Waarom verrimpelen je handen als je lang in bad zit?

Laat mij dit even duidelijk maken a.h.v. een fictief experiment. Stel: je hebt een doek, een stuk stof van 1m x 1m. Als je water op dit doek brengt, wordt het water geabsorbeerd en zet de stof uit. De doek wordt dikker en groter, neem 1,2m x 1,2m (zie figuur).
Neem nu dezelfde (droge) doek en een stuk plastic van eveneens 1m x 1m. Je legt dat precies onder de doek en je kleeft deze twee materialen zorgvuldig en overal aan elkaar. Als je hierop nu water brengt, dan zal dat geabsorbeerd worden door de doek, maar het stuk plastic neemt geen water op. De doek zet uit, het stuk plastic niet, maar omdat ze aan elkaar gekleefd zijn, zal het geheel plooien vertonen (zie figuur). Dat komt omdat de oppervlakte van de doek vergroot, maar a.h.w. tegengehouden wordt door het aangehechte stuk plastic.

Dat is eigenlijk wat er op veel kleinere schaal gebeurt met de huid op de vingertoppen als er gedurende lange tijd contact is met water. De huid heeft ook verschillende lagen en je kan aannemen dat de buitenste laag water vanuit de omgeving (badwater) opneemt, maar vastgehecht zit op de laag daaronder, waardoor er plooien of rimpels zullen optreden, omdat de buitenste laag in oppervlakte vergroot.
Het feit dat vooral voeten en vingertoppen verrimpelen heeft te maken met de unieke dikte en structuur van de buitenste laag op die plaatsen.

Het is natuurlijk nog ingewikkelder dan dat, want waarschijnlijk zijn er, naast dode weefsels en verhoorningen, ook huidcellen die water opnemen en daardoor zwellen. De opname van water wordt vooral gezien bij zoet water en veel minder of niet bij zout water. Dat heeft te maken met de zoutconcentraties binnen en buiten de cellen en wordt verklaard door een fysisch proces van “osmose”. Observaties en wetenschappelijke experimenten toonden inderdaad aan dat bv. zeewater veel minder of geen verrimpeling veroorzaakt.

Tot slot nog even meedelen dat het proces niet schadelijk is voor de huid, tenminste, als er zich geen schadelijke chemicaliën in het water bevinden en als je geen week aan een stuk in je bad blijft zitten ;-). Als het contact met het water stopt, dan zal het opgenomen water weer uit de bovenste laag verdwijnen en verdampen.