Bron: © Canva en Instagram. Elton John strijdt al jaren tegen de kilo's.
Gezonde eetgewoonten volhouden is een levenslange uitdaging, maar na je zestigste lijkt de strijd soms zwaarder dan ooit. Veel senioren herkennen de psychologische worsteling rondom eten, een gevecht dat zelfs wereldsterren als Elton John openlijk voeren.
Je bent wekenlang goed bezig, voelt je fitter, en dan, plotseling, is daar de terugval. Een stuk taart wordt een hele taart, een handje chips wordt een hele zak. Dit is geen teken van zwakte, maar een complex samenspel van biologie, psychologie en diepgewortelde gewoonten.
Het herkenbare verhaal van Elton John
Elton John (78) is een levende legende, niet alleen door zijn muziek, maar ook door zijn ontwapenende eerlijkheid over zijn persoonlijke gevechten. Hij sprak in het verleden openlijk over zijn strijd met boulimia en verslavingen. Jaren later, na de diagnose diabetes type 2, gooide hij het roer om en viel hij aanzienlijk af.
Toch blijft zijn gewicht een terugkerend thema. Tabloids en biografen schrijven regelmatig over zijn schommelingen, waarbij de drang naar zoetigheid en emotie-eten een constante verleiding vormt. Inmiddels is hij alweer ruim 27 kilo aangekomen. Zijn verhaal is een krachtige herinnering: zelfs met alle middelen en kennis van de wereld, blijft de strijd tegen oude eetpatronen er een van de lange adem. Waarom is dat zo moeilijk, juist op latere leeftijd?
Waarom terugval in eetgedrag zo lastig is
Je hebt het vast meegemaakt: je bent goed bezig met gezonder eten, maar ineens val je toch terug in oude gewoontes. Diep van binnen spelen er vaak meer dingen mee dan je denkt. Denk aan emoties, gewoonten en zelfs een zekere drang naar zoetigheid die lastig te weerstaan is. Je hersenen en lichaam veranderen naarmate je ouder wordt. Dit heeft directe invloed op je eetgedrag, vaak op manieren waar je je niet bewust van bent.
Biologische veranderingen:
- Vertraagde stofwisseling en spierverlies: Na je 50e verlies je spiermassa (sarcopenie) en vertraagt je metabolisme. Dit betekent dat je minder calorieën verbrandt in rust, waardoor gewichtstoename makkelijker gaat.
- Veranderende smaakperceptie: De gevoeligheid van je smaak- en reukzintuigen kan afnemen. Hierdoor heb je mogelijk meer zout of suiker nodig om dezelfde bevrediging te ervaren, wat leidt tot een voorkeur voor sterk bewerkte, ongezonde voeding.
- Hormonale verschuivingen: Hormonen die honger en verzadiging reguleren (zoals ghreline en leptine) kunnen uit balans raken, waardoor je hongersignalen minder betrouwbaar worden.
Wat gebeurt er in je hoofd?
De hersenen van 60-plussers reageren vaak anders op zoetigheid dan vroeger. Je smaak verandert, maar het verlangen naar iets lekkers kan juist sterker worden als je minder actief bent of je eenzaam voelt. Daarnaast dragen deze psychologische factoren bij aan terugval in ongezond eten:
- Het beloningssysteem in de hersenen: Suiker en vet activeren het beloningscentrum in je brein, wat een stoot dopamine (het ‘gelukshormoon’) vrijgeeft. Op latere leeftijd kunnen andere bronnen van voldoening wegvallen (werk, drukke sociale agenda), waardoor eten een van de makkelijkste manieren wordt om je goed te voelen.
- Emotionele triggers: Verdriet, stress of verveling geven vaak het gevoel dat je iets verdiend hebt. Eten vult dat gemis tijdelijk op.
- Gewoonte: Jarenlange patronen zijn lastig te doorbreken, zeker als je gewend bent na het eten iets zoets te nemen.
- Zelfbeheersing: Naarmate je ouder wordt, vraagt het steeds meer energie om nee te zeggen tegen verleiding.
- Sociaal: Gezellig samen koffie drinken of trakteren met taart; eten brengt mensen samen, en dat maakt stoppen extra lastig.
