Ga naar de inhoud

Omwonenden azc krijgen 1.000 euro voor beveiligen woning

bewaking rond azc's Bron: © Canva. Moeten woningen bij azc's extra worden beveilgd? 

De discussie rond criminaliteit rond asielzoekerscentra (azc’s) laait op nu de gemeente Dordrecht omwonenden van een asielzoekerscentrum 1.000 euro biedt voor het beveiligen van hun woningen. Wie in aanmerking komt, krijgt via een veiligheidsscan van de politie advies over bijvoorbeeld extra sloten of camerasystemen. Hoe zit het elders in Nederland, zijn deze veiligheidsmaatregelen uniek en wat zeggen de cijfers eigenlijk?

Stigmatiseren van asielzoekers

Het besluit leidt lokaal tot felle reacties. Volgens voorstanders is het een praktische manier om bezorgde bewoners tegemoet te komen. Critici, onder wie hoogleraar arbeids- en migratiegeschiedenis Leo Lucassen, waarschuwen dat zo’n regeling bijdraagt aan het stigmatiseren van asielzoekers. “Je suggereert dat er een verhoogd veiligheidsrisico bestaat, terwijl de feiten dat niet onderbouwen”, aldus Lucassen.

Hoe groot is het probleem?

Om die vraag te beantwoorden is het goed om naar landelijke cijfers te kijken. Volgens de Rijksoverheid was in 2023 ongeveer 9 procent van de ruim 98.000 asielzoekers in Nederland betrokken bij een incident. Slechts 3 procent werd daadwerkelijk als verdachte van een strafbaar feit geregistreerd. Daarmee ligt het aandeel verdachten in lijn met dat van de algemene bevolking.

Geen buitensporige stijging

Ook onderzoeksinstituut WODC laat in recente rapportages zien dat het aantal incidenten in verhouding tot het groeiende aantal azc-bewoners niet buitensporig stijgt. Tussen 2017 en 2022 steeg het aandeel bewoners met incidenten van 5 naar ruim 7 procent, terwijl de totale instroom met 32 procent toenam.

Lees verder onder het bericht >>

Ervaringen elders in het land

In andere gemeenten, waar men ervaring heeft met langdurige opvang van asielzoekers, klinken vergelijkbare geluiden.

  • In Winterswijk: bleef de ervaren overlast rond het azc stabiel, zelfs toen het aantal bewoners toenam. Wel daalde het veiligheidsgevoel iets, wat vaak voorkomt bij veranderingen in de woonomgeving.
  • In Zutphen: lieten metingen zien dat het veiligheidsgevoel in de buurt rondom het azc verbeterde, mede dankzij goede communicatie en structureel overleg tussen bewoners, gemeente en het COA.

Hoe criminaliteit rond azc’s te voorkomen?

De aanpak van criminaliteit rond azc’s bestaat uit een mix van preventie, handhaving en samenwerking.

  1. In de preventieve sfeer probeert de overheid asielprocedures te versnellen, zodat kansarme asielaanvragen sneller worden afgehandeld.
  2. Ook worden mobiele toezichtteams ingezet om direct in te grijpen bij overlastgevend gedrag.
  3. Wanneer er sprake is van ernstige of herhaaldelijke overlast, kunnen bewoners worden overgeplaatst naar zogenoemde handhaving- en toezichtlocaties (HTL). Daar gelden strengere regels en is meer toezicht aanwezig.
  4. Justitie past bovendien een ‘lik-op-stuk’-aanpak toe, waarbij overtreders snel voor de rechter worden gebracht.
  5. Daarnaast biedt het COA een toolbox aan voor azc’s, met huisregels, waarschuwingssystemen, cameratoezicht en activiteiten gericht op het bevorderen van begrip tussen bewoners en buurt.

Gemeenten worden actief aangemoedigd om met omwonenden in gesprek te blijven en zorgen serieus te nemen.

Dordrecht en de financiële ondersteuning

De Dordtse regeling is in Nederland vrij uitzonderlijk. In veel andere gemeenten, zoals Zutphen en Gilze, wordt vooral ingezet op overleg, communicatie en toezicht, zonder dat bewoners een financiële tegemoetkoming ontvangen voor woningbeveiliging.

Toch voelt het stadsbestuur van Dordrecht zich genoodzaakt om bewoners op deze manier tegemoet te komen. De locatie van het nieuwe AZC, op een afgelegen bedrijventerrein, roept in de buurt veel vragen en zorgen op. Door een concreet aanbod te doen, hoopt de gemeente het gevoel van controle bij bewoners te versterken.

Critici vrezen juist dat dit signaal de verkeerde kant op werkt. “Je wekt de indruk dat er gevaar dreigt, nog voordat het AZC überhaupt open is,” aldus Lucassen. Bovendien blijkt uit ervaringen elders dat juist open communicatie en samenwerking het veiligheidsgevoel versterken, zonder dat stigmatiserende maatregelen nodig zijn.

Lees verder onder de video >>

Gevoelige discussie

De situatie in Dordrecht maakt duidelijk hoe gevoelig de discussie rond criminaliteit en azc’s ligt. Tegelijk tonen ervaringen in andere gemeenten aan dat structurele overlast en criminaliteit rond azc’s beperkt blijven en vaak goed beheersbaar zijn met de juiste aanpak.

Een evenwichtige benadering vraagt om transparante communicatie, intensieve samenwerking tussen alle betrokken partijen en een op feiten gebaseerde evaluatie van de situatie. Daarbij helpt het om vooraf duidelijke nulmetingen uit te voeren en regelmatig in gesprek te blijven met de buurt.

Tot slot: Door te kiezen voor dialoog in plaats van symbolische compensatiemaatregelen, dragen gemeenten bij aan een samenleving waarin asielzoekers niet bij voorbaat als risico worden gezien, maar waarin draagvlak en vertrouwen centraal staan.

Bronnen:

RTV Dordrecht, AD, Editie NL, COA