Ga naar de inhoud

Betaalbare zorg, Denemarken pakt het aan met superziekenhuizen

ziekenhuis Bron: © Canva. In Denemarken wordt gebouwd aan een netwerk van superziekenhuizen. Ook wat voor Nederland? 

In veel landen staan ziekenhuizen onder druk door personeelstekorten, vergrijzing en stijgende kosten. Denemarken kiest daarbij opvallend voor een helder, strak georganiseerd model dat zorg moet centraliseren én tegelijk toegankelijk houden. Het land bouwt aan een netwerk van moderne superziekenhuizen, terwijl Nederland worstelt met versnippering, lokale belangen en lange besluitvormingstrajecten.

Hypermoderne ziekenhuizen

Denemarken heeft de afgelopen 10 jaar zwaar geïnvesteerd in grote, hypermoderne ziekenhuizen die complexe en acute zorg bundelen. In 4 regio’s zijn nieuwe centra opgezet waarin gespecialiseerde afdelingen samenkomen. Het bekende Nyt Hospital Nordsjælland, ontworpen in een klavertjevier-structuur, staat symbool voor deze nieuwe aanpak.

De superziekenhuizen richten zich vooral op complexe zorg, spoedzorg en hoogwaardige diagnostiek. Daaronder ligt een netwerk van lokale gezondheidscentra waar veelvoorkomende zorg, poliklinieken en eenvoudige ingrepen worden uitgevoerd.

Door die taakverdeling blijft basiszorg dichtbij, terwijl specialistische zorg geconcentreerd is op locaties waar expertise en technologie optimaal benut kunnen worden.

Beperkt aantal bestuurlijke lagen

De Deense strategie draait om 3 kernpunten:

  • overzicht
  • duidelijke rolverdeling en
  • efficiënt gebruik van personeel.

De zorg wordt aangestuurd via een beperkt aantal bestuurlijke lagen, waardoor plannen snel kunnen worden uitgevoerd. Dat staat in scherp contrast met de Nederlandse situatie, waar regio’s, gemeenten, verzekeraars en talloze stakeholders vaak langdurig overleg voeren voordat een ziekenhuis zich mag herstructureren.

Vooral ouderen profiteren

Centralisatie roept vanzelf de vraag op hoe toegankelijkheid wordt behouden, zeker voor ouderen of mensen die verder moeten reizen voor behandeling. Denemarken koppelt de ziekenhuisstrategie daarom aan investeringen in infrastructuur.

Snelle ambulanceroutes, beter openbaar vervoer, directe buslijnen naar ziekenhuisterreinen en digitale zorgtoepassingen maken het systeem werkbaar. Telemonitoring en videoconsulten worden breed ingezet, wat wachttijden verkort en onnodige bezoeken voorkomt.

Voor veel patiënten betekent dit uiteindelijk kortere wachttijden, minder afdelingen die halverwege een behandeling worden gesloten en een hogere kwaliteit van zorg door concentratie van expertise.

Vooral ouderen profiteren van die stabiliteit. Gespecialiseerde afdelingen bevinden zich onder1 dak, waardoor minder overdrachtsfouten ontstaan en multidisciplinaire teams beter samenwerken.

Lees verder onder het bericht >>

In Nederland remmen lokale belangen de vooruitgang

In Nederland blijft de roep om concentratie van ziekenhuiszorg groeien, maar de praktijk blijkt weerbarstig. Lokale politiek, arbeidsmarktbelangen, behoud van voorzieningen en emotionele betrokkenheid van bewoners leiden vaak tot fel verzet zodra een afdeling moet sluiten of verhuizen.

Bestuurders vrezen bovendien de financiële en juridische risico’s van herstructureren. Tegelijkertijd ervaren ziekenhuizen jaarlijks de drukkende combinatie van stijgende kosten en personeelstekorten.

Versnippering van expertise en hoge kosten

Specialisten benadrukken dat het huidige model leidt tot versnippering van expertise, inefficiënt gebruik van personeel en hogere kosten. Sommige ziekenhuizen moeten behandelingen beperken of afstoten omdat er onvoldoende personeel is om alle afdelingen draaiend te houden.

Ook de groei van commerciële klinieken zorgt voor extra druk op het publieke stelsel, omdat deze instellingen relatief eenvoudige zorg uitvoeren terwijl ziekenhuizen met complexere en duurdere zorg achterblijven.

Lees verder onder hetr bericht >>

Waarom het Deense model werkt?

Het succes van Denemarken komt voort uit een aantal structurele keuzes die op nationaal niveau zijn gemaakt. De belangrijkste verschillen met Nederland zijn:

  • Minder bestuurlijke lagen: de besluitvorming ligt bij een kleine groep regionale bestuurders en de centrale overheid.
  • Nationale regie: de rollen van ziekenhuizen, huisartsen en gemeenten zijn duidelijk vastgelegd.
  • Ruimte voor reorganisatie: centralisatie wordt breed gedragen, zowel politiek als maatschappelijk.
  • Directe compensatie: investeringen in bereikbaarheid en digitale zorg beperken de nadelen van verder reizen.

Deze combinatie maakt het mogelijk grote stappen te zetten in korte tijd, terwijl in Nederland zelfs kleinschalige reorganisaties soms jaren vastlopen.

Een toekomstbestendig ontwerp

De Deense superziekenhuizen zijn vanaf de tekentafel ingericht om flexibel te blijven. Afdelingen kunnen worden opgeschaald, ruimtes zijn modulair ingericht en technologie staat centraal in het ontwerp. Digitalisering speelt een belangrijke rol: elektronische dossiers, geavanceerde beeldvorming, logistieke automatisering en robottechnologie zorgen voor snellere processen.

Dergelijke keuzes dragen bij aan betaalbare zorg doordat ze verspilling verminderen en de inzet van personeel optimaliseren. De ziekenhuizen zijn energiezuinig gebouwd, beschikken over geïntegreerde dataplatforms en maken gebruik van innovatieve oplossingen om zorgprofessionals te ontlasten. Hierdoor blijft de zorgkwaliteit hoog, zelfs wanneer de druk op personeel toeneemt.

Snelle diagnose, minder doorverwijzingen

In de praktijk verloopt een zorgtraject in Denemarken vaak efficiënter dan in landen waar taken meer versnipperd zijn. Patiënten krijgen sneller een diagnose, worden minder vaak doorverwezen langs verschillende instellingen en komen terecht in ziekenhuizen waar expertise geconcentreerd is.

Ouderen kunnen dichtbij huis terecht voor basiszorg via lokale centra. Alleen voor complexe behandelingen is een bezoek aan een superziekenhuis nodig. Door de goede bereikbaarheid en digitale ondersteuning ervaren veel patiënten deze centralisatie niet als extra last, maar als verbetering.

Les voor andere landen

De Deense aanpak laat zien dat betaalbare zorg niet alleen draait om bezuinigen, maar vooral om keuzes maken. Het land koos voor centralisatie, digitale innovatie en duidelijke verantwoordelijkheden. Dat levert stabiliteit op in een zorgsysteem dat onder zware druk staat.

Voor Europese landen die met vergelijkbare uitdagingen kampen, is het Deense model een mogelijke richting: minder versnippering, meer regie en gerichte investeringen in bereikbaarheid. Dat maakt wachttijden korter en contacten met artsen makkelijker.

Bronnen:

Healthcare, lifeindenmark.borger.dk, RVO.nl