Bron: © Canva
Nederland maakt steeds intensiever gebruik van digitale diensten uit landen buiten de Europese Unie. Deze ontwikkeling lijkt jarenlang praktisch en efficiënt, maar leidt volgens de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) tot een structurele kwetsbaarheid in de nationale digitale infrastructuur.
Spionage en sabotage
De afhankelijkheid van buitenlandse cloudproviders, softwarebedrijven en datadiensten (Amazon, Google, Microsoft) beïnvloedt de veiligheid, de privacy en de continuïteit van cruciale processen binnen de Nederlandse samenleving.
Steeds meer processen binnen overheid, zorg, financiële sector, logistiek, onderwijs en media draaien op technologie die buiten de Europese rechtsorde valt. Grote internationale dienstverleners bieden, krachtige en goedkope oplossingen, maar opereren onder juridisch toezicht dat niet aansluit op Europese veiligheidsnormen of privacywetgeving.
Lees verder onder het bericht >>
SAP lanceert EU AI Cloud met volledige controle over data en AI in Europa. Cohere North breidt soevereine AI-mogelijkheden uit zonder afhankelijkheid. https://t.co/V5cKmtavRP #Infrastructure #cloudsoevereiniteit #digitalesoevereiniteit
— Techzine NL-BE (@Techzinenlbe) December 1, 2025
De NCTV stelt dat digitale afhankelijkheid steeds vaker samenvalt met geopolitieke belangen. Wanneer vitale infrastructuur, zoals energiebeheer, verkeerssystemen, watermanagement of communicatieplatforms, gekoppeld is aan infrastructuur buiten de Europese invloedssfeer, neemt de kans op digitale inmenging toe. Dit kan variëren van spionage tot sabotage en van verstoring tot strategische beïnvloeding.
Een belangrijk aspect is de concentratie van kritieke diensten bij slechts enkele internationale aanbieders. Een kwetsbaarheid of storing bij een van deze partijen kan onmiddellijk gevolgen hebben voor duizenden organisaties tegelijkertijd. Voor Nederland betekent dit dat digitale verstoringen niet langer worden beperkt tot afzonderlijke sectoren, maar potentieel invloed hebben op de maatschappij als geheel.
Lees verder onder de video >>
Impact op nationale veiligheid en continuïteit
Digitale afhankelijkheid leidt tot een reeks risico’s die zich op verschillende niveaus manifesteren.
1. Risico op maatschappelijke ontwrichting
Uitval van clouddiensten kan de werking van ziekenhuizen, betalingsnetwerken, openbaar vervoer, onderwijsinstellingen en overheidsdiensten beïnvloeden. Zelfs kortdurende verstoringen kunnen leiden tot lange wachttijden, stilvallende systemen en verstoring van dienstverlening.
2. Juridische afhankelijkheid van buitenlandse wetten
Buitenlandse wetgeving, zoals de Amerikaanse Cloud Act, kan toegang afdwingen tot data die onder het beheer van Amerikaanse technologiebedrijven valt. Zelfs wanneer die data zich fysiek in Nederland of elders in de EU bevindt, blijven buitenlandse autoriteiten in bepaalde gevallen juridische toegang houden. Dit maakt het moeilijk om nationale soevereiniteit en de bescherming van vertrouwelijke gegevens te garanderen.
3. Groeiende kwetsbaarheid voor statelijke digitale dreigingen
Volgens de NCTV zetten statelijke actoren steeds vaker geavanceerde digitale middelen in voor spionage, beïnvloeding en verstoring. Wanneer digitale infrastructuren gebaseerd zijn op buitenlandse platforms, wordt het eenvoudiger om zwakke plekken te misbruiken.
4. Economische afhankelijkheid en lock-in-effecten
Veel organisaties worden geconfronteerd met technische en contractuele beperkingen die overstappen bemoeilijken. Hierdoor ontstaat langdurige afhankelijkheid, die innovatie en keuzevrijheid beperkt en de kwetsbaarheid vergroot.
Versterking van digitale weerbaarheid
Het vergroten van digitale autonomie vraagt om een brede aanpak op nationaal en Europees niveau. Nederland onderzoekt strategieën om vitale processen minder afhankelijk te maken van buitenlandse technologie. Daarbij komen verschillende maatregelen in beeld.
1. Investeren in Europese alternatieven
De ontwikkeling van Europese cloudoplossingen, datacenters en beveiligingstechnologie vormt een belangrijke stap richting technologische soevereiniteit. Initiatieven zoals GAIA-X tonen dat Europa inzet op een eigen digitale infrastructuur die voldoet aan Europese waarden.
2. Hybride infrastructuren
Organisaties kunnen overstappen op hybride modellen, waarbij gevoelige data lokaal of nationaal wordt opgeslagen en alleen niet-kritieke processen worden uitbesteed aan internationale cloudproviders. Dit voorkomt dat alle data onder buitenlandse jurisdicties valt.
3. Strengere inkoopkaders voor vitale sectoren
Zorginstellingen, waterbedrijven, energiebedrijven en overheidsorganisaties krijgen steeds vaker richtlijnen die bepalen dat essentiële systemen binnen Europese rechtskaders moeten blijven. Het doel is om de controle over gegevens te behouden en risico’s te beperken.
4. Vergroting van kennis en expertise
De Nederlandse Rekenkamer benadrukt dat kennisgebrek binnen overheidsorganisaties een aanzienlijk risico vormt. Het versterken van technische expertise is noodzakelijk om afhankelijkheden correct te beoordelen en beheersmaatregelen effectief te implementeren.
5. Transparantie en zicht op risico’s
Meer inzicht in digitale afhankelijkheden maakt het makkelijker om risico’s te beheersen. Organisaties die afhankelijkheden systematisch monitoren, kunnen sneller overstappen op alternatieven of aanvullende beveiligingslagen inzetten.
Bronnen:
NCTV, Algemene rekenkamer