Heeft het feest Sint Maarten iets met het eiland Sint Maarten te maken?

Het eiland is op 11 november (St Maarten) door de Spanjaarden onder Columbus ontdekt.

Genoemd naar dezelfde heilige, maar verder staat het compleet los van elkaar. Volgens mij wordt op Sint Maarten niet eens Sint Maarten gevierd, in elk geval niet in de vorm die we in delen van Nederland kennen.

Nee, het feest heeft niets met het eiland te maken, behalve dan dat ze naar één en dezelfde Heilige zijn genoemd.

Over de ontstaansgeschiedenis van het feest zijn veel speculaties. Vaak wordt verondersteld dat het feest teruggaat op een Germaans winterfeest, maar ook een zuiver kerkelijke oorsprong is mogelijk.

Veel andere onderzoekers stellen echter dat er niets heidens aan het feest valt op te merken. De Duitse volkskundige Dietz-Rüdiger Moser stelt dat het feest door de kerk is geïntroduceerd. In Lucas vinden we de tekst: Niemand steekt een lamp aan en zet die in de kelder of onder de korenmaat, maar op de standaard, opdat wie binnentreden het licht zien (Lukas 11:33 e.v.). Deze regels uit het evangelie werden vaak op 11 november voorgedragen en in de mis besproken. Moser neemt aan dat door deze voorlezing in de mis de bevolking werd aangespoord tot een lichtjesfeest.

Moderne onderzoekers houden vaak het midden tussen beide standpunten. Sint-Maarten is een bedelfeest, en bedelfeesten waren nodig in de moeilijke wintermaanden. Bedeloptochten zoals met Sint-Maarten werden en worden (in Vlaanderen) ook gehouden met Driekoningen of met Nieuwjaar, en ook het Sinterklaasfeest heeft kenmerken van een bedelfeest.
[bewerken] Ontwikkeling in de 20e eeuw

Als bedelfeest was Sint-Maarten lange tijd een feest voor de armen. Rijke burgers zagen hun kinderen er liever niet aan mee doen. Pas in de jaren '20 en '30 van de 20e eeuw veranderde deze attitude. Het Sint-Maarten werd nu juist gezien als een mooie, eigen traditie, die behouden moest worden.