Hoe oud is het hulpmiddel ''t ex-kofschip' of ''t ex-fokschaap'?

Question

Lees de 3 antwoorden op deze vraag en bekijk vele andere vragen over taal op Goeievraag.

 · Accepted Answer

De populariteit van het ezelsbruggetje van 't kofschip gaat terug op de tweede helft van de negentiende eeuw en is verbonden met de naam van de taalkundige L.A. te Winkel. In 1859 publiceerde hij een schoolboekje onder de titel De Nederlandsche spelling onder beknopte regels gebragt, waarin in 274 regels de toentertijd gebruike spelling-Siegenbeek beschreven wordt. In een van deze regels vinden we 't kofschip terug: "De tijdsuitgang: -de verandert in -te achter de scherpe medeklinkers". Deze "scherpe medeklinkers", tegenwoordig bij voorkeur stemloze medeklinkers genoemd, worden beschreven in regel 129: "De scherpe medeklinkers zijn dus zes in getal: p, f, k, ch, t en s; zij worden gehoord in 'het kofschip '."

Het is onbekend of Te Winkel het ezelsbruggetje zelf bedacht heeft of dat hij het slechts vastlegde. De wijde verbreiding van 't kofschip kan echter wel aan hem worden toegeschreven. Het boekje van Te Winkel werd namelijk positief ontvangen en al spoedig door hem voorzien van oefenmateriaal. In 1865 verscheen een aangepaste en uitgewerkte versie, Leerboek der Nederlandsche spelling. Dit boek werd tot in de jaren negentig van de negentiende eeuw in het onderwijs gebruikt. Zodoende raakte het hulpmiddel van Te Winkel eerst bij onderwijzers, later ook bij vele generaties scholieren in zwang.

Tegenwoordig kan men zeggen dat 't Kofschip bij vele onderwijssystemen is verbasterd tot 't Fokschaap. Waarom 't Kofschip bij vele scholen is veranderd in de term die begin jaren '90 vooral erg populair werd is waarschijnlijk erg simpel te verklaren. Zoiets als een kofschip is bij een groot gedeelte van de jeugd volkomen onbekend, terwijl fokken en schapen veel grotere begrippen zijn bij deze generatie. Veel scholen hebben waarschijnlijk gedacht dat de jeugd het sneller zou leren wanneer er een voor hen bekender klinkend woord aan werd toegepast. Toch wekt 't Fokschaap veel verwarring op tussen de mensen. Niet alleen tussen de zogenaamde 'kofschip-generatie' en 'fokschaap-generatie', maar ook tussen de scholieren van verschillende scholen. Er zijn namelijk nog genoeg scholen in Nederland (en vooral Vlaanderen) die het oude ezelsbruggetje in het systeem hebben gehouden.

Toegevoegd na 48 seconden:
http://nl.wikipedia.org/wiki/'t_Kofschip

 · Answer

Met 'ex' ervoor is nog niet zo oud, dat wordt pas gebruikt sinds veel woorden uit het Engels zijn overgenomen in de Nederlandse taal, vroeger kende het alfabet deze letters nog niet.

 · Answer

Tussen 1954 en 1995 verscheen er geen nieuw Groen Boekje van de Nederlandse Taalunie, waarin de spelling vastgelegd is van woorden. De taal veranderde natuurlijk wel in die tijd, maar daar werden geen regels voor vastgesteld.

In 1995 verscheen het nieuwe Groene Boekje en werden er nieuwe woorden en hun spelling vastgesteld. Ook werden er regels opgesteld wat betreft Engelstalige werkwoorden. Dat betrof de klank in plaats van de zichtbare letter van 'gewone' Nederlandse werkwoorden. Een werkwoord zoals faxen eindigt qua klank op een s-klank. De s zit in 't kofschip en vandaar dat men zegt: gefaxt.

Feitelijk is dus 't ex-kofschip onjuist, want het suggereert dat je naar de x moet kijken. Dat levert uiteindelijk problemen op bij deleten (gedeletet) en cc'en (ge-cc'd).

Aannemelijk is dat 't ex-kofschip in zwang is gekomen bij de nieuwe spelling van 1995. Let wel, dit is niet de regel zoals deze wordt aangeboden door bijvoorbeeld Genootschap Onze Taal, die van 't kofschip spreekt en de bijbehorende klanken.

Hoe oud is het hulpmiddel ''t ex-kofschip' of ''t ex-fokschaap'?

Het beste antwoord

Andere antwoorden (2)

Weet jij het beter..?