welke bestuursvormen kenden we in de 17de eeuw in Nederland?

Eigenlijk voornamelijk slechts de republiek.

In de 17e eeuw was de naam van een gedeelte van wat nu Nederland is De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden en die bij gebrek aan een geschikte landsheer, in 1588 tijdens de Tachtigjarige Oorlog ontstond. Deze kleine republiek verwierf in de 17e eeuw (Gouden Eeuw) grote politieke, maar vooral economische macht.

De manier waarop de Republiek via haar instellingen bestuurd werd, werd gevormd tussen 1572 en 1588, kreeg haar definitieve vorm tussen 1587 en 1609 en bleef daarna vrijwel ongewijzigd. Het bestuur was wezenlijk anders dan onder de Habsburgers en het verschilde ook met het Unieverdrag, het constituerende document van de Republiek. Het was oorspronkelijk de bedoeling dat de verschillende soevereine provincies gingen samenwerken op een aantal punten, namelijk belasting voor het betalen van de defensie, de defensie zelf en het buitenland-beleid. De provincies behielden een zeer ver gaande autonomie. Binnen deze provincies genoten op hun beurt de steden weer een zeer grote mate van zelfbestuur.

Het landelijk bestuur bestond uit de Staten-Generaal, bestaande uit vertegenwoordigers van de zeven gewesten. Zij vergaderden in een vergaderzaal aan het Binnenhof in Den Haag. De Staten-Generaal bestond al ten tijde van het Bourgondische en Habsburgse bestuur, maar kwam toen weinig bij elkaar, het mocht alleen vergaderen over de door de landsheer vastgestelde onderwerpen en het mocht geen besluiten nemen. Toen de Staten-Generaal zich in 1583 boven de grote rivieren hadden gevestigd kwamen zij vaker bij elkaar, zo'n 16 tot 28 dagen per maand, ook op zondagen. Zij hielden zich onder andere bezig met de scheepvaart, het bestuur over veroverde gebieden, de bevordering van koloniale expansie en religie.Het bestuur van de gewesten werd uitgevoerd door de afzonderlijke gewestelijke Staten. Ieder gewest had een eigen provinciaal bestuur en de invulling ervan verschilde per gewest.

Door het Plakkaat van Verlatinghe was de functie van stadhouder overbodig geworden, aangezien er geen erkende landheer meer was en er dus geen sprake meer kon zijn van plaatsbekleden. Toch werd besloten de functie van stadhouder in ere te houden — ook als legeraanvoerder. Friesland had (doorgaans samen met Drenthe en Groningen) een eigen stadhouder. De reden hiervoor was dat men de belangrijkste aanvoerders van de opstand, zoals Willem van Oranje, een hoofdfunctie in de uitvoerende macht wilde geven, zonder ze zelf tot landheer te laten uitgroeien.