Bronnen: Instagram, Bol. Jorge Videla (midden zwart/witfoto)
Het boek ‘Argentinië, land van vlees en bloed’ roept vragen op over de rol van Nederland tijdens een van de bloedigste dictaturen van Latijns-Amerika. Historicus Hans Vogel beschrijft in zijn boek gevoelige verbanden tussen de Argentijnse junta, de Nederlandse overheid en invloedrijke personen rond het koningshuis. Zijn conclusies trekken aandacht, maar roepen twijfel op over de feitelijke onderbouwing.
Marteling, executies en ontvoeringen
Het boek richt zich op de periode van de militaire dictatuur onder Jorge Videla, die Argentinië regeerde van 1976 tot 1983. In deze jaren verdwenen duizenden tegenstanders van het regime. Marteling, executies en ontvoeringen zijn wijdverbreid.
Internationale mensenrechtenorganisaties en historici documenteren deze periode uitvoerig. Over de aard en ernst van het geweld bestaat een breed gedragen beeld binnen de geschiedschrijving.
Vogel beschrijft hoe westerse landen, waaronder Nederland, diplomatieke en economische relaties onderhouden met Argentinië. Dat is op zichzelf geen nieuwe constatering. Veel landen bleven destijds zaken doen met het regime, ondanks internationale kritiek. Ook Nederlandse bedrijven waren actief in het land.
Jorge Zorreguieta en de Oranjes
De gevoeligheid neemt toe wanneer Vogel de naam van Jorge Zorreguieta, vader van koningin Máxima, noemt. Zorreguieta is staatssecretaris in de regering van Videla en daarmee onderdeel van het regime. Dat feit staat vast en wordt bevestigd door officiële Argentijnse documenten en internationale archieven.
Zijn rol leidde in Nederland tot politieke discussie wanneer zijn dochter Máxima in 2002 trouwt met kroonprins Willem-Alexander. De link met de Oranjes is gelegd. De Nederlandse regering besluit dat Zorreguieta niet welkom is bij de bruiloft. Dat besluit was gebaseerd op zijn politieke verleden en is breed uitgemeten in binnen- en buitenlandse media. Deze gang van zaken is goed gedocumenteerd.
Lees verder onder de video >>
Joris Demmink en de Oranjes
Tot dit punt sluit het boek aan bij algemeen erkende historische feiten. De discussie ontstaat bij de verdere verbanden die Vogel legt.
In Argentinië, land van vlees en bloed brengt Vogel ook Joris Demmink in beeld. Demmink is jarenlang secretaris-generaal van het ministerie van Justitie. Dat is de hoogste ambtelijke functie binnen het departement. In die rol adviseert hij ministers, onderhoudt hij internationale contacten en vertegenwoordigt hij Nederland in juridische netwerken.
Zoals gebruikelijk voor topambtenaren heeft Demmink formeel contact met het Koninklijk Huis. Dat vloeit voort uit staatsrechtelijke verhoudingen. Hoge ambtenaren werken binnen het constitutionele kader samen met het staatshoofd en het hof.
Vogel suggereert echter dat Demmink meer dan alleen functionele banden onderhoudt met het koningshuis. Hij spreekt over nauwe relaties met prins Bernhard en prinses Juliana. Die suggesties zijn zwaar, maar worden in het boek niet onderbouwd met controleerbare documenten.
Onvoldoende bewijs
Er worden geen archiefstukken geciteerd. Er zijn geen getuigenverklaringen of bevestigingen van andere historici of onderzoeksjournalisten. Ook in reguliere media zijn geen onafhankelijke onderzoeken verschenen die deze claims ondersteunen.
Demmink zelf is in het verleden vaker onderwerp van controverse. Er circuleerden ernstige beschuldigingen over zijn persoon. Deze leidden tot meerdere onderzoeken door justitiële instanties. Geen daarvan resulteerde in strafrechtelijke vervolging. Rechters oordeelden herhaaldelijk dat er onvoldoende bewijs was. Deze uitspraken zijn openbaar vastgelegd.
De suggestie van persoonlijke banden tussen Demmink en leden van het koningshuis blijft daarmee onbewezen. Grote Nederlandse dagbladen en internationale media publiceren geen bevestigde informatie over dergelijke relaties.
Conclusies zonder verificatie, bevestiging ontbreekt
De reguliere pers besteedt nauwelijks aandacht aan Vogels boek. Uitgebreide recensies of factchecks in landelijke kranten blijven uit. De meeste besprekingen verschijnen op alternatieve platforms en opiniewebsites. Daar worden de conclusies vaak zonder verificatie overgenomen.
Binnen academische kringen blijft het eveneens stil. Er zijn geen peer-reviewed recensies of wetenschappelijke analyses verschenen die Vogels werk toetsen. Dat betekent niet automatisch dat zijn interpretaties onjuist zijn, maar wel dat ze nog niet zijn getoetst aan academische standaarden.
Historici benadrukken doorgaans dat uitspraken over persoonlijke netwerken en machtsrelaties pas als feitelijk gelden wanneer meerdere onafhankelijke bronnen elkaar bevestigen. Die bevestiging ontbreekt vooralsnog.
Ongemakkelijke vragen en morele grenzen
Daardoor lopen in Argentinië, land van vlees en bloed feiten en interpretatie soms door elkaar. De beschrijving van de Argentijnse dictatuur en de rol van Zorreguieta zijn historisch onderbouwd. De passages over Demmink en vermeende banden met de Oranjes missen die basis.
Het boek stelt ongemakkelijke vragen over internationale relaties en morele grenzen. Het herinnert eraan hoe staten omgaan met regimes die mensenrechten schenden. Tegelijk vraagt het om een kritische lezing, juist waar de claims persoonlijk en explosief worden.
Wie het boek leest, moet onderscheid maken tussen wat historisch vaststaat en wat berust op speculatie.
Bronnen:
Amnesty International, Human Rights Watch, CONADEP, BBC, NRC, Rijksoverheid, NOS