Als ik naar een filmpje van een flashmob kijk voel ik tranen prikken achter mijn ogen. Waardoor komt dit? Wat wordt er getriggert in mijn hersenen?

Dat komt doordat wij sociale dieren zijn. We zijn niet echt kuddedieren, maar we leven van oudsher wel in groepen. Daarom vinden we het gedrag van anderen heel belangrijk. Stel dat je op straat loopt, en iedereen begint ineens een bepaalde kant uit te rennen, dan zul je de neiging hebben om mee te rennen. In de loop van de evolutie was dat meestal wel verstandig. Soms natuurlijk ook niet, maar evolutie moet je het zien in termen van kansberekening.

Veel mensen hebben dat ook bij een optocht. Ze worden als het ware meegezogen. En eigenlijk gaat het daarbij dus om een heel oude, in onze genen ingesleten neiging. Dat soort neigingen voelen wij vaak als emoties: we wíllen iets, al weten we niet waarom.

By flashmobs komt er nog iets anders bij kijken: de totale verrassing en het feit dat mensen (die niks met elkaar te maken leken te hebben) ineens samen iets leuks doen. Dat is natuurlijk een heel diep verlangen in ons. Ik kan bijvoorbeeld erg ontroerd raken van een orkest. In tegenstelling tot een paar grote Amerikaanse bedrijven waar ik heb gewerkt, is er niemand die na een half uur zijn viool opsteekt en zegt: 'Ik heb lekker gewonnen! Ik ben het eerste klaar!' Of aan het eind van het concert: 'Ik heb de meeste nootjes gespeeld!' Nee, zo'n uitvoering is pas geslaagd als iedereen (letterlijk) zijn deel speelt. Maar bij een gewoon concert weet je dat van tevoren, dus dan ontbreekt nog het extraatje van de flashmob: de verrassing.

Wat je dan ziet/hoort/beleeft is iets wat we allemaal zo graag willen: verschillende mensen die samenwerken om iets moois/leuks te doen. Zij rennen (bij wijze van spreken) niet weg voor een vloedgolf, maar ze rennen (vinden je hersenen) naar iets prachtigs toe. En als sociaal dier WIL je daar bij zijn. Dat mag je niet missen! Je bent er deel van. Als het kon, zou je je er in willen storten. Maar in plaats van al deze gedachten voel je de emoties die er in de loop van de evolutie voor hebben gezorgd dat je je bij de groep wilt aansluiten. In dit geval een vreemde mengeling van genot, verlangen en een soort weemoed.

Waarom heftige emoties (van geluk of van verdriet) vaak tot tranen leiden, kan ik niet zeggen. Maar ik denk dat hier (buiten de vreugde van zoiets moois) óók zeker verdriet bij zit: je bent er niet bij, je voelt je in de steek gelaten (voor onze voorouders een ramp, die ze vaak met de dood moesten bekopen).