bij 74 procent van de deelnemers werd een duidelijke immuunreactie gemeten. De bijwerkingen bleven beperkt tot lichte klachten, zoals roodheid of gevoeligheid rond de injectieplaats. Ernstige complicaties werden niet gemeld.
Dat maakt het vaccin niet alleen potentieel effectief, maar ook goed verdraagbaar.
Voor wie kan dit vaccin belangrijk worden?
Het onderzoek richt zich vooral op preventie. Met name vrouwen met een erfelijk verhoogd risico, zoals BRCA1-dragers, zouden in de toekomst baat kunnen hebben bij een dergelijk vaccin. Ook voor vrouwen met een familiegeschiedenis van triple-negatieve borstkanker kan deze ontwikkeling veel betekenen.
Het vaccin is niet bedoeld als vervanging van bestaande behandelingen, maar mogelijk als aanvullende bescherming tegen het ontstaan of terugkeren van TNBC.
Wist jij dat 1 op de 4 vrouwen te maken krijgt met borstkanker? Lees verder na de video>>
Wat zijn de volgende stappen?
De komende fase van het onderzoek moet aantonen of het vaccin daadwerkelijk kan voorkomen dat triple-negatieve borstkanker ontstaat. Deze fase 2-studie zal meerdere jaren duren en start naar verwachting binnenkort.
Pas daarna kan worden vastgesteld of het vaccin veilig en effectief genoeg is voor bredere toepassing. Tot die tijd blijft voorzichtigheid geboden, maar de eerste signalen zijn hoopgevend.
Voorzichtige hoop, grote impact
Hoewel het vaccin borstkanker nog niet ‘uitbant’, markeert deze ontwikkeling wel een belangrijke verschuiving: van behandelen naar voorkomen. Door het immuunsysteem gericht te trainen, ontstaat een nieuwe strategie in de strijd tegen een ziekte die voor veel vrouwen grote onzekerheid met zich meebrengt.
Bronnen:
Cleveland Clinic, National Cancer Institute, Breastcanger.org, KWF Kankerbestrijding