Schrijnend: er is veel verborgen armoede en dakloosheid onder ouderen

Bron: © Canva. Steeds meer ouderen in Nederland leven in stille armoede. 

---

Steeds meer ouderen in Nederland leven in stille armoede. Ze redden het nét of soms niet meer. Budgetscoach Jacoba Wallet komt het in haar werk veel tegen en weet: “Armoede onder ouderen blijft vaak onzichtbaar. Geen schuldeisers aan de deur, en toch zorgen over stijgende huur, energie en zorg.” Verborgen armoede is de blinde vlek van onze vergrijzende samenleving.

Ouderen in geldnood: een groeiende groep

Veel ouderen proberen hun hoofd boven water te houden. Ze bezuinigen, stellen uitgaven uit of trekken tijdelijk in bij hun kinderen. Toch raken sommigen zelfs hun huis kwijt.

Volgens het CBS leven honderdduizenden ouderen rond of onder het sociaal minimum. Vooral mensen met een onvolledige AOW of een klein pensioen komen in de knel. Uit onderzoek van het Verwey-Jonker Instituut blijkt bovendien dat bijna de helft van de 60- tot 65-jarigen met een laag inkomen niet bekend is bij de gemeente en dus geen hulp krijgt.

Jacoba legt uit: “De oorzaken zijn herkenbaar: stijgende woonlasten, hogere zorgkosten, dalende koopkracht en schaamte om hulp te vragen. Veel ouderen proberen zelfredzaam te blijven, en juist dat maakt hun situatie kwetsbaar.”

Ouderen zonder vaste woonplek

Dakloosheid associëren we vaak met jongeren, maar ook steeds meer ouderen verliezen hun woning door scheiding, overlijden van een partner of financiële problemen. Ze slapen tijdelijk bij familie, huren informeel of trekken in bij hun kinderen.

Deze verborgen dakloosheid komt nauwelijks in de statistieken voor, alleen maatschappelijke organisaties zien de aantallen stijgen. Jacoba benadrukt: “De opvang is daar niet op ingericht: ouderen hebben andere zorg, medicatie en rust nodig.”

Kangoeroe wonen als slimme woonoplossing

Een hoopvolle ontwikkeling is het kangoeroe wonen: ouders en kinderen wonen samen in 1 woning met 2 zelfstandige woondelen. Zo behoudt iedereen privacy én kan zorg beter worden gedeeld.

Voordelen van kangoeroe wonen:

• Ouderen behouden zelfstandigheid én nabijheid van familie
• Woonlasten en energiekosten worden gedeeld
• Mantelzorg is eenvoudiger te organiseren

Let op: er zijn juridische en fiscale aandachtspunten, zoals toeslagen, eigendom en vergunningen. Overleg altijd met je gemeente of financieel adviseur.

Wat kun je doen als je leeft in armoede?

Jacoba deelt een aantal praktische tips om financiële problemen te voorkomen of te herkennen:

• Praat vroegtijdig over geld. Schaamte maakt problemen groter.
• Check regelingen: AIO, huurtoeslag, zorgtoeslag en lokale minimaregelingen.
• Verklein lasten: overweeg kleiner wonen of samenwonen.
• Houd signalen in de gaten: leeglopende rekeningen of ’tijdelijk’ hulpvragen blijken soms structureel.
• Verken woonvormen zoals kangoeroe wonen, mantelzorgwoningen of woningdelen.

De echte uitdaging: financiële schaamte

Volgens Jacoba is niet het gebrek aan kennis, maar trots vaak de grootste drempel. “De meeste ouderen met geldzorgen willen niet dat hun kinderen of buren weten dat het moeilijk gaat. ‘Het lukt nog wel’, zeggen ze, terwijl de koelkast halfleeg is of de verwarming uitblijft.”

Verborgen armoede is niet altijd zichtbaar in cijfers, wel in kleine signalen:

• Een oudere die geen bezoek meer ontvangt ‘omdat het te koud is’.
• Iemand die verjaardagen overslaat omdat cadeautjes te duur zijn.
• Een buurvrouw die zegt geen trek te hebben en eigenlijk geen boodschappen kan doen.

Dit zijn de momenten waarop omzien naar elkaar het verschil maakt. Niet met grote gebaren, maar met aandacht: een praatje, een uitnodiging, of gewoon even checken hoe het gaat. Jacoba: “Armoede is vaak minder een geldprobleem dan een eenzaamheidsprobleem. Juist door die subtiele signalen te zien, kunnen we voorkomen dat iemand stilletjes afglijdt in financiële stress of sociaal isolement. Armoede bij ouderen is dus niet alleen een financieel, ook een menselijk vraagstuk. Het vraagt om zichtbaarheid, nabijheid en moed om te vragen: “Red je het nog een beetje?”

Vergrijzing dwingt ons anders te kijken naar wonen, geld en zorg

De vergrijzing dwingt ons anders te kijken naar wonen, geld en zorg. Kangoeroewoningen, open gesprekken en beter toegankelijke regelingen kunnen veel leed voorkomen. “De generatie die Nederland heeft opgebouwd verdient het om waardig oud te worden”, aldus Jacoba. “Met financiële rust én een dak boven het hoofd. Armoede is evengoed minder een geldprobleem dan een eenzaamheidsprobleem. Door aandacht en betrokkenheid kunnen we veel leed voorkomen.”

Ouderen verdienen een waardige oude dag

De vergrijzing vraagt om een nieuwe manier van kijken naar wonen, geld en zorg. Kangoeroewoningen, open gesprekken en toegankelijke regelingen kunnen veel verschil maken.

“De generatie die Nederland heeft opgebouwd verdient een waardige oude dag, met financiële rust én een dak boven het hoofd”, aldus Jacoba.

Lees ook:

• Betaalbare zorg voor ouderen met vast inkomen nu belangrijker dan ooit
• Mantelzorgwoning in de tuin: De kosten en voordelen van een zelfgebouwde oplossing

Bronnen:

Wallet Support