Back to frontpage
Hét vraag- en antwoordplatform van Nederland

waardoor vallen de vroegste en laatste zonsopkomst/ondergang niet op dezelfde dag?

De vroegste zonsondergang blijkt 13 december te zijn terwijl de laatste zonsopkomst pas 30 december is. Waarom zijn die verschillend en waardoor vallen die niet op de kortste dag (21 dec) of tijdens het perihelium (3 januari)? En waarom valt uberhaupt de kortste dag niet tijdens het perihelium?

erotisi
9 jaar geleden
1.9K
Reddie
9 jaar geleden
Voor een deel komt dat doordat wij middeleuropese tijd hanteren.
Onze uren lopen niet synchroon met de zonnestand.
De zon staat hier op zijn hoogst om 12:40. ('s zomers om 13:40)
Veder is er al eerder uitleg geweest, en waarschijnlijk krijg je hetzelfde antwoord (ik meen van MrTomaat).

Heb je meer informatie nodig om de vraag te beantwoorden? Reageer dan hier.

Het beste antwoord

Dat komt door de tijdvereffening. Voor het dagelijks leven is het van belang dat alle uren op alle dagen even lang zijn. Klokken kunnen daardoor eenparig lopen en er ontstaat geen verwarring over tijdstippen.
Echter de zon zien we niet volstrekt eenparig aan de hemel bewegen. Dat heeft twee oorzaken. Ten eerste is de baan van de aarde om de zon licht elliptisch, wat gevolgen heeft voor de hoeksnelheid. Een tweede bijdrage komt van de helling van de aardas ten opzichte van de baan om de zon. Die veroorzaakt de seizoenen, maar beïnvloedt ook de lengte van de zonnedag.
De eenparig verlopende burgerlijke tijd is gebaseerd op een fictieve "middelbare zon" die wel eenparig aan de hemel beweegt. Het verschil tussen de middelbare en de ware zonnetijd wordt tijdvereffening genoemd. Dit verschil kan wel meer dan 15 minuten bedragen!
Opkomst en ondergang van de echte zon vinden dus op een ander tijdstip plaats dan die van de middelbare zon. Lees op wiki (zie bron) meer over hoe dit precies in z'n werk gaat.
(Lees meer...)
Bronnen:
WimNobel
9 jaar geleden
erotisi
9 jaar geleden
In de figuur van de bijlage staat de lijn van de elliptische beweging. Maar ik begrijp niet dat de grootste verlenging van de zonnetijd volgens de curve ergens in oktober is terwijl de de aarde toch het snelste beweegt/meeste afstand aflegt in dec/jan. Is die curve verkeerd of zie ik het niet goed
WimNobel
9 jaar geleden
Ja dat heb je scherp opgemerkt maar de figuur is wel correct hoor! Om dit goed te begrijpen moeten we ons drie dingen realiseren:
1. De grafiek geeft de middelbare min de ware zonnetijd. Als de grafiek hoog is loopt de ware zon dus achter.
2. De tijdvereffening is een tweede-orde-effect zoals dat in de wiskunde heet. Door de elliptische aardbaan gaat de zon het snelst in januari. Echter moet nog wel eerst de achterstand opgebouwd in het halfjaar daarvoor ingehaald worden. We zien dus in de component van de elliptische baan een stijgende lijn in januari en niet een piek.
3. De tijdvereffening is het gezamenlijke effect van twee verschijnselen. Niet alleen de elliptische aardbaan speelt een rol maar ook de scheve stand van de aardas. Dat laatste zorgt ervoor dat de ware zon aan het begin van de herfst en de lente ingehaald wordt door de middelbare zon. Immers, de baan van de ware zon heeft dan een relatief grote component loodrecht op de equator, en de component evenwijdig aan de equator is dus wat kleiner. Ook hier hebben we te maken met een tweede-orde-effect. Maar omdat de zon tweemaal per jaar het equatorvlak doorkruist heeft deze component een dubbele frequentie. We zien de kromme rond 21 maart en 23 september dalen.