Patronen die je al 50 jaar hebt, zoals een koekje bij de koffie of een dessert na het eten, zijn diep verankerd in je neurale paden. Het doorbreken hiervan kost aanzienlijk meer mentale energie dan het volgen van de automatische piloot.
De gevaren van terugval bij leeftijd en diabetes
Terugvallen in oude eetpatronen is niet alleen frustrerend, het kan ook grote gezondheidsrisico’s opleveren. Zeker met een aandoening als diabetes type 2, zoals bij Elton John het geval is. Gewichtstoename zorgt voor een groter risico op hartproblemen, nierziekten en zenuwschade. Dat risico is op latere leeftijd nóg hoger, omdat je lichaam langzamer herstelt en kwetsbaarder wordt.
- Verhoogde insulineresistentie: Gewichtstoename maakt het voor het lichaam nog moeilijker om de bloedsuikerspiegel te reguleren, wat kan leiden tot hogere medicatie doseringen.
- Cardiovasculaire problemen: Overgewicht en een hoge bloedsuiker belasten het hart en de bloedvaten, wat het risico op een hartaanval of beroerte verhoogt.
- Nier- en zenuwschade: Aanhoudend hoge bloedsuikerwaarden kunnen de kleine bloedvaatjes in de nieren (nefropathie) en zenuwen (neuropathie) beschadigen.
- Gewrichtspijn: Extra gewicht legt meer druk op knieën, heupen en rug, wat bestaande artrose kan verergeren.
Bekijk hieronder de emotionele (Engelstalige) video van Elton John. Die gezondheidsproblemen heeft door zijn diabetes.
De tekst gaat onder de video verder >>
Wat kun jij zelf doen om terugval te herkennen en tegengaan?
Een verjaardag vieren we met taart, een borrel met hapjes. ‘Nee’ zeggen voelt vaak ongezellig of alsof je de ander afwijst. Dit sociale aspect maakt het extra moeilijk om consequent te blijven. De strijd herkennen is de eerste stap. Actie ondernemen is de volgende.
- Herken je valkuilen: Schrijf op wanneer en waarom je meestal naar eten grijpt. Vaak zijn er patronen te ontdekken. Houd een week een simpel dagboek bij. Noteer niet alleen wat je eet, maar ook wanneer, waar en hoe je je voelde vlak daarvoor. Ontdek je een patroon? (Bijvoorbeeld: “Elke middag om 16.00, als ik alleen ben en me verveel, grijp ik naar koekjes.”)
- Wees niet te streng: Een keer terugvallen maakt je geen ‘doorzetter’ of ‘zwak’. Probeer morgen opnieuw, elke dag telt.
- Zoek steun: Praat met familie, vrienden of lotgenoten over je strijd. Samen sta je sterker.
- Vang je emoties op een andere manier op: Zoek afleiding in een wandeling, hobby of luister naar muziek, bijvoorbeeld je favoriete Elton John-liedje.
- Raadpleeg bij hardnekkige problemen altijd een zorgprofessional: Als je merkt dat je vastloopt, is hulp vragen de slimste stap die je kunt zetten. Praat met je huisarts, vraag een verwijzing naar een diëtist voor een praktisch voedingsplan, of overweeg een psycholoog om de onderliggende emoties en patronen aan te pakken.
- Zet gezonde snacks (fruit, noten, yoghurt) in het zicht.
- Bewaar ongezonde verleidingen uit het zicht of koop ze simpelweg niet.
- Kook voor meerdere dagen, zodat je altijd een gezonde maaltijd klaar hebt staan.
De strijd met eten na je 60e is complex, maar je staat niet alleen. Zelfs wereldsterren als Elton John worstelen met dezelfde uitdagingen. Neem tijd om je eigen patronen te herkennen, zoek steun waar je kunt, en weet dat iedere dag een nieuwe kans is om het anders te proberen. Gezond eten blijft belangrijk, maar wees vooral mild voor jezelf als het even tegenzit.
Let op: Startpagina geeft geen medisch advies. Raadpleeg bij twijfel altijd een arts of specialist.
Bronnen:
Ditjes en Datjes, Headliner