Historie van Vandaag 13 januari

In 1892 schreef Jaap Eden geschiedenis door als eerste Nederlander wereldkampioen schaatsen te worden. Tijdens het WK Allround in Amsterdam toonde hij zijn uitzonderlijke talent door zowel de 1500 meter als de 5000 meter te winnen. Hoewel hij de 10.000 meter niet wist te voltooien, leverden zijn prestaties genoeg punten op om de titel te behalen. Eden werd hiermee een nationale held en een icoon voor de schaatssport in Nederland. Zijn overwinning markeerde het begin van een indrukwekkende sportcarrière, want hij excelleerde later ook in wielrennen. Jaap Eden blijft een inspiratiebron voor generaties schaatsers en sportliefhebbers.

In 1916 vond de Zuiderzeevloed plaats, een grote overstroming die Nederland hard trof. Door zware stormen en hoge waterstanden braken dijken door, waardoor delen van Noord-Holland, Friesland en de stad Amsterdam onder water kwamen te staan. De ramp richtte niet alleen enorme schade aan, maar maakte ook duidelijk hoe kwetsbaar Nederland was voor de zee. Dit leidde tot de beslissing om de Zuiderzee af te sluiten, wat uiteindelijk resulteerde in de bouw van de Afsluitdijk in 1932. De Zuiderzeevloed markeerde een keerpunt in de Nederlandse waterbeheersing en vormde de basis voor de huidige strijd tegen het water.

In 1957 werd de frisbee officieel geïntroduceerd als speelgoed, wat het begin markeerde van een wereldwijde rage. Het idee begon eerder met de creatie van een vliegende schijf door Walter Morrison, geïnspireerd door blikken taartschalen die hij gooide op het strand. Wham-O, een Amerikaanse speelgoedfabrikant, kocht het patent en bracht de schijf uit onder de naam “Pluto Platter,” die later werd veranderd in “Frisbee.” Het speelgoed werd al snel populair vanwege de eenvoudige regels en het plezier van het gooien en vangen. Sindsdien is de frisbee uitgegroeid tot een symbool van recreatie, met de opkomst van sporten zoals Ultimate Frisbee en Disc Golf. Het blijft een tijdloze klassieker voor alle leeftijden.

In 2004 werd Nederland opgeschrikt door een tragische gebeurtenis op het Terra College in Den Haag. De 17-jarige leerling Murat Demir schoot conrector Hans van Wieren dood in de schoolgang. Van Wieren had kort daarvoor een conflict met Murat over zijn schorsing, wat vermoedelijk de aanleiding was voor het geweld. De gebeurtenis leidde tot landelijke verontwaardiging en een diepgaande discussie over veiligheid op scholen en de omgang met probleemjongeren. Het was een van de eerste gevallen van dodelijk schoolgeweld in Nederland, wat het incident extra schokkend maakte. De zaak kreeg veel aandacht in de media en markeerde een donkere bladzijde in de Nederlandse onderwijsgeschiedenis.

In 1958 werden De Smurfen voor het eerst geïntroduceerd in de stripwereld door de Belgische tekenaar Peyo (Pierre Culliford). De blauwe wezentjes maakten hun debuut in de stripreeks Johan en Pirrewiet, waarin ze een ondersteunende rol speelden. Hun unieke uiterlijk en grappige avonturen maakten ze direct populair bij lezers. De Smurfen kregen al snel hun eigen stripreeks, wat het begin markeerde van een internationaal fenomeen. Ze groeiden uit tot iconen van de popcultuur, met televisieseries, films en merchandise die generaties lang mensen hebben betoverd. Hun tijdloze charme en boodschap van samenwerking maken hen nog steeds geliefd.

In 1911 werd De Nachtwacht van Rembrandt van Rijn slachtoffer van vandalisme in het Rijksmuseum in Amsterdam. Een man bewapend met een schoenmakersmes wist het beroemde schilderij te beschadigen door meerdere sneden in het doek te maken. De dader, die psychisch instabiel bleek te zijn, verklaarde dat zijn actie een vorm van protest was. Gelukkig konden restaurateurs het schilderij herstellen, hoewel sommige schade blijvend was. Dit incident benadrukte de kwetsbaarheid van nationale kunstschatten en leidde tot strengere veiligheidsmaatregelen in musea. Ondanks de aanval blijft De Nachtwacht een van de meest iconische kunstwerken ter wereld.

In 1910 vond de eerste rechtstreekse radio-uitzending plaats, een baanbrekend moment in de geschiedenis van communicatie. Vanuit de Metropolitan Opera in New York werd een live-opvoering van opera’s zoals Cavalleria Rusticana en Pagliacci uitgezonden via radiogolven. Hoewel de kwaliteit van het geluid primitief was, betekende dit een revolutie in de manier waarop mensen toegang kregen tot cultuur en informatie. Deze radio-uitzending, georganiseerd door ingenieur Lee de Forest, markeerde het begin van een nieuw tijdperk in massamedia. Het succes inspireerde verdere experimenten met radio, die uiteindelijk zouden leiden tot de wereldwijde ontwikkeling van radio-uitzendingen.

In 1898 publiceerde de Franse schrijver Émile Zola zijn beroemde open brief J’accuse…! in de krant L’Aurore. De brief was gericht aan de Franse president en bracht het onrecht in de Dreyfus-affaire aan het licht, waarin de Joodse legerkapitein Alfred Dreyfus ten onrechte was veroordeeld voor spionage. Zola beschuldigde hoge militairen en politici van antisemitisme en samenzwering. Zijn woorden veroorzaakten een enorme controverse en verdeelden Frankrijk, maar ze hielpen ook de publieke opinie te mobiliseren voor gerechtigheid. Hoewel Zola zelf vervolgd werd en moest vluchten naar Engeland, wordt J’accuse beschouwd als een krachtig voorbeeld van journalistiek en sociale rechtvaardigheid.

13 januari is o.a. de geboortedag van:

• Orlando Bloom (1977) Brits acteur
• Wytske Kenemans (1980) Nederlands televisiepresentatrice
• Klaas Dijkhoff (1981) Nederlands politicus
• Maaike Bakker (1992) Nederlands actrice
• Patrick Dempsey (1966) Amerikaans acteur
• Stine Jensen (1972) Nederlands filosofe en publiciste
• Jan Schulting (1956) Nederlands voetballer en voetbaltrainer
• Luuk Ikink (1983) Nederlands radio- en televisiepresentator
• Maren Stoffels (1988) Nederlands kinderboekenschrijfster
• Jan van Goyen (1596 – 1656) Nederlands schilder
• Michael Bond (1926 – 2017) Brits schrijver (Beertje Paddington)

• Yennayer (Amazigh Nieuwjaar) – Marokko
• Verloren Maandag – België
• Lohri – India
• Duruthu Poya – Sri Lanka
• Malanka – Oekraïne
• Sint Knoet – Zweden, Finland
• Seijin no hi (Meerderjarigheidsdag) – Japan
• Geboortedag Imam Ali zoon van Abd Al Mottaleb – Sjiisme
• Dag van Vrijheid en Democratie – Kaapverdië
• Dag van de Grondwet – Mongolië