Andere antwoorden (2)

De verschillen in de vroegste zonsondergang en de laatste zonsopkomst schuilen in het feit dat de aardas t.o.v. de zon onder een kleine hoek van een aantal graden staat.
In de bron duidelijk zichtbaar als de punten van de laatste opkomst en vroegste ondergang in een lineaire graiek uitgezet worden.
(Lees meer...)
Bronnen:
Verwijderde gebruiker
9 jaar geleden
Bordensteker
9 jaar geleden
In de door u aangehaalde bron worden per lokatie de tijdstippen van alle zonsopkomsten en zonsondergangen in grafieken getoond. Die laten weliswaar voor de aandachtige lezer meteen ook zien waar vraagsteller op doelt, maar er wordt daarover niets gezegd, laat staan uitgelegd.
Het bekendste effect van de scheve stand van de aardas is het verloop van de zonsopkomsten en -ondergangen en daarmee de daglengte en de seizoenen. Dat wordt in de bron uitgelegd.
Verdere details en effecten blijven onbelicht. Mij staat bij dat het iets met een subtiele slingering van de aardas te maken heeft, waarbij het verlengde van de aardas zeg maar kleine rondjes beschrijft rond de poolster (in een ander tempo dan één rondje per jaar), maar in acht mezelf niet deskundig (en heb nu geen tijd om het zelf na te zoeken).
Verwijderde gebruiker
9 jaar geleden
Ter verduidelijking. De hoek waaronder de aarde is 'gekanteld' t.o.v. de baan van de aarde rond de zon blijft dezelfde. M.a.w. gedurende de baan van de aarde om de zon veranderd, vanuit het perspectief vanaf de zon (en dus het zonlicht), de hoek waarop het zonlicht op de aarde valt. Aangezien dit, hetzij klein, per etmaal anders is, ontstaat er een subtiel verschil in vroegste zonsopkomst en laatste ondergang
Dat komt omdat de aarde niet stil staat in zijn baan. Als de laatste zonsopkomst is, is op hetzelfde punt van de baan ook de vroegste zonsondergang. Maar tegen de tijd dat de zon ondergaat is de aarde al weer 8 of 9 uur verder in zijn baan.

Toegevoegd na 1 dag:
De aarde draait in 24 uur om zijn as. Deze as staat echter niet loodrecht op de aardbaan om de zon. Dit verklaard de seizoenen. In het bijgevoegde plaatje is de linkerkant de zomer op het noordelijke halfrond en de rechterkant de winter.

In de zomer is er veel langduriger zonlicht dan in de winter. Aangezien de rotatie van de aarde om zijn as praktisch gezien niet verandert is het enige andere wat van invloed kan zijn de plaats van de aarde in zijn baan rondom de zon. Als 's ochtends vroeg de zon op komt opkomt gebeurt dit op een bepaald tijdstip. Als de zon dan 's avonds weer onder gaat is er inmiddels weer een stukje van de aardbaan afgelegd (de aarde loopt gemiddeld met 30 km/sec door die baan heen) en daarmee is dit niet meer het met de opkomst corresponderende moment.

De vroegste en laatste zonsopkomst/ondergang zouden namelijk alleen op dezelfde dag kunnen vallen als de aarde zou stil staan in zijn baan.

Toegevoegd na 1 dag:
Blijkbaar worden plaatjes niet meer gekoppeld maar het tweede en derde plaatje in de bijgevoegde link maken e.e.a. duidelijk.
(Lees meer...)
Bronnen:
Verwijderde gebruiker
9 jaar geleden

Weet jij het beter..?

Het is niet mogelijk om je eigen vraag te beantwoorden Je mag slechts 1 keer antwoord geven op een vraag Je hebt vandaag al antwoorden gegeven. Morgen mag je opnieuw maximaal antwoorden geven.

0 / 2500
Gekozen afbeelding
+