Historie van Vandaag 27 januari

In 1880 verkreeg Thomas Edison het octrooi op zijn verbeterde versie van de gloeilamp. Hoewel anderen, zoals Joseph Swan, al eerder met elektrische verlichting experimenteerden, slaagde Edison erin een efficiëntere, praktisch bruikbare gloeilamp te ontwikkelen. Zijn innovatie gebruikte een koolstofdraad als filament, dat langer brandde en minder snel doorbrandde dan eerdere ontwerpen. Dit markeerde een doorbraak in elektrische verlichting en legde de basis voor de massaproductie van gloeilampen. Hierdoor werd kunstmatige verlichting toegankelijker en transformeerde het zowel huishoudens als industrieën wereldwijd. De uitvinding luidde een nieuw tijdperk in van technologische vooruitgang en sociale verandering.

In 1926 gaf John Logie Baird de allereerste demonstratie van de televisie, een revolutionaire uitvinding die de wereld voorgoed zou veranderen. Tijdens de demonstratie in Londen toonde hij bewegende beelden over een afstand, gebruikmakend van zijn mechanische televisiesysteem. Het apparaat maakte gebruik van een draaiende schijf met gaten en een fotocel om beelden over te dragen. Hoewel de beelden rudimentair waren, markeerde dit een belangrijke mijlpaal in de geschiedenis van communicatie en entertainment. Baird’s uitvinding legde de basis voor de moderne televisie, een medium dat sindsdien uitgroeide tot een onmisbaar onderdeel van het dagelijks leven.

Op 27 januari 1945 bevrijdde het Rode Leger het concentratie- en vernietigingskamp Auschwitz, een van de gruwelijkste locaties van de Holocaust. Het kamp was grotendeels verlaten, omdat de nazi’s in de weken daarvoor duizenden gevangenen hadden gedwongen deel te nemen aan dodenmarsen. De Sovjet-soldaten troffen ongeveer 7.000 achtergebleven gevangenen aan, die vaak ernstig verzwakt en ziek waren. Daarnaast ontdekten zij stapels persoonlijke bezittingen, waaronder koffers, brillen en schoenen, die getuigen waren van de massamoorden die daar hadden plaatsgevonden. De bevrijding markeerde een cruciaal moment in de geschiedenis, omdat het de wereld confronteerde met de schaal en gruwel van de genocide. Auschwitz blijft tot op de dag van vandaag een symbool van de Holocaust en een plek van herdenking.

In 1917 won Coen de Koning voor de tweede keer op rij de Elfstedentocht, waarmee hij geschiedenis schreef in de Nederlandse schaatswereld. De tocht werd gehouden op 27 januari, onder strenge winterse omstandigheden die de schaatsers zwaar op de proef stelden. De Koning, een getalenteerde schaatser uit Edam, voltooide de ruim 200 kilometer lange tocht in een indrukwekkend tempo. Met zijn overwinning bewees hij niet alleen zijn fysieke kracht, maar ook zijn strategisch inzicht op het ijs. Zijn prestatie maakte hem tot een nationale held en versterkte de mythevorming rond de Elfstedentocht als ultieme schaatsuitdaging.

In 1989 werden Ferdinand aus der Fünten en Franz Fischer vrijgelaten uit de gevangenis, waar ze sinds 1951 een levenslange straf uitzaten voor oorlogsmisdaden tijdens de Tweede Wereldoorlog. Beiden waren betrokken bij de deportatie van Joodse burgers vanuit Nederland naar concentratiekampen. Hun vrijlating kwam na jaren van discussie over hun gezondheid en leeftijd, wat leidde tot een besluit van de Nederlandse regering om hen gratie te verlenen. De vrijlating zorgde echter voor grote maatschappelijke verontwaardiging, vooral onder overlevenden en nabestaanden van de Holocaust. Het markeerde een controversieel hoofdstuk in de verwerking van oorlogsmisdaden en de balans tussen gerechtigheid en mededogen.

Op 27 januari 1942 werd in Winterswijk de laagste minimumtemperatuur ooit gemeten in Nederland: een ijzige -27,4 °C. Deze recordkoude nacht viel midden in een strenge winter, die het dagelijks leven in oorlogstijd nog zwaarder maakte. Huizen hadden moeite om warm te blijven, en op het platteland bevroor het water in leidingen en sloten volledig. De extreme kou creëerde echter ook prachtige winterse landschappen, met rijp bedekte bomen en volledig bevroren waterwegen. Dit temperatuurrecord staat nog steeds en herinnert aan de kracht van de Nederlandse winters uit het verleden.

In 1606 stond Guy Fawkes terecht voor zijn betrokkenheid bij het zogenaamde Buskruitverraad, een complot om het Engelse parlement op te blazen en koning James I te doden. Fawkes, een katholieke samenzweerder, werd op heterdaad betrapt in een kelder onder het Hogerhuis met 36 vaten buskruit. Tijdens zijn proces werd hij beschuldigd van hoogverraad, samen met zijn medesamenzweerders. Ondanks marteling bekende Fawkes zijn rol in het complot. Hij werd op 31 januari 1606 geëxecuteerd door ophanging en vierendeling, een straf die destijds gebruikelijk was voor verraders. Zijn arrestatie en dood worden jaarlijks herdacht in Engeland tijdens Bonfire Night op 5 november.

27 januari is onder meer de geboortedag van:

• Prins Carlos van Bourbon-Parma (1970) zoon van prinses Irene
• Tess van der Zwet (1990) Nederlandse chansonnière
• Quinn en Aaron Bezemer (2004) Nederlands acteurs
• Balthasar van der Pol (1889 – 1959) Nederlands natuurkundige
• Cees van der Knaap (1951) Nederlands politicus
• Jan Roos (1977) Nederlands columnist en journalist
• Tino Martin (1984) Nederlands volkszanger
• Domien Verschuuren (1988) Nederlands radiomaker

• Lailat-ul-Meraj (Hemelvaart Mohammed) – Islam
• Internationale Herdenkingsdag van de Slachtoffers van de Holocaust
• Australia Day – Australië
• Dag van de Spiritualiteit (Sint Sava) – Servië
• Sainte Dévote – Monaco
• Auckland Anniversary Day – Nieuw-Zeeland
• Dag van de Helden – Kaaimaneilanden