AOW onder druk: hoe lang blijft onze oudedagsvoorziening nog betaalbaar 

Bron: © Canva: Hoe lang houdt de AOW in zijn huidige vorm nog stand? 

---

De AOW staat onder druk. Steeds meer belastinggeld is nodig om de uitkeringen van ouderen te financieren. De vraag ‘hoe lang is dit nog houdbaar?’, dringt zich steeds verder op.

Tijd voor nieuwe keuzes

In 2000 werd de AOW nog volledig betaald uit de premies van werkenden. In 2024 komt al meer dan de helft van het geld uit algemene belastingmiddelen. Daardoor groeit de druk op de overheidsbegroting en ontstaat de noodzaak om keuzes te maken.

Oorzaak: vergrijzing

Volgens Peter Hein van Mulligen, hoofdeconoom van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), ligt de oorzaak vooral bij de vergrijzing: “Er zijn steeds meer mensen die een AOW-uitkering ontvangen, en die mensen worden ook steeds ouder. Daarnaast is de uitkering verhoogd, mede door de verhoging van het minimumloon. De premies kunnen dat tempo niet bijbenen.”

Uit balans

De AOW is gebaseerd op een zogenoemd omslagstelsel: de werkende bevolking betaalt de uitkeringen van gepensioneerden. Waar in 2000 nog 4 werkenden tegenover 1 AOW’er stonden, zijn dat er inmiddels nog maar iets meer dan 2. De verhouding raakt uit balans.

Koppeling minimumloon

Tegelijkertijd stijgt het uitkeringsbedrag. Door de koppeling aan het minimumloon, dat de afgelopen jaren flink is verhoogd, neemt ook de AOW toe. In juli 2024 bedraagt de bruto AOW-uitkering voor een alleenstaande €1.554 per maand, exclusief vakantiegeld.

Mogelijke oplossingen

De politiek en experts bespreken verschillende scenario’s om het stelsel houdbaar te houden. Van Mulligen benadrukt: “Linksom of rechtsom moet die AOW-premie betaald worden. We zien dat de AOW-kosten een steeds groter beslag leggen op de overheidsuitgaven.”

Welke opties zijn er:

1. Verhoging van de AOW-leeftijd: Momenteel gaat de AOW in op bijna 67-jarige leeftijd. Door deze leeftijd verder te verhogen, bijvoorbeeld naar 68 of 70 jaar, kan de uitkeringsperiode worden verkort. Dit vereist echter dat mensen langer blijven doorwerken.
2. Verhoging van belastingen of premies: Meer belastinginkomsten kunnen de AOW blijven financieren. Dit vergroot echter de druk op de werkende bevolking en raakt de koopkracht.
3. Versobering van de AOW-uitkering: Het verlagen of minder snel verhogen van de AOW is een ingrijpend maar mogelijk scenario. Dit treft vooral ouderen met een beperkt aanvullend pensioen.
4. Inkomensafhankelijke AOW: Hierbij ontvangen mensen met een hoger aanvullend pensioen of vermogen minder AOW. Dit idee druist in tegen het solidariteitsprincipe van het huidige stelsel en stuit op maatschappelijke weerstand.

Op X (voorheen Twitter) wemelt het van ongezouten meningen en reacties:

Lees verder onder de berichten >>

Gevolgen voor ouderen

Voor ouderen brengt de discussie onzekerheid met zich mee. Veranderingen in de hoogte of het moment van uitkering kunnen van directe invloed zijn op hun bestaanszekerheid, vooral voor mensen zonder aanvullend pensioen. Ook het maatschappelijke debat verandert: waar de AOW voorheen werd gezien als een verworven recht, komt er nu vaker discussie over wie recht heeft op hoeveel en onder welke voorwaarden.

Solidariteit in het gedrang

Dit kan leiden tot spanningen tussen generaties, zeker als jongeren vrezen dat zij straks minder krijgen dan waar ouderen nu recht op hebben. De solidariteit tussen generaties staat daarmee onder druk.

Concurreren met andere uitgavenposten

De betaalbaarheid van de AOW is van invloed op de gehele samenleving. Zowel de werkenden als de gepensioneerden zijn gebaat bij een stabiel en eerlijk systeem. Tegelijkertijd staat de overheid voor grote financiële uitdagingen, waaronder klimaatbeleid, zorgkosten en defensie. De AOW moet dus concurreren met andere uitgavenposten.

In de toekomst kan aanvullende pensioenopbouw via pensioenfondsen, individuele beleggingen of lijfrenteverzekeringen een grotere rol gaan spelen. Toch blijft de AOW het fundament onder het Nederlandse pensioenstelsel.

• Lees ook: AOW per 1 juli: de nieuwe bedragen zijn bekend.
  

Nog steeds een cruciale oudedagsvoorziening

De AOW is voorlopig nog steeds een cruciale voorziening voor ouderen, maar bij de houdbaarheid ervan worden vraagtekens gezet. De stijgende kosten door vergrijzing, hogere levensverwachting en verhoging van het minimumloon vragen om politieke keuzes. Zonder ingrijpen dreigt het stelsel onbetaalbaar te worden. De komende jaren zijn bepalend zijn voor de toekomst van het Nederlandse pensioenstelsel.

Bronnen:

CBS, NOS, CPB