Bron: © Canva. Hepatitis. Deze ‘stille vijand’ kan jarenlang onopgemerkt blijven.
Stel je voor: je voelt je al een tijdje wat moe, hebt vage buikklachten en denkt dat het gewoon door stress komt. Maar wat als er meer aan de hand is? Wereldwijd zijn miljoenen mensen onbewust drager van een sluipende ziekte die hun lever langzaam beschadigt: hepatitis. Deze ‘stille vijand’ kan jarenlang onopgemerkt blijven, terwijl hij je gezondheid ernstig ondermijnt.
Wat is hepatitis?
Hepatitis betekent letterlijk ‘leverontsteking’. Het is geen ziekte op zichzelf, maar een verzamelnaam voor ontstekingen van de lever, meestal veroorzaakt door een virus. De bekendste vormen zijn hepatitis A, B, C, D en E. Elk type heeft zijn eigen manier van overdracht, symptomen en gevolgen. Jaarlijks sterven er wereldwijd meer mensen aan hepatitis dan aan hiv, malaria of tuberculose. Toch weten veel mensen nauwelijks wat hepatitis is, laat staan hoe je het oploopt of hoe je jezelf beschermt.
Of je nu jong of oud bent, een wereldreiziger of gewoon thuis, iedereen kan hepatitis oplopen. Het virus verspreidt zich razendsnel via besmet voedsel, onveilige seks, of zelfs een ogenschijnlijk onschuldige tatoeage. De gevolgen zijn vaak pas merkbaar als het te laat is, met soms levenslange schade tot gevolg.
De tekst gaat verder onder deze video>>
Hoe weet je of je het hebt?
Je weet vaak niet meteen of je hepatitis hebt, omdat de klachten soms vaag zijn of zelfs helemaal ontbreken. Mogelijke symptomen zijn vermoeidheid, geelzucht (gele huid of ogen), donkere urine, lichte ontlasting, pijn rechts boven in de buik, misselijkheid en weinig eetlust. Omdat hepatitis ook zonder klachten kan verlopen, kun je alleen met een bloedtest zeker weten of je besmet bent.
Testen en behandelen
Als je denkt dat je risico hebt gelopen, laat je dan testen op hepatitis. Vroege opsporing voorkomt verspreiding en schade aan je lever. Ook als je geen klachten hebt, kan het zinvol zijn om je te laten testen, zeker bij risicogedrag.
- Lees ook: Wat kunnen ze allemaal in je bloed zien?
Wat is Wereld Hepatitisdag?
Wereld Hepatitisdag wordt elk jaar op 28 juli gehouden en is een initiatief van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). Het doel van deze dag is om wereldwijd aandacht te vragen voor hepatitis: een verzamelnaam voor leverontstekingen die jaarlijks miljoenen mensen treffen. De datum 28 juli is gekozen ter ere van de geboortedag van Baruch Blumberg, de ontdekker van het hepatitis B-virus en winnaar van de Nobelprijs.
Wat gebeurt er op deze dag?
Op Wereld Hepatitisdag worden wereldwijd talloze activiteiten georganiseerd om mensen bewust te maken van de risico’s, symptomen, preventie en behandeling van hepatitis. Denk aan:
- Publiekscampagnes en voorlichting: Ziekenhuizen, GGD’s en gezondheidsorganisaties delen informatie over hepatitis via websites, social media, flyers en evenementen.
- Gratis of laagdrempelige testmogelijkheden: In veel landen, waaronder Nederland, kun je op of rond deze dag gratis of anoniem je bloed laten testen op hepatitis B en C.
- Symposiums en webinars: Medische experts en ervaringsdeskundigen delen de nieuwste inzichten en vertellen over hun ervaringen met hepatitis.
- Lichtacties en symbolische evenementen: Bekende gebouwen worden oranje of geel verlicht, als symbool voor de strijd tegen hepatitis.
- Oproepen tot vaccinatie en preventie: Er wordt extra aandacht gevraagd voor het belang van vaccinaties en veilige leefgewoonten om hepatitis te voorkomen.
Waarom is deze dag belangrijk?
Wereldwijd leven naar schatting 350 miljoen mensen met een chronische hepatitis-infectie, vaak zonder dat ze het weten. Vroege opsporing en behandeling kunnen ernstige leverziekten en sterfte voorkomen. Door hepatitis bespreekbaar te maken en het taboe te doorbreken, kunnen meer mensen zich laten testen en behandelen.
De verschillende soorten hepatitis
Er zijn meerdere virussen die hepatitis kunnen veroorzaken. De bekendste zijn hepatitis A, B, C, D en E. Elk type heeft zijn eigen kenmerken en risico’s.
- Hepatitis A: Komt vooral voor in landen met slechte hygiëne. Wordt meestal overgedragen via besmet voedsel of water. Je verkleint het risico door: Drinkwater uit een veilige bron te gebruiken, vooral in risicolanden. Je handen goed te wassen na toiletbezoek en voor het eten. Alleen goed doorgekookt of gebakken voedsel te eten.
- Hepatitis B: Zeer besmettelijk. Verspreidt zich via bloed, sperma of van moeder op kind tijdens de geboorte.
- Hepatitis C: Wordt vooral via bloed overgedragen, bijvoorbeeld door het delen van naalden.
- Hepatitis D: Komt alleen voor bij mensen die al hepatitis B hebben.
- Hepatitis E: Lijkt op hepatitis A en wordt vooral via besmet water verspreid.
De gevaarlijkste vormen van hepatitis zijn B, C en D, omdat deze chronisch kunnen worden en uiteindelijk kunnen leiden tot levercirrose of leverkanker, wat dodelijk kan zijn. Hepatitis A en E verlopen meestal mild, maar kunnen in zeldzame gevallen ook tot de dood leiden, vooral bij kwetsbare groepen zoals ouderen en zwangere vrouwen.
Welke behandeling?
De behandeling van hepatitis verschilt per type: hepatitis A en E genezen meestal vanzelf zonder medicijnen, maar bij hepatitis B worden vaak antivirale middelen zoals tenofovir of entecavir gebruikt. Hepatitis C wordt meestal behandeld met direct werkende antivirale middelen zoals sofosbuvir, ledipasvir of velpatasvir. Voor hepatitis D wordt soms peginterferon alfa voorgeschreven. Overleg altijd met een arts voor de juiste behandeling.
De tekst gaat verder onder deze video>>
Je lever
Wist je dat je lever het grootste inwendige orgaan van je lichaam is en dagelijks meer dan 1.500 milliliter bloed filtert? Dit orgaan vervult meer dan 500 verschillende functies, zoals het afbreken van gifstoffen, het opslaan van energie en het aanmaken van belangrijke eiwitten voor je stofwisseling en afweer. Ondanks deze enorme werklast heeft de lever een bijzonder vermogen: zolang de schade niet te groot is, kan hij zichzelf grotendeels herstellen. Toch kan een langdurige ontsteking, zoals bij hepatitis, dit zelfherstellend vermogen ernstig ondermijnen en uiteindelijk leiden tot blijvende schade of zelfs leverfalen.
Hepatitis B: Veel besmettelijker dan hiv
Hepatitis B is tot wel 100 keer besmettelijker dan het hiv-virus. Dat komt doordat het virus in veel hogere concentraties in het bloed aanwezig is, waardoor het veel makkelijker wordt overgedragen. Dit kan al gebeuren via een minuscuul wondje, het delen van scheermesjes of bij onveilige seks. Het risico op besmetting is bovendien extra groot bij het zetten van tatoeages of piercings in het buitenland, waar niet altijd met steriele naalden en materialen wordt gewerkt.
Standaardtest bij zwangere vrouwen
In Nederland worden alle zwangere vrouwen standaard getest op hepatitis B. Deze maatregel is bedoeld om te voorkomen dat het virus tijdens de geboorte wordt overgedragen op de baby. Dankzij deze screening kunnen pasgeborenen direct worden beschermd met een vaccinatie, waardoor de kans op een chronische infectie aanzienlijk wordt verkleind.
De stille epidemie: Hepatitis zonder duidelijke klachten
Hepatitis geeft vaak geen duidelijke klachten in de beginfase. Veel mensen voelen zich slechts wat moe of hebben vage buikklachten, waardoor ze niet snel aan een leverontsteking denken. Pas als de lever al ernstig is aangetast, ontstaan er opvallendere symptomen zoals geelzucht, donkere urine of hevige vermoeidheid. Daarom wordt hepatitis ook wel een ‘stille epidemie’ genoemd: het virus kan jarenlang onopgemerkt schade aanrichten voordat het wordt ontdekt.
Vaccinatie en preventie: Bescherm jezelf
Gelukkig kun je jezelf tegen hepatitis A en B beschermen door middel van vaccinatie. Dit is vooral aan te raden als je op reis gaat naar landen waar deze vormen van hepatitis veel voorkomen, of als je tot een risicogroep behoort. Voor hepatitis C bestaat er (nog) geen vaccin, maar met eenvoudige voorzorgsmaatregelen, zoals het vermijden van contact met bloed, het kiezen voor veilige tatoeages en het gebruik van condooms, kun je de kans op besmetting aanzienlijk verkleinen.
Wereld Hepatitisdag op 28 juli is hét moment om stil te staan bij de impact van hepatitis en samen te werken aan een toekomst zonder deze stille epidemie. Door bewust om te gaan met vaccinaties, hygiëne en veilig gedrag, kun je de kans op hepatitis aanzienlijk verkleinen. Heb je vragen of twijfel je over je risico? Neem dan contact op met je huisarts of de GGD.
Let op: Startpagina geeft geen medisch advies. Raadpleeg bij twijfel altijd een arts.