Kan een levensvorm leven zonder zuurstof?

Met de kennis die we nu hebben, nee. Simpelweg omdat er nog geen buitenaards leven is ontdekt en alle levensvormen hier op aarde hebben zuurstof nodig om in leven te blijven.

Wellicht zal de tijd het tegengestelde bewijzen. Maar op dit moment, nee.

Ja dat kan.

In 2010 is er op aarde diep in de zee een meercellig organisme gevonden die geen zuurstof nodig heeft.

Planten en bomen kunnen prima zonder zuurstof, sterker nog: ze maken het zelf. Verder zijn er nitraatreducerende bacteriën die ook geen zuurstof nodig hebben om te overleven. Heel veel zwavelminnende bacteriën die in de diepzee leven doen het ook helemaal zonder zuurstof.

Er is zelfs een beestje dat het helemaal zonder doet, zie de link hieronder.

Dus ja: leven zonder zuurstof is prima mogelijk. Zo is het leven op aarde ook begonnen.

Het atoom zuurstof is onmisbaar, al was het alleen maar als bestanddeel van water. Vrije zuurstofmoleculen zoals in de lucht is voor veel levensvormen giftig, die komen nu alleen nog voor in zuurstofloze modder en dergelijke. Het zuurstofatoom is erg algemeen in het heelal, dus het ligt niet voor de hand dat andere levensvormen het niet in zouden bouwen of gebruiken.

Voor planten algen en cyanobacterien is zuurstof een afvalproduct, maar de energie van het gevormde zuurstof kan door hen weer worden gebruikt om in het donker de levensprocessen in stand te houden.

Er zijn recentelijk ook meercellige dieren gevonden die zonder zuurstof kunnen.

Buitenaards leven zal moeten ontstaan onder andere omstandigheden dan die er hier op aarde zijn. Het is moeilijk te zeggen welke temperatuur, temperatuurschommelingen, druk, en aanwezige elementen van belang zijn, maar het is in ieder geval aannemelijk dat levensvormen complexe moleculaire structuren moeten kunnen vormen. Het ene element is daar meer geschikt voor dan het andere, maar koolstof is cruciaal, omdat het aantal mogelijke verbindingen met andere koolstofatomen of met atomen van andere elementen bijna oneindig is. Alleen silicium (kiezel) heeft die eigenschap ook - maar dat atoom is een stuk zwaarder.
Zuurstof is, intergalactisch bekeken, minder gauw onmisbaar.

Ik denk dat ik weet waar je vraag vandaan komt. Wetenschappers zijn planeten aan het uitzoeken waar leven mogelijk is. Dit doen ze door middel van criteria, bijvoorbeeld dat er zuurstof aanwezig moet zijn, de temperatuur niet te hoog of te laag mag zijn, en er water aanwezig is.

Maar dit betekend niet dat leven alleen mogelijk is als voldaan is aan die criteria. Die criteria zijn opgesteld aan de hand van de omstandigheden waarbij we weten dat er leven mogelijk is. Bijna alle leven op aarde heeft die omstandigheden nodig. Daarom kiezen ze voor de criteria.

Maar dat betekend niet dat er op een waterloze planeet, met een gemiddelde temperatuur van 5000 graden celcius, en zonder zuurstof, geen leven mogelijk is, het is alleen (zover we nu weten) onwaarschijnlijk